گفتگو با محمدمهدی خالقی درباره «علمای اهل سنت ایران» | مستندی که شیعه را با زندگی اهل سنت آشنا می‌کند

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ این مجموعه مستند، شنبه ۱۶ مهر در ساختمان شبکه افق رونمایی شد و قسمت اول آن همان شب، ساعت ۲۰ روی آنتن تلویزیون رفت.

«علمای اهل سنت ایران» بی شک یکی از کار‌های متفاوت خالقی و حتی تلویزیون محسوب می‌شود؛ چون در این اثر سعی شده است با نشان دادن زندگی هفت شخصیت از علمای اهل سنت ساکن در گوشه وکنار کشور، توجه ویژه‌ای به مناطق اهل سنت ایران بشود؛ اتفاقی که در طول این سال‌ها به ندرت در رسانه ملی رخ داده است، از همین رو می‌توان امیدوار بود که «علمای اهل سنت ایران»، فتح بابی برای تولید آثار بیشتر با محوریت وحدت میان شیعه و سنی باشد، به طوری که نه تنها در هفته وحدت بلکه در ایام دیگر سال هم شاهد روی آنتن رفتن مجموعه‌هایی از این دست باشیم.

ضرورت پرداختن به وحدت مسلمانان در رسانه، موضوعی است که در مراسم رونمایی از مستند «علمای اهل سنت ایران» هم مطرح شد و «ماموستا عزیز بابایی»، امام جماعت اهل سنت تهران، درباره این موضوع گفت: «ما باید ارتباطات خوب میان شیعه و اهل سنت ایران را در شبکه‌های تلویزیونی، فضای مجازی و رسانه‌ها به نمایش بگذاریم. اگر در این زمینه کوتاهی کنیم، مردم به رسانه‌های بیگانه روی می‌آورند و آن‌ها هرآنچه می‌خواهند، از وضعیت اهل سنت ایران به همگان نشان می‌دهند و همین مسئله باعث تفرقه میان مسلمانان کشورمان می‌شود.»

صادق یزدانی، مدیر شبکه افق، نیز در این مراسم، ایجاد وحدت بین مذاهب مختلف مسلمانان را یکی از نکات مهم تمدن اسلامی دانست و گفت: «ازآنجایی که شبکه افق به گفتمان انقلاب اسلامی می‌پردازد، در این راستا تولیدات مختلفی داشته است و امیدوارم این مستند، فتح بابی برای تولیدات بیشتر شود». به بهانه پخش مجموعه مستند «علمای اهل سنت ایران» در هفته وحدت، روزنامه شهرآرا به سراغ محمدمهدی خالقی، فیلم ساز مشهدی، رفته است تا توضیحات بیشتری درباره اثر جدیدش بدهد.

موضوع وحدت؛ هدف اصلی مستند ۷ قسمتی

محمدمهدی خالقی ابتدا طرح ساخت مستند «علمای اهل سنت ایران» را خود به شبکه افق پیشنهاد می‌کند. در ادامه مدیران شبکه طرحش را تایید و از آن حمایت می‌کنند و درنهایت با همکاری گروهی از هنرمندان مشهدی، فیلم ساز شهرمان اثر جدیدش را درقالب مجموعه مستندی هفت قسمتی درباره زندگی علمای اهل سنت، در استان‌های سراسر کشور جلوی دوربین می‌برد.
او هدفش از ساخت مستند «علمای اهل سنت ایران» را چنین بیان می‌کند: موضوع اصلی ما، وحدت و تلاش برای آشنایی بیشتر مخاطب شیعه با زندگی اهل سنت و ایجاد حس هویت و نزدیکی مخاطب اهل سنت با رسانه و تلویزیون بوده است.

این فیلم ساز درباره معیار‌هایی که برای انتخاب هفت نفر از علمای اهل سنت درنظر گرفته شده است، توضیح می‌دهد: اولین معیار ما این بود که علما ازلحاظ جایگاه علمی، پذیرفته شده و شناخته شده باشند. همچنین علمایی انتخاب شدند که به مبانی وحدت قانون اساسی، حاکمیت نظام جمهوری اسلامی و محبت اهل بیت (ع) اعتقاد دارند. درواقع علمایی در این مجموعه با ما همکاری می‌کنند که به لحاظ تفکر، معتدل و وحدت گرا هستند.

به گفته خالقی، مستند «علمای اهل سنت ایران» در قالب پرتره ساخته شده؛ یعنی بخش‌هایی از زندگی تک تک علما در طول هر قسمت به تصویر کشیده شده است؛ بخش‌هایی مانند مسائل روزمره، درس، مسائل مربوط به مسجد، تدریس، امور عادی زندگی، مراوده با مردم، نماز و....
این هنرمند تاکید می‌کند: ما سعی کردیم به زندگی این علما نزدیک شویم و مخاطب را نیز با خودمان همراه و به زندگی شخصیت‌ها نزدیک کنیم.

