اگر بخواهیم بزرگترین دستاورد نظام جمهوری اسلامی را در کنار تمامی دستاوردهای آن بازگو کنیم، هیچ کدام به اندازه استمرار مردم سالاری در قالب انتخابات گفتنی نیستند و انتخابات مجلس شورای اسلامی، تبلور ایستادگی بر خواست ملی مردم ما بوده است.
به گزارش شهرآرانیوز؛ تنها یک روز دیگر به آغاز انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی باقی مانده است و بار دیگر، زمان امتحان تاریخ این نظام مردمی فرا خواهد رسید.
از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری نظام جمهوری در ایران معاصر، رهبر فقید این انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) همواره بر حضور مردم و رای سرنوشت ساز ایشان تاکید داشتند؛ حال انتخابات مجلس بوده باشد و یا انتخابات ریاست جمهوری. اهمیت اقدام بزرگ و تاریخی معمار کبیر انقلاب آنجایی واجد ارزش است که می بینیم ایشان حتی در اوج کسالت و بیماری از این خواسته ملی شانه خالی نکردند و علیرغم بستری در بیمارستان قلب تهران، مراسم تنفیذ ریاست جمهوری ابوالحسن بنی صدر را برگزار نمودند. این، تنها یکی از صفحات باور یک رهبر به نقش مردم و احترام به آراء آنان بود.
کلید پیروزی ملت ایران را باید در صبح روز ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ جست؛ آنجا که نخستین مجلس شورای جمهوری اسلامی ایران متولد شد و آرا مردم، چشم روشنی مولود انقلاب اسلامی ایران بود.
مجلس یکم
انتخابات اولین دوره مجلس شورای ملی، پس از انقلاب ۵۷، که مرحله اول آن در ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ شمسی و مرحله دوم آن در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹، برگزار گردید و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۵۹ شمسی، اولین جلسه مجلس اول برگزار گردید. بیشتر نمایندگان حاضر در این دوره از مجلس، در دوره رژیم پهلوی، از زندانیان سیاسی بودند.
این مجلس دو اتفاق مهم را پیش برد؛ رای به عدم کفایت سیاسی ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور و تصویب آزادی گروگان های لانه جاسوسی ایالات متحده آمریکا. این مصوبات اما به قیمت جان بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رقم خورد.
در پی اعلام مبارزه مسلحانه منافقین با جمهوری اسلامی ایران در خرداد سال ۶۰، جمعی از نمایندگان مجلس که از احزاب و تشکل های سیاسی و انقلابی بودند، در نقاط مختلف پایتخت یا شهرهای محل نمایندگی خویش ترور شده و به شهادت رسیدند. افرادی چون: محمدتقی بشارت، سیدرضا پاک‌نژاد، علی‌رضا چراغزاده، دزفولی، سید محمدتقی حسینی طباطبایی، سید محمدباقر حسین لواسانی، شمس‌الدین حسینی نایینی، غلامحسین حقانی، محمدعلی حیدری، رحمان استکی، عباس حیدری، سید محمدکاظم دانش، غلامرضا دانش آشتیانی، علی‌اکبر دهقان، عبدالحمید دیالمه، سید فخرالدین رحیمی، سید محمدجواد شرافت، میربهزاد شهریاری، قاسم صادقی، محمدحسین صادقی، سید نورالدین طباطبایی‌نژاد، محمدحسن طیبی، سیف‌الله عبدالکریمی کومله، عبدالوهاب قاسمی، عمادالدین کریمی، بیژنی‌نژاد، محمدعلی منتظری، عباسعلی ناطق نوری، مهدی نصیری لاری، علی هاشمی سنجابی. (در حادثه بمب‌گذاری حزب جمهوری اسلامی) حسن آیت، مجتبی استکی (ترور شده). مصطفی چمران، مهدی شاه‌آبادی، و... اشخاصی بودند که به شهادت رسیدند.
ازجمله مشکلات مجلس اوّل ناامنی کشور به واسطهٔ انقلاب و جنگ ایران و عراق بود. طی چهار سال ۳۲ نفر کشته شدند. علاوه برآن ترور مسئولان مملکتی و جایگزینی نمایندگان بجای آنها باعث استعفای ۱۷ نفر از نمایندگان شد.آیت الله خامنه ای، سید محمد خاتمی، شهید مصطفی چمران، احمد توکلی، احمد ناطق نوری، شهید محمدعلی رجایی و شهید محمدجواد باهنر از جملهٔ این افراد هستند.
براساس آمارهای منتشره شده، میزان مشارکت مردم در اولین دوره انتخابات مجلس، ۵۲ درصد بوده است.
مجلس دوم
انتخابات دومین دوره مجلس شورا، پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷، در روز جمعه ۲۶ فروردین ۱۳۶۳ برگزار گردید و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۶۳ اولین جلسه مجلس دوم برگزار گردید. رئیس مجلس دوم، آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی و نائب رئیسان آیت الله محمد یزدی، مهدی کروبی و محمدمهدی ربانی املشی بودند.
مهم ترین اتفاق در این دوره از مجلس، رد صلاحیت یکی از نامزدهای مجلس از حوزه سیستان و بلوچستان بود که احمد ناطق نوری، وزیر کشور وقت بدون در نظر گرفتن مصلحت ها و صرفا با اتکا به اختیارات قانونی و صیانت از خواسته های مردمی با «سید محمدعلی زابلی» برخورد کرد.
مشارکت ثبت شده در این انتخابات ۶۵ درصد اعلام شد.
مجلس سوم
انتخابات سومین دوره مجلس شورای ملی پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ در روز ۱۹ فروردین ۱۳۶۷ برگزار گردید و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۶۷ اولین جلسه مجلس برگزار شد. رییس مجلس اکبر هاشمی رفسنجانی بود که پس از انتخاب وی به عنوان رئیس‌جمهور، مهدی کروبی رئیس مجلس شد و حسین هاشمیان و اسدالله بیات نائب رییسان بودند.
هاشمی رفسنجانی در مورد این انتخابات در خاطرات خود نوشته است: «… به جلسه علنی رفتم. گزارش انتخابات شعبه ها داده شد و انتخابات هیأت رئیسه موقت انجام شد. من با ۲۲۳ رأی از ۲۲۷ رأی حاضر به ریاست مجلس انتخاب شدم و بقیه اعضای هیأت رئیسه از خط رادیکال رأی آوردند. تفاوت آراء آنها با خط مقابل زیاد بود.»
یکی از مهم ترین وقایع در طول مدت این مجلس، نامه تاریخی امام خمینی(ره) درباره نهضت آزادی است. امام خمینی در جواب نامه وزیر کشور وقت درباره امکان حضور نهضت آزادی در انتخابات اینگونه می گویند:
“…آنچه باید اجمالا گفت آن است که پرونده این نهضت و همین طور عملکرد آن در دولت موقت اول انقلاب شهادت می‌دهد که نهضت به اصطلاح آزادی طرفدار جدی وابستگی کشور ایران به آمریکا است، و در این باره از هیچ کوششی فروگذار نکرده است؛ و حمل به صحت اگر داشته باشد، آن است که شاید آمریکای جهان‌خوار را، که هرچه بدبختی ملت مظلوم ایران و سایر ملت‌های تحت سلطه او دارند از ستمکاری اوست، بهتر از شوروی ملحد می‌دانند. و این از اشتباهات آنها است…. اگر خدای متعال عنایت نفرموده بود و مدتی در حکومت موقت باقی مانده بودند ملت‌های مظلوم به ویژه ملت عزیز ما اکنون در زیر چنگال آمریکا و مستشاران او دست و پا می‌زدند و اسلام عزیز چنان سیلی از این ستمکاران می‌خورد که قرن‌ها سر بلند نمی‌کرد…. ضرر آنها، به اعتبار آن که متظاهر به اسلام هستند و با این حربه جوانان عزیز ما را منحرف خواهند کرد و نیز با دخالت بی‌مورد در تفسیر قرآن کریم و احادیث شریفه و تاویل‌های جاهلانه موجب فساد عظیم ممکن است بشوند، از ضرر گروهک‌های دیگر، حتی منافقین این فرزندان عزیز مهندس بازرگان، بیشتر و بالاتر است….. نتیجه آن که نهضت به اصطلاح آزادی و افراد آن چون موجب گمراهی بسیاری از کسانی که بی‌اطلاع از مقاصد شوم آنان هستند می‌گردند، باید با آنها برخورد قاطعانه شود، و نباید رسمیت داشته باشند”.
مشارکت در این انتخابات ۶۰ درصد اعلام شد.
مجلس چهارم
انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی پس از انقلاب ۵۷، ۲۱ فروردین ۱۳۷۱ برگزار گردید و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۷۱ اولین جلسه مجلس برگزار گردید. رییس مجلس حجت‌الاسلام علی اکبر ناطق نوری و نائب رئیسان حسن روحانی، سید اکبر پرورش، محمدعلی موحدی‌کرمانی، حسین هاشمیان بودند.
یکی از بحث های حاشیه ای این دوره بحث پیرامون نحوه نظارت شورای نگهبان در انتخابات بود که در سال ۱۳۷۰ غلامرضا رضوانی، یکی از اعضای شورای نگهبان و رئیس هیأت مرکزی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات، برای نخستین بار نظر تفسیریِ شورای نگهبان را دربارۀ این اصل جویا شد، و محمد محمدی گیلانی، دبیر وقت شورای نگهبان، در پاسخ گفت: «نظارت مذکور در اصل ۹۹ قانون اساسی استصوابی است و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات از جمله تأیید و ردّ صلاحیتِ کاندیداها می‌شود».
در این دوره از انتخابات شورای نگهبان تعدادی از اعضای مجمع روحانیون مبارز را رد صلاحیت کرد که حاشیه های زیادی با توجه به اینکه برخی افراد دارای سابقه نمایندگی بودند به همراه داشت اما در نهایت با تایید شدن برخی از افراد سرشناس ایشان در تهران موضوع تا حدودی خاتمه یافت.
میزان مشارکت در این انتخابات ۵۸ درصد اعلام شد.
مجلس پنجم
انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی، در ۱۸ اسفند ۱۳۷۴ برگزار گردید. در این دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی، علاوه بر جامعه روحانیت مبارز تهران و گروه‌های پیرو خط امام، حزب سیاسی تازه تأسیس جمعی از کارگزاران سازندگی ایران به رقابت پرداختند.
دفتر تحکیم وحدت که از شاخص ترین جریانات گروه های چپ به شمار می آمد، در یک جریان استحاله قرار گرفته و با شیبی تند شروع به فاصله گرفتن از آرمان های ابتدایی خود کرد. این اتفاق در سال های بعد منجر به انشقاق در درون این جریان شد