تأثیر نماز در زندگی انسان

انسان به‌منظور دوستی و رابطه برقرار کردن با خداوند به این دنیا آمده است؛ خدایی که کمال و جمال بی‌نهایت است و نشست‌وبرخاست با او، انسان را اوج می‌دهد و آیینه کمالات الهی می‌گرداند.

با اهمیت‌ترین کاری که در این دنیا باب این دوستی را باز می‌کند، نماز است. توجه به نماز می‌تواند زندگی انسان را عوض کند. توجه به نماز یعنی توجه به صاحب نماز، یعنی ذکر خدا که فرمود: «انا جَلیسُ مَن ذَکَرَنی»؛ من هم‌نشین کسی هستم که مرا یاد می‌کند.» آری نماز، هم‌نشینی با خداست و مسیر زندگی انسان را همین هم‌نشینی‌ها تعیین می‌کند و پیش می‌برد.

هرقدر انسان بخواهد به خود تلقین کند که گناه نکند و جلوی خود را در ارتکاب معاصی بگیرد، تا زمانی که خدا را دوست نداشته باشد و با خدا ارتباط برقرار نکند، این حقیقت برای او حاصل نمی‌شود. اینجاست که خداوند عالم می‌فرماید: «اِنَّ الصَّلاه تَنهی عَنِ الفَحشاءِ وَ المُنکَر» تا فرق انسان نمازخوان و بنده تارک‎الصلات در این باشد که یکی رابطه خود را با خداوند ولو در رگه‌ای حفظ می‌کند و دیگری با وجود همه کمالات اخلاقی، از ارتباط با پروردگار دور است.

گناهکار وقتی قصد معصیت کند، به یاد می‌آورد که با این لذت کوتاه و مقطعی، درحال عصیان دربرابر پروردگار مهربان خود است و همین امر می‌تواند او را از گناه بازدارد. در این شرایط، یک سؤال وجود دارد که پس تکلیف آن‌هایی که نماز می‌خوانند، اما گناهکار هم هستند، چیست؛ زیرا بسیارند کسانی که نماز می‌خوانند و حتی مقید به نماز اول وقت هستند، اما بازهم در زندگی خود معصیت می‌کنند.

مرحوم علامه‌طباطبایی در تفسیر خود شرح می‌دهد که نماز خواندن با گناه‎ نکردن، رابطه علیت ندارد، بلکه رابطه زمینه‌ای دارد، اما درهرحال، حتی اگر میان دو بنده گناهکار هم مقایسه کنید، انسانی که نماز می‌خواند و گناه می‌کند، در هر معصیت دچار تردید می‌شود و در خلال انجام گناه هم بی‌حدومرز عمل نمی‌کند، اما انسان بی‌نماز در ارتکاب گناه، حدومرزی ندارد و هیچ‌چیز مایه بیداری نفس و تلنگر به وجدان او نمی‌شود.

امام‌باقر (ع) از وجود اقدس رسول‌خدا (ص) نقل می‌کنند که عده‌ای نزد پیامبر (ص) آمدند و سؤال کردند چرا نماز در هفده رکعت و پنج وعده سفارش شده است و اقامه آن به وقت و اندازه دلخواه، مجاز نیست؟ نبی مکرم اسلام (ص) در پاسخ فرمودند: «مَثَلُ الصَّلوات الخَمس کَمَثَلِ نَهر جار عذب عَلی باب اَحَدَکُم یَغتَسِلُ فیه کُلُّ یَومٍ خَمسَ مَرّات فَما یَبقی ذلک مِنَ الدَّنس؛ یعنی مثال نماز‌های پنج‌گانه همچون نهری جاری است که اگر فردی روزی پنج‌بار خود را در آن غسل دهد و استحمام کند، هیچ آلودگی و پلیدی در جسم او باقی نمی‌ماند».

اما این شست‌وشو، به میزان توجه ما به خداوند در نماز بستگی داردکه فرمود نماز انسان را از فحشا و منکر دور می‌کند و نماز تو به اندازه‌ای که چنین تأثیری در تو ایجاد کند که تو را از فحشا و منکر دور کند، قبول است و راز این تأثیر، حضور قلب و خشوع در نماز است.

راز این تأثیر، منقطع شدن از غیر او در نماز است. باید با تمام وجود در نماز به او رو کنیم تا او با تمام خدایی خود به ما روکند و در احادیث آمده است: «بنده من! وقتی در نماز به من رو می‌کنی، من با تمام خدایی خود به تو رو می‌کنم تااینکه تو روی دلت را از من برگردانی و متوجه چیز دیگری در نماز شوی.»

از خداوند بزرگ می‌خواهیم که همه ما و خانواده ما را با اقامه نماز از زشتی‌ها و منکرات و گناهان دور کند و نماز ما را به نماز اولیای خود که سرچشمه تمام خوبی‌ها هستند، نزدیک بفرماید. ان‌شاء‌ا...!