بررسی علت‌های نوسان قیمت برنج ایرانی و خارجی در بازار | قیمت برنج «هندی» شد!

محسن موسوی زاده | شهرآرانیوز؛ هرچند به گزارش مرکز آمار ایران حداکثر قیمت برنج ایرانی در پایان اردیبهشت امسال با ۱۲۶ درصد افزایش نسبت به سال گذشته به ۹۰ هزار تومان رسیده است، اما مشاهده میدانی خبرنگار شهرآرانیوز نشان می‌دهد در خرداد امسال، روند افزایش قیمت برنج ایرانی در بازار تشدید شده، به طوری که اکنون قیمت برنج طارم کشت دوم در مشهد به کیلویی ۱۵۰ هزار تومان رسیده است؛ البته این برنج در برخی خرده فروشی‌ها با مبلغی گران‌تر و حتی تا کیلویی ۱۶۰ هزار تومان هم به فروش می‌رسد. قیمت برنج خارجی نیز در یک ماه اخیر افزایش داشته است.

درحالی که مرکز آمار ایران حداکثر قیمت برنج خارجی را در اردیبهشت ۳۸ هزار تومان اعلام کرد، هم اکنون قیمت این نوع برنج به ۴۳ هزار تومان رسیده است. در حالی برنج خارجی در بازار گران می‌شود که به دلیل قیمت بالای برنج ایرانی، سهم زیادی در سبد مصرفی دهک‌های کم برخوردار دارد و این موضوع می‌تواند سبب کاهش سهم برنج در تغذیه آن‌ها بشود.

به گفته فعالان بازار پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، بازار جهانی مواد غذایی به ویژه گندم و برنج با بحران مواجه شده، به طوری که فقط قیمت برنج در بازار جهانی در یک ماه گذشته، ۳۰ درصد افزایش یافته است. همچنین کشور‌های اصلی تولیدکننده برنج ازجمله هند، پاکستان و تایلند به دلایل شرایط اقلیمی و خشک سالی در کشت برنج با مشکلات جدیدی مواجه شده اند؛ موضوعی که باعث افزایش جهانی قیمت برنج در یک ماه گذشته شد.

براساس اخبار منتشرشده در سایت‌های خبری، در ماه‌های گذشته به دلیل افزایش افسارگسیخته قیمت گندم در دنیا، کشور‌های بسیاری به دنبال جایگزینی برای این محصول می‌گردند و ازآنجاکه قوت غالب بسیاری از کشور‌های آسیایی برنج است، بازار‌های جهانی با افزایش تقاضا برای برنج روبه رو شده است. در این میان، وزارت جهادکشاورزی به منظور تنظیم بازار برنج به تازگی اعلام کرده است: امسال برخلاف هرسال که در فصل برداشت، واردات برنج ممنوع می‌شود، هیچ محدودیتی برای واردات نخواهیم داشت.

قیمت در بازار مشهد

گزارش میدانی شهرآرانیوز از بازار مصلای مشهد نشان می‌دهد که قیمت هرکیلو برنج طارم کشت دوم در بازار ۱۵۰ هزار تومان، هرکیلو برنج فلاح ۱۲۵ هزار تومان، هرکیلو برنج عنبربو ۷۲ هزار تومان، هرکیلو برنج هندی، ۳۶ هزار تومان و هرکیلو برنج پاکستانی ۳۶ تا ۴۳ هزار تومان است؛ البته در برخی فروشگاه‌های زنجیره ای، برنج پاکستانی تنظیم بازار به نرخ ۲۷ هزار تومان هم توزیع می‌شود. همچنین هرکیلو برنج فجر به نرخ ۹۰ هزار تومان، برنج نیمه عطری ۴۰ هزار تومان، برنج آمل گرده ۵۰ هزار تومان و لاشه فریدون کنار به قیمت ۴۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.

یکی از توزیع کنندگان عمده در بازار مصلی در گفتگو با شهرآرانیوز، با بیان اینکه در یک ماه اخیر افزایش قیمت ارز و گرانی برنج در پاکستان سبب افزایش قیمت برنج خارجی شده است، می‌گوید: به دلیل افزایش تقاضا، تاجران پاکستانی قیمت محصولات خود را افزایش داده اند و همین مسئله روی بازار تأثیر گذاشته است؛ البته این گرانی به برنج هندی هم رسیده است و تجار این کشور نیز بر قیمت‌های خود افزوده اند. وی درباره دلایل افزایش قیمت برنج داخلی نیز می‌گوید: سال گذشته به دلیل خشک سالی، میزان تولید داخلی ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش یافت.

هم زمان با کاهش تولید، دولت قبل واردات برنج را ممنوع کرد و همین مسئله سبب افزایش قیمت برنج داخلی شد. وی ادامه می‌دهد: تغییر کاربری زمین‌های زراعی شمال، یکی دیگر از عواملی است که بر میزان تولید تأثیر منفی گذاشته است. در هشت سال گذشته، روند تغییر کاربری زمین‌های شمال شتاب زیادی گرفت که اکنون خود را به صورت کاهش میزان سطح کشت برنج نشان داده است.

یکی دیگر از فعالان بازار در گفتگو با شهرآرانیوز می‌گوید: تجار شمالی افزایش هزینه تولید را بهانه‌ای برای تغییر قیمت‌های خود در یک ماه اخیر قرار داده اند؛ البته به غیر از این مسئله، افزایش هزینه حمل ونقل هم سبب شده است برنج شمال با قیمت بیشتری به دست مشهدی‌ها برسد. وی درباره گرانی برنج عنبربوی خوزستان هم بیان می‌کند: در سال‌های گذشته برنج عنبربو به دلیل قیمت مناسب در بین مشهدی‌ها جا باز کرده بود و از آن استقبال می‌شد. اما امسال به دلیل محدودیت‌های کشت برنج در خوزستان، قیمت این نوع برنج افزایش بیش از حد یافته است. یکی دیگر از توزیع کنندگان به شهرآرانیوز می‌گوید: پیش بینی می‌شود در مرداد که برنج داخلی برداشت می‌شود، باتوجه به اینکه میزان مصرف تغییری نمی‌کند، به تعادل در بازار برنج داخلی دست یابیم.

ردپای دلالان

یکی دیگر از فعالان بازار با اشاره به زیاد شدن فعالیت دلال‌ها در بازار برنج شمال کشور می‌گوید: هرچند هزینه تمام‌شده تولید برنج افزایش یافته است، قیمت هرکیلو برنج اعلا نباید ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار تومان باشد. درواقع اگر بخواهیم بررسی کنیم چه عاملی سبب افزایش قیمت برنج در دو هفته اخیر شده است، به یک سرنخ می‌رسیم؛ دلال‌هایی که در شمال کشور فعالیت می‌کنند و اکنون به بهانه‌های مختلف، قیمت‌ها را به‌طور سرسام‌آوری افزایش داده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: به‌عنوان مثال همین‌ها چند وقت پیش شایعه کردند که قرار است واردات برنج از هند و پاکستان ممنوع شود و بعد به همین بهانه برنج‌های خود را گران کردند.

جلوگیری از تقلب در بازار برنج

گرانی برنج علاوه بر اینکه بخشی از مصرف کنندگان را به مصرف انواع برنج وارداتی واداشته، زمینه ساز تقلب و سوءاستفاده در بازار هم بوده است. معمولا در واحد‌های زیرزمینی، برنج‌های پاکستانی را در کیسه‌های برنج ایرانی بسته بندی یا برنج فجر را با طارم مخلوط و در بازار عرضه می‌کنند.

مدیر نظارت وبازرسی محصولات سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی در گفتگو با شهرآرانیوز، از برنامه جهادکشاورزی برای توزیع برنج در استان و مشهد خبر می‌دهد و می‌گوید: هم زمان با این برنامه به منظور جلوگیری از تقلب در بازار برنج، نظارت‌های خود را در بازار افزایش داده ایم. ناصر‌شعربافیان می‌افزاید: معمولا برخی افراد در زمان نوسان بازار سعی می‌کنند با مخلوط کردن چند نوع برنج، از وضعیت موجود سوءاستفاده کنند، از این رو جهادکشاورزی با تشدید نظارت‌ها درصدد برخورد با این افراد است.

کمبودی نداریم

با این حال سیدحسین شرف زاده، رئیس اتحادیه بنکداران مشهد، در گفتگو با شهرآرانیوز، با بیان اینکه کمبودی در بازار برنج نداریم، می‌گوید: برنج داخلی و خارجی در بازار مشهد به میزان فراوان درحال توزیع است و میزان عرضه بیشتر از تقاضاست، از این رو نباید برای کمبود این کالا در بازار نگران بود.