امکان ساخت فصل دوم

از خالقی درباره چالش‌هایی که بر سر راه تولید این مستند قرار داشته است، می‌پرسیم که این گونه پاسخ می‌دهد: خوشبختانه خود علما و فرزندان و شاگردانی که کنارشان بودند، همکاری خیلی خوبی با ما کردند. آن‌ها برای همکاری در این مجموعه توجیه بودند و توجه زیادی به اثر کردند، از این رو خوشبختانه چالش خاصی نداشتیم، به جز سختی خود کار و هماهنگی‌های اولیه و همچنین سفر‌های طولانی که لازم بود.
به گفته وی، مراحل ساخت این اثر از طراحی تا تولید و پس تولید، بیش از یک سال ونیم طول کشیده است.

خالقی درباره چرایی طولانی شدن مراحل ساخت مستند نیز می‌گوید: مراحل پژوهش و طراحی کلی کار تا رسیدن به فهرست نهایی علما، زمان زیادی برد. تغییراتی هم در فهرست اولیه ما رخ داد؛ چون برخی علما به دلیل پاره‌ای مسائل فقهی و کاری، نداشتن وقت، مریض بودن یا سن بالا قبول نکردند که در مستند حضور پیدا کنند.
این فیلم ساز ادامه می‌دهد: مشکلاتی هم ناشی از تغییروتحولات در صداوسیما و شبکه افق، باعث تا زمان آماده سازی کار طولانی‌تر شود؛ البته دلیل اصلی طولانی‌تر شدن ساخت مستند، سفر به شهر‌های مختلف بود.

خالقی درباره امکان ادامه داشتن ساخت مجموعه «علمای اهل سنت ایران» توضیح می‌دهد: ما در فصل اول، سراغ علمای استان‌های سیستان وبلوچستان، خراسان رضوی، هرمزگان و گلستان رفتیم و اگر عمری باشد و امکان ساخت ادامه کار فراهم شود، سراغ استان‌های غرب کشور هم خواهیم رفت. اکنون صحبت‌هایی برای تولید فصل دوم این مجموعه شده، ولی هنوز قطعی نشده است.
او با اشاره به مراسم رونمایی که در ساختمان شبکه افق برای اثرش برگزار شد، می‌گوید: هنوز در مشهد برنامه‌ای برای رونمایی نداریم، ولی امیدوارم این اتفاق رخ دهد.

لزوم ادامه پخش آثاری با محوریت وحدت مسلمانان

در بخش پایانی صحبت هایمان از خالقی درباره تأثیر رسانه بر وحدت بیشتر میان مسلمانان می‌پرسیم که بیان می‌کند: رسانه به شناخت و شکل دادن تصویر واقعی ذهنی مخاطب چه درمیان شیعیان چه در میان اهل سنت کمک می‌کند.

او ادامه می‌دهد: ساخت آثار مختلف همچون «علمای اهل سنت ایران»، شناخت مخاطب از طرف مقابل را بیشتر می‌کند و منجر به الفت بیشتر میان دو مذهب می‌شود. من فکر می‌کنم این مهم‌ترین رسالتی است که آثاری از این دست دارند.
خالقی درباره ادامه داشتن پخش آثاری با محوریت وحدت در طول سال بیان می‌کند: مخاطبان در مناسبت ها، گوش شان شنواتر است و توجهشان بیشتر به موضوعات خاص جلب می‌شود، اما این‌ها موضوعاتی نیست که منحصر به ایام هفته وحدت بشود و لازم است در طول سال هم آثاری با این محوریت، تولید شود و پیش روی مخاطب قرار گیرد.

فیلم ساز شهرمان تاکید می‌کند: اهل سنت در کشور ما در اقلیت هستند، ولی جمعیت درخورتوجهی را تشکیل می‌دهند. آن‌ها مردم این کشور و ایرانی هستند و باید در رسانه سهم داشته باشند. این موضوع واضح و مشخصی است، بنابراین در طول سال هم باید این نوع کار‌ها ساخته و دیده شود.

او همچنین درباره کم رنگ نشان داده شدن وحدت میان مسلمانان در رسانه‌های بیگانه می‌گوید: این شبهات همیشه به وسیله رسانه‌های غربی و تندروی عربی و رسانه‌های صهیونیستی درحال تولید و گردش است، بنابراین هرقدر ما بتوانیم طبیعی‌تر و واقعی تر، زندگی اهل سنت در ایران را به تصویر بکشیم و در رسانه‌های بین المللی خودمان و رسانه‌های دیگر بازتاب دهیم و در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های عمومی به اشتراک بگذاریم، بهتر می‌توانیم شبهات و مسائل غیرواقعی را که به وحدت مسلمانان وارد می‌شود به ویژه در میان مسلمانان جهان، برطرف و کم رنگ کنیم.