مسکو: از موشک بالستیک جدید استفاده بیشتری در جنگ خواهد شد آیت‌الله سیستانی خواستار تامین امنیت شیعیان پاکستان در برابر تروریستها شد بقایی: از هر گامی برای پایان دادن به ظلم رژیم صهیونیستی استقبال می‌کنیم هفت اقدام فوری سرکنسولگری ایران در کازان روسیه| دو دانشجوی ایرانی آزاد شدند وزیر ارتباطات وارد مشهد شد کمالوندی خبر داد: ظرفیت غنی‌سازی را به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهیم یک رسانه عبری زبان فاش کرد: خودکشی ۶ نظامی رژیم صهیونیستی انتصاب نخستین فرماندار زن در تاریخ استان فارس پزشکیان سه سفر به سیستان‌ و‌ بلوچستان خواهد داشت حمله موشکی ارتش یمن به پایگاه هوایی «نواتیم» رژیم صهیونیستی روایتی از اولین سفر استانی رئیس جمهور + فیلم رئیس جمهور: بدون همراهی و همفکری مردم، برای مناطق مختلف دستور صادر نمی‌شود معاون وزیر خارجه: ایران و عربستان به دنبال برقراری صلح در منطقه هستند روایت فضائلی از موافقت رهبر معظم انقلاب با اصلاح قانون تابعیت قهری واکنش مثبت چین به حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت | در کنار قوانین بین‌المللی ایستاده‌ایم گزافه گویی وزیر خارجه رژیم صهیونیستی علیه ایران سردار وحیدی در مشهد: این قرن، قرن شکست استکبار جهانی است پزشکیان: باید بتوانیم ناترازی‌ها را حل کنیم سردار سلامی: این روز‌ها در اسرائیل کسی آرامش ندارد| از رژیم صهیونیستی انتقام می‌گیریم یک زن گزینه ترامپ برای وزارت دادگستری آمریکا گردهمایی دانشجویان و طلاب بسیجی با حضور پزشکیان در حرم امام خمینی(ره) برگزار شد (۲ آذر ۱۴۰۳) وزیر دفاع با رئیس‌جمهور ونزوئلا دیدار کرد (۲ آذر ۱۴۰۳) رزمایش ۱۰۰ هزار نفری بسیجیان استان خراسان رضوی برگزار شد+ فیلم (۲ آذر ۱۴۰۳) تل‌آویو به هلاکت ۲۹ نظامی صهیونیست از آغاز عملیات در شمال غزه اذعان کرد واکنش بایدن به حکم بازداشت نتانیاهو دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام: تردید نکنیم که وعده صادق محقق می‌شود وزیر کشور: چند استاندار باقیمانده هفته آینده معرفی می‌شوند واکنش وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی به قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام
سرخط خبرها
قسمت چهارم

مجلس در عصر نخست مشروطه

  • کد خبر: ۱۳۸۰۶
  • ۱۶ دی ۱۳۹۸ - ۰۸:۰۲
مجلس در عصر نخست مشروطه
علی‌اصغر داوودی عضو هیئت‌ علمی دانشگاه آزاد مشهد
عصر نخست مشروطه تا روی کار آمدن سلسله پهلوی، ۵ دوره قانون‌گذاری را دربر می‌گیرد. اولین مجلس شورای ملی تحت‌تأثیر آرمان‌های مشروطه، اقدامات بی‌سابقه‌ای را در حوزه قانون‌گذاری و اجرا به انجام رساند. موضع‌گیری ضد اعطای امتیاز به خارجیان، محدود کردن نفوذ خان‌ها و ملاکان در امور حکومت، مسئول شناختن هیئت‌وزیران در برابر مجلس، اصلاح بودجه و محدود ساختن مخارج دربار، تأسیس بانک ملی، تدوین قانون آزادی مطبوعات، قانون تشکیل ایالات و ولایات، قانون انجمن ایالتی و ولایتی، قانون بلدیه و قانون وظایف ازجمله مهم‌ترین اقدامات آن بود. این مجلس قبل از پایان دوره دوساله خود، به دلیل مخالفت محمدعلی‌شاه با مشروطه‌خواهان و نیز تحریکات دولت‌های خارجی و عناصر ارتجاع داخلی، توسط لیاخوف روسی در تیر سال ۱۲۸۷ به توپ بسته شد و مشروطه نوپای ایرانی دستخوش بحرانی عظیم گردید. به دنبال فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان، دومین مجلس قانون‌گذاری در فروردین ۱۲۸۸ افتتاح شد. مجلس دوم با بحران‌های سخت و مشکلات ناشی از قوای خارجی و بسی دشواری‌های دیگر داخلی روبه‌رو شد، اما در دوره کوتاه عمر خود گام‌های بلندی در راه حفظ مشروطیت و اصلاحات داخلی برداشت. استخدام مستشاران خارجی برای اصلاح امور مالی و اداری، ارسال دانشجو به خارج و مقاومت شدید در برابر فزون‌طلبی‌های روس و انگلیس و تصویب قوانین معارف، دیوان محاسبات عمومی، ثبت اسناد و اصول تشکیلات عدلیه، ازجمله مهم‌ترین اقدامات مجلس دوم بود. برای اولین‌بار در این مجلس  بود که تشکیلات حزبی و گروه‌های سیاسی فعالیت خود را در کشمکش‌های پارلمانی آغاز کردند؛ هرچند به دلیل بی‌تجربگی، این کشمکش‌ها به منازعه و کشتار در خارج از مجلس منجر شد. متأسفانه اولتیماتوم روس‌ها مبنی بر اخراج مورگان شوستر، مجلس دوم را به تعطیلی کشاند و نمایندگان تبعید یا متواری شدند. به سعی و اهتمام آزادی‌خواهان پس از ۳ سال فترت سومین دوره مجلس قانون‌گذاری در آذرماه ۱۲۹۳ تشکیل شد، اما هنوز یک‌سال از عمر آن نگذشته بود که جنگ جهانی اول شروع شد و با اینکه نمایندگان مجلس بی‌طرفی ایران را در جنگ اعلام کردند، ایران توسط متفقین اشغال شد. عده زیادی از نمایندگان ناگزیر به قم و سپس کرمانشاه مهاجرت کردند و در آنجا به دلیل به حد نصاب نرسیدن نمایندگان، مجلس انحلال خود را در آبان ۱۲۹۴ اعلام کرد. مجلس سوم باوجود تلاطم‌های زیاد و فشار‌های خارجی بسیار، اقدامات سودمند و قوانین مهمی را به تصویب رساند ازجمله: قانون تشکیلات وزارت مالیه، مالیات از مستغلات، سربازگیر و منع خروج طلا و نقره. اثرات شوم جنگ جهانی اول، تعطیلی مجلس، تضعیف حکومت مرکزی و تحریکات و نفوذ روزافزون دولت‌های خارجی موجب ناامنی داخلی، اختلال امر حکومت و نضج حکومت خان‌خانی و رقابت ایالات در نواحی مختلف کشور و برخاستن زمزمه حکومت‌های خودمختار در اطراف کشور شد. از دل این وضع آشفته کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ برآمد. در دوره صدارت رضاخان بود که چهارمین دوره قانون‌گذاری پس ۵/۵ سال فترت، در تیرماه ۱۳۰۰ توسط احمدشاه قاجار گشایش یافت. مجلس چهارم که وارث دورانی پراضطراب و اغتشاشات داخلی و خارجی بود، بیشتر عمر خود را در تشنج و کشمکش گذرانید. در داخل مجلس فراکسیون‌های اقلیت و اکثریت تشکیل شد که بر سر تصویب قوانین در برابر هم صف‌آرایی کردند. این کشمکش‌ها باعث تضعیف حاکمیت ملی شد و اسباب اعمال نفوذ قدرت‌های خارجی را فراهم نمود. ازجمله اقدامات این مجلس لغو قرارداد وثوق‌الدوله، اعزام ۶۰ دانشجو به خارج و تقاضای عضویت ایران در جامعه ملل بود. پنجمین دوره قانون‌گذاری بهمن‌۱۳۰۲ افتتاح شد. در این دوره زمزمه جمهوری‌خواهی که توسط عناصر سردار سپه بلند شده بود، باعث درگیری بین این ۲ فراکسیون اقلیت و اکثریت مجلس شد. مقاومت نمایندگان اقلیت به‌خصوص مرحوم مدرس، سبب ناکام ماندن این طرح گردید، اما نغمه مخالفت با قاجاریه خاموش نشد و فشار‌های بیرونی بسیار درنهایت مجلس پنجم را به سمت تصویب ماده‌واحده‌ای در آبان‌ماه ۱۳۰۴ کشاند که به انقراض قاجاریه و سپردن حکومت موقت به سردار سپه منجر گردید.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->