مجلس مسئله مهاجران راسامان می‌دهد؟

به گزارش شهرآرانیوز؛ تسلط چند ماه پیش گروه طالبان برکابل و سپس بر بیشتر مناطق افغانستان، دوباره اسم و رسم این کشور را بر سر زبان انداخت. به گزارش خبرگزاری دانشجو، وقتی طالبان وارد پایتخت افغانستان شدند و دولت اشرف غنی سقوط کرد، مرز‌های ایران و این کشور شاهد ورود موج جدیدی از مهاجران بود. در ادامه، دو مرز اسلام قلعه که هرات افغانستان را به استان خراسان رضوی و جنوبی ایران متصل می‌کند و مرز زرنج افغانستان در نزدیکی استان سیستان و بلوچستان، شاهد حضور هزاران مهاجر افغانستانی بود.

این بار نخست نیست که موج مهاجران افغانستانی به ایران سراریز می‌شود. در طول جنگ‌های بین مجاهدان و شوروی و بعد از آن، جنگ داخلی این کشور سبب ورود میلیون‌ها افغانستانی به ایران شد. بازار کار و امنیت، دو دلیل عمده و اصلی ورود افغانستانی‌ها به ایران بوده است. در سال‌های اخیر هم، بخش زیادی از مهاجران افغانستانی با ورود به خاک ایران درصدد پناهندگی و مهاجرت به ترکیه و اروپا هستند.

ایران همواره شاهد ورود انبوهی از مهاجران بوده است. طبق اعلام رسمی برخی نهاد‌های دولتی، هم اکنون بیشترین تعداد مهاجران ورودی به ایران از کشور افغانستان، عراق و پاکستان است که این موضوع نشان دهنده آن است که باید با این مورد به صورت سیستمی و ساختاری روبه رو شویم.

چرا سازمان مهاجران باید شکل بگیرد؟

یکی از موارد مهم در این تصمیم ساختاری، لزوم تشکیل «سازمان مهاجرت» است. در دولت دوازدهم، لایحه‌ای توسط هیئت وزیران مصوب شد مبنی بر تشکیل «سازمان ملی مهاجرت». لایحه «تشکیل سازمان ملی مهاجرت» به منظور تمرکز سیاست گذاری، راهبری، برنامه ریزی، نظارت و سامان دهی امور اتباع و مهاجران خارجی و پناهندگان و برقراری ارتباط مؤثر با نهاد‌ها و سازمان‌های بین المللی از سوی وزارت کشور، تهیه شد و در دستور کار کمیسیون سیاسی دفاعی هیئت دولت قرار گرفت که این لایحه به مجلس نرسید تا لااقل برخی از مشکلات اساسی و ساختاری کشور را برطرف کند.

موضوع ایجاد سازمان ملی مهاجرت به پیشنهاد مشترک وزارت کشور و سازمان اداری و استخدامی کشور، طی مصوبه مورخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۷ شورای عالی اداری مورد موافقت قرار گرفت.
مطابق این تصویب نامه، سازمان ملی مهاجرت با شخصیت حقوقی مستقل و وابسته به وزارت کشور تشکیل می‌شود و تمرکز سیاست گذاری، راهبری، برنامه ریزی، نظارت و سامان دهی امور اتباع و مهاجران خارجی و پناهندگان و برقراری ارتباط مؤثر با نهاد‌ها و سازمان‌های بین المللی را دنبال می‌کند.

اما مشکل اصلی این لایحه آن بود که دوباره یک سازمان در حد معاونت یا اداره کل یک وزارتخانه دیده می‌شد؛ به این ترتیب این طرح شاید نتواند کاری برای مهاجران کند و مشکل اصلی کشور در این زمینه را برطرف کند. هم اکنون در وزارت کشور یک اداره کل مربوط به اتباع خارجی وجود دارد، اما در حد یک اداره کل برای دادن ویزای محدود یا اخراج اتباع خارجی است.

تجربه جهانی

مهاجرت در جهان، مفهوم جدیدی است که باید با ساختار‌های نو و روش‌های مدرن با آن روبه رو شد. در موج پناهدگی که چند سال قبل و بعد از جنگ سوریه اتفاق افتاد، کشور‌هایی مانند آلمان و فرانسه و کشور‌های اسکاندیناوی بهترین مواجهه را داشتند.
آن زمان بسیاری از نهاد‌ها و گروه‌های راستگرای افراطی به آنگلا مرکل انتقاد می‌کردند که چرا مهاجران را می‌پذیرد، اما مرکل با ایجاد یک ساختار درست حداکثر استفاده را از مهاجران کرد. آمریکا و کانادا هم بعد از تصرف افغانستان توسط طالبان با ایجاد شبکه‌ای وسیع، بسیاری از مهاجران نخبه افغانی را جذب کردند و ویزای دائم و حق اقامت و زندگی به آن‌ها در کشورشان دادند.

ایران هم می‌تواند با تشکیل یک سازمان فرابخشی و ملی تحت عنوان سازمان ملی مهاجران، چنین کند. بسیاری از افراد مهاجر که از کشور‌های همسایه به ویژه افغانستان به ایران مهاجرت می‌کنند، شخصیت‌های نخبه در زمینه علمی، هنری، ورزشی یا سیاسی هستند؛ که با تأسیس یک نهاد ملی می‌توان با اعطای اقامت دائم به آن‌ها بیشترین بهره مادی و معنوی را از حضور آن‌ها در ایران برد.

تلاش مجلس یازدهم

مجلس یازدهم، برای حل مشکل مهاجران پیش نویس طرح «تأسیس سازمان ملی مهاجرت» را در ۳۶ ماده ارائه کرده است. این طرح سازمان ملی مهاجرت را یک دستگاه فرابخشی و ملی و تحت اختیار رئیس جمهور درنظر گرفته است و شورای عالی مهاجران با حضور دستگاه‌های مهم امنیتی، نظامی و سیاسی ملی، تشکیل خواهد شد. در این طرح، اقامت اتباع خارجی برای ۳، ۷، ۱۰ سال و دائم درنظر گرفته شده است.

این طرح از این جهت مطلوب است که سبب می‌شود شناسایی روند مهاجرت، کاهش میزان جرم و جنایت اتباع خارجی، استفاده بهینه و درست از نخبگان و نیروی کار مطلوب برای کشور صورت گیرد. به نظر می‌رسد طرح مجلس درصدد این است که ساختار مهاجرت به ایران مشخص و مشکل مهاجران برطرف شود.