آیا یخ برجام در دوحه می شکند؟

به گزارش شهرآرانیوز؛ مذاکرات برای رفع تحریم‌ها پس از حدود وقفه سه و ماه نیمه به صورت حضوری، این بار در دوحه از سرگرفته شده است. از طرفی حضورنداشتن چین و روسیه و سایر اعضای اروپایی برجام موجب ابهامات زیادی در فضای بین المللی و سیاسی داخل است و تحلیل‌های متفاوتی را به دنبال داشته است. ازآنجاکه موضوعات باقی مانده عمدتا بین ایران و آمریکاست و اعضای اروپایی برجام و همچنین چین و روسیه، موضوعات باقی مانده‌ای ندارند، در این دور از گفتگو‌ها شرکت نکردند؛ لذا این دور از گفتگو‌ها در دوحه برگزار شد.

درباره فرمت گفتگو‌ها نیز باید گفت که همچنان به شکل غیرمستقیم و با تبادل پیام از طریق انریکه مورا صورت می‌گیرد و محتوای مذاکرات نیز عمدتا به چند موضوع باقی مانده تحریمی مربوط می‌شود که آمریکا مطابق برجام باید آن‌ها را رفع کند. اینکه مذاکرات تا چه زمانی ادامه پیدا کند، هنوز مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد تا اینجا گفتگو‌ها در مسیری جدی دنبال شده است؛ هرچند که در حال حاضر در مراحل ابتدایی این گفتگو‌ها هستیم، قضاوت دقیق‌تر نیازمند زمان بیشتر است.

گفتگو‌ها در دوحه، با ابتکار عمل ایران و نقشه راهی که تهران برای از سرگیری گفتگو‌ها و حل موضوعات باقی مانده ارائه کرده، در حال برگزاری است و پیشنهاد‌های ایران همواره با واکنش‌های مثبت طرف غربی مواجه شده است. حال باید دید که آیا آمریکا در عمل می‌تواند به تصمیمی برای بازگشت به برجام برسد یا خیر؛ زیرا ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران، راه را برای بهانه جویی طرف مقابل بسته است و این دور از مذاکرات، آزمونی برای طرف‌های مقابل در بازگشت به تعهدات خودشان است.

از طرفی، ادامه مذاکرات برای لغو تحریم‌ها موجب نخواهد شد که جمهوری اسلامی ایران همواره از رویداد‌های مهم سیاست خارجی یعنی اولویت با همسایگان، روابط راهبردی و دیپلماسی اقتصادی با کشور‌های همسایه بازبماند. بر اساس این گزارش، علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد ایران، و انریکه مورا، هماهنگ کننده مذاکرات رفع تحریم، در دوحه قطر دیدار و گفتگو کردند و امروز نیز مذاکرات ادامه پیدا خواهد کرد.

بر اساس دیدگاه‌های مقامات کشورمان آنچه برای تهران اهمیت دارد، انتفاع اقتصادی از برجام است و آنچه از توافق را به نفع ایران تحت الشعاع قرار بدهد، از منظر تهران ناپذیرفتنی خواهد بود.

از سویی، سخنگوی سرویس سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به برگزاری مذاکرات غیرمستقیم برجامی میان تیم‌های مذاکره کننده ایران و آمریکا در قطر، گفت: مذاکرات احیای توافق هسته‌ای از وین به جای دیگری منتقل نشده است.

پیتر استانو در یک کنفرانس خبری در بروکسل در این باره بیان کرد: آنچه در حال حاضر در قطر در حال رخ دادن است، مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا با تسهیلگری اتحادیه اروپاست. این چیزی است که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شنبه گذشته در سفرش به تهران اعلام کرد و گفت که ما توانستیم مانع را از سر راه برداریم و پیش خواهیم رفت.

حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، نیز در جمع کارکنان و خانواده‌های اعضای سفارت ایران در ترکمنستان در بخشی از سخنان خود درباره روند تحولات گفتگو‌ها برای رفع تحریم‌ها با بیان اینکه ما برای رسیدن به یک توافق خوب، پایدار و قوی آمادگی داریم و در این زمینه جدی هستیم، گفت: علی رغم اینکه آقای جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، مرتب از کانال‌های مختلف، پیام‌هایی را برای ایران ارسال و تأکید می‌کند که اراده جدی دارد برای اینکه به توافق برسد، ما هنوز در عمل، چیزی جز رفتار‌های مبتنی بر فشار حداکثری دوره ترامپ در آمریکا را شاهد نیستیم.

چرایی نیاز غرب به توافق هسته‌ای

محمدصادق کوشکی فعال و تحلیلگر سیاسی، درباره این موضوع به «فردا» گفت: برای اینکه متوجه شویم چرا مذاکرات به سمت کنونی حرکت کرد، باید وضعیت فعلی جهان را بررسی کنیم. اکنون اروپا با بحران انرژی روبه روست و از حالا که تابستان است، با مشکل کمبود سوخت مواجه شده اند، چه رسد به فصل سرما. اگر وضعیت برای اروپایی‌ها به همین منوال پیش برود، آن‌ها به مشکلات عظیمی برمی خورند و واقعیت این است که پاشنه آشیل کشور‌های اروپایی، مسئله انرژی است.

کوشکی ادامه داد: در این شرایط، اروپایی‌ها به ویژه انگلیس و فرانسه به فکر چاره افتاده اند و در وضعیتی که می‌بینند عربستان و امارات ظرفیت تولید مضاعف نفت و گاز را ندارند، می‌خواهند به بازار‌های نفت و گاز ایران و ونزوئلا دست یابند.

میزبانی قطر چندان مهم نیست

یک کارشناس مسائل آمریکا نیز در گفتگو با «ایسنا» با اشاره به خوش بینی‌هایی که اکنون درباره مذاکرات مطرح است، بیان کرد: اشتباه آقای مورا و آقای بورل این است که در جریان سفر به تهران ابراز خوش بینی می‌کنند، درحالی که در شرایطی می‌توان به بازشدن گره‌ها امیدوار بود که مورا و بورل به واشینگتن بروند، در واشینگتن با مقامات ارشد دولت آمریکا و با سران کمیسیون‌ها صحبت کنند و سپس در واشینگتن ابراز خوش بینی کنند.

امیرعلی ابوالفتح با تأکید بر اینکه نباید بیش از اندازه به انتخاب قطر به عنوان محل مذاکرات اهمیت داد و آن را پررنگ کرد، گفت: زمان جنگ سرد هم مذاکرات تنش زدایی بین آمریکا و شوروی در هلسینکی بود، در صورتی که فنلاند، جایگاه قدرتمندی در نظام بین الملل نداشت؛ یا مذاکرات ترامپ و کیم جونگ اون در ویتنام و سنگاپور انجام می‌شد، در حالی که سنگاپور کشوری قدرتمند محسوب نمی‌شود. در حال حاضر هم نمی‌توان برگزاری مذاکرات در قطر را مسئله‌ای حائز اهمیت دانست.