اهمیت داستان «حسنک» از زبان دکتر محمدجعفر یاحقی رضاکیانیان درگیر پرونده قضایی شد | درباره فیلم کوتاه «یادداشت‌های زیرزمینی» ۱۰ فیلم کوتاه برتر از نگاه تماشاگران‌ در دومین روز جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران زمان اختتامیه چهل‌ودومین جشنواره فیلم کوتاه تهران اعلام شد تصویری جالب از الناز شاکردوست در پشت صحنه «کج پیله» + عکس انتشار کتابی تازه درباره ساختار مدها در موسیقی دستگاهی ایران نامزدهای جشنواره «عروسکخونه» اعلام شدند وزیر فرهنگ‌ و ارشاد: جشنواره فیلم کوتاه، رویای جوانان در سینما مخاطبان «کنکل» همچنان چشم‌انتظار قسمت جدید نگاهی به قسمت اول سریال «بامداد خمار» پشت پرده سرقت‌های سریال «الگوریتم» جشنواره فیلم کوتاه تهران زیر ذره‌بین رسانه‌ها پرونده عجیب سریال «بامداد خمار» و چالش حقوقی عواملش | واکنش تهیه‌کننده و پاسخ پلتفرم پخش کننده جزئیات سریال تازه مهران مدیری | «شش‌ماهه» در آستانه پخش سجاد بابایی و بهزاد خلج در پشت صحنه فیلم «مجنون» + عکس ویدئو | انتقاد کارگردان «یوز» از شوخی‌های جنسی در سینما فراخوان نخستین جشنواره ملی «داستان ایثار» منتشر شد «خانم مارپل» روی آنتن شبکه تماشا + زمان پخش هادی حجازی‌فر: کارگردان «ناتوردشت» جسارت ساخت اثری متفاوت را داشت کنسرت سیروان خسروی لغو شد
سرخط خبرها

داستان بدون پیام، داستانی خنثی است

  • کد خبر: ۱۴۰۴۸۱
  • ۲۷ آذر ۱۴۰۱ - ۱۶:۵۵
داستان بدون پیام، داستانی خنثی است
یکی از سازه‌های داستان، «درون مایه» است که به آن پیام یا مضمون یا فکر اصلی یا تم (Theme) نیز می‌گویند.

یکی از سازه‌های داستان، «درون مایه» است که به آن پیام یا مضمون یا فکر اصلی یا تم (Theme) نیز می‌گویند. پیش از این در مبحث سوژه به درون مایه اشاره‌هایی کرده و از تفاوت فکر اولیه (سوژه) با فکر اصلی (درون مایه) گفته بودیم. گفتیم درون مایه همان دیدگاه و سمت گیری نویسنده درباره موضوع داستان است و اگر موضوع داستان معروف «گردن بند» اثر گی دو موپاسان «امانت داری» باشد، پیام احتمالی اش چنین چیزی است: «رذایلی اخلاقی همچون خودبینی یا سطحی نگری، انسان را به خاک سیاه می‌نشاند!» یا اگر موضوع «اندوه» آنتون چخوف را «مرگ فرزند» در نظر بگیریم، شاید درون مایه اش چنین چیزی باشد:

«انسان ذاتا مخلوقی تنهاست و این تنهایی ذاتی را هیچ اتفاقی رفع نمی‌کند.» درون مایه جهت گیری نویسنده درباره موضوع است، اما این گزاره به توضیح نیاز دارد. موضوعات مفاهیمی هستند که داستان درباره آن نوشته می‌شود مانند تنهایی، عشق، حسادت، مرگ، جنگ، صلح و.... نویسنده اگر بخواهد درباره یکی از این مفاهیم داستان و رمان بیافریند، باتوجه به جهان بینی و نگاهش به هستی به مفهوم مدنظر خواهد پرداخت و جهت گیری خودش را عرضه خواهد کرد. موضوع آن چیزی است که «هست» یعنی در دنیا عشق و جنگ و حسادت و کینه و بخشش و از این دست مفاهیم وجود دارد؛ این در حالی است که درون مایه یا پیام، مبتنی بر چیزی است که از دید نویسنده «باید باشد» (همان طور که واقعیت آن است که «وجود دارد»، اما حقیقت چیزی است که «باید باشد»).

برای نمونه، ممکن است نویسنده اعتقاد داشته باشد انسان‌ها در هیچ اوضاع و شرایطی نباید با هم بجنگند. بنابراین، او ماجرا‌ها و شخصیت‌ها و دیگر سازه‌های داستانش با موضوع جنگ را به گونه‌ای خلق می‌کند که همه با هم پیامش مبنی بر منع جنگ میان آدم‌ها را برسانند، چراکه در اینجا حقیقت بایسته از نگاه او این است: انسان‌ها نباید با هم بجنگند. وقتی این جهان و هستی از دید نویسنده ای، زیبا و هدفمند و بانظم باشد، پیام داستان‌های او نیز حاوی نگره‌هایی مبتنی بر مثبت اندیشی و امید و قوت قلب است.

اما هنگامی که نویسنده جهان را جایی ترسناک و ناامیدکننده و پوچ بداند، پیام نوشته هایش منفی نگرانه و هیچ انگار و بیم دهنده خواهد بود. البته مباحث حوزه اندیشه پیچیده‌تر از این حرف هاست و این گونه نیست که سیاهی و سپیدی به سادگی از هم جدا شوند. نویسنده ممکن است به جبر باور داشته باشد یا به عکس، انسان را در امور زندگانی اش مخلوقی مختار بداند یا نگاهی بینابین داشته باشد.

غرض از تفکیک‌هایی که آوردیم، توجه دادن خواننده این مطلب به تأثیر نوع جهان بینی در شکل دادن به پیام داستان است. روی هم رفته، باید بدانیم درون مایه یا پیام، معنایی روشن و سرراست نیست که مخاطب به آسانی آن را دریافت کند، بلکه حقیقتی کلی از دید نویسنده درباره زندگی یا انسان یا جهان است که مخاطب باید باتوجه به ماجرا‌ها و شخصیت‌ها و دیگر سازه‌های داستان آن را کشف کند. همچنین، همه داستان‌ها به یک اندازه پیچیده نیستند و پیام برخی راحت‌تر به دست می‌آید و بیش از پیام دیگر نویسندگان در دسترس است.

اما به هرحال، آثاری وجود دارد که یافتن درون مایه اش چنان دشوار است که هر منتقد و داستان خوانی برداشتی درباره آن دارد و چه بسا هیچ یک از این برداشت‌ها شبیه دیگری نباشد! حتی گاهی خود نویسنده نمی‌داند چه پیامی داشته است، زیرا او به شکلی غریزی یا شهودی یا حسی، ماجرایی را ساخته و پرداخته و پیامش در لایه‌های زیرین داستان نهفته مانده است تا هر صاحب نظری، بسته به مطالعات و فهم و درک خود برداشتی از آن داشته باشد.

ما دست کم به تعداد نویسندگان، درون مایه داریم، چراکه هر نویسنده‌ای می‌تواند پیام مخصوص به خودش را برای خواننده اش داشته باشد. همچنین داستان‌هایی نوشته می‌شود که درون مایه خاصی نمی‌توان از آن بیرون کشید، مانند بسیاری از داستان‌های سرگرم کننده پلیسی و ترسناک و ماجراجویانه و.... داستانی که درون مایه نداشته باشد، داستانی خنثی است و نمی‌تواند تأثیر بسزایی بر خواننده یا اجتماع بگذارد و بدیهی است نبود درون مایه با دشواری دریافت درون مایه تفاوت دارد؛ پس اگر پیام داستانی را به راحتی درنیافتیم، معنایش این نیست که آن اثر بی بهره از پیام و درون مایه است.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->