دزدی بهتر از این گناه است

احتکار یکی از پدیده‌های زشت اجتماعی است و از آن نظر که بروز آن در فرد و جامعه، نشان دهنده سقوط اخلاق و انسانیت و در عرصه اجتماعی موجب صدمه به مردم است، به عنوان بابی جدا و مشخص در روایات اولیای دین و فقه اسلامی به آن پرداخته شده است و شیعه و سنی به حرمت آن حکم کرده اند.

البته احتکار تعریف مشخص و حدود معینی دارد و هر انبارکردنی احتکار نیست. مرحوم شیخ انصاری، به پیروی از بسیاری از فق‌های پیشین، مسئله را به عنوان احتکارالطعام مطرح کرده است و تعریف آن را از اهل لغت بدین گونه نقل می‌کند: «احتکار، طعام جمع کردن یا حبس کردن آن به منظور گران شدن است.»

این از زیبایی‌های دین ماست که به مسئله اقتصاد مردم و ضرورت‌های اجتماعی چنین نگاه مشخصی دارد. پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: «آن که به بازار ما چیزی وارد می‌کند، مانند کسی است که در راه خدا جهاد می‌کند و آن که در بازار احتکار می‌کند، مانند کسی است که در کتاب خدا کافر به شمار می‌آید. واردکننده، روزی می‌خورد و محتکر، لعنت می‌خرد.» (نهج الفصاحه، ص ۲۷۸)

تعابیر عجیب و سنگینی از زبان بزرگان دین برای این گناه اقتصادی بیان شده است که این شخص در ردیف کفار و ملعون و دور از رحمت خدا معرفی می‌شود. در تعبیر عجیب دیگری پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: «کسی که مواد غذایی موردنیاز مردم را به طمع سود و منفعت به مدت ۴۰ روز احتکار کند، حتی اگر پس از آن تمام آن بار را در راه خدا صدقه دهد، کفاره گناه بزرگ او نخواهد بود.»

خداوند از چنین فردی که نفع شخصی خود را بر فشار و ضرر مردم مقدم می‌دارد، بیزار است و تعابیر اهل بیت (ع) در این زمینه یکی از یکی سنگین‌تر هستند. در روایت تکان دهنده دیگری امام کاظم (ع) از پیامبر خدا نقل می‌کند: «اگر خداوند بنده‌ای را در حال گناه زشت سرقت ملاقات کند، در نزد من محبوب‌تر است از اینکه ملاقات کند او را درحالی که آذوقه مردم را ۴۰ روز احتکار می‌کند.» از این سخن دقیق حضرت، بزرگی گناه احتکار معلوم می‌شود و این نگاه دقیق و مقایسه‌ای را می‌شود چنین تحلیل کرد که به این دلیل بزرگان دین ما فرموده اند گناه محتکر بسیار سنگین‌تر از سرقت است که بیشتر سارقان به دلیل فقر و نداری، مجبور به سرقت می‌شوند، ولی انسان محتکر با داشتن اموال و دارایی‌های فراوان به چپاول دست می‌زند و شاید بشود گفت احتکار درنهایت موجب سرقت می‌شود؛ چون احتکار به تورم و گرانی دامن می‌زند و گرانی موجب فقر می‌شود و فقر موجب سرقت.

شخص محتکر از نگاه دینی نه تنها از رحمت خداوند دور است و باید در آن دنیا عقوبت بکشد که در همین دنیا، وعده خواری و ذلت به او داده شده است و چه زشت است آدمی این قدر از زیبایی‌های اخلاقی و انسانیت فاصله بگیرد که حاضر باشد محنت و رنج دیگران را پلکانی برای سود اقتصادی بیشتر در زندگی کوتاه دنیایی خود قرار دهد و پناه بر خدا از قرار گرفتن در جاده تاریک دنیادوستی و دنیاپرستی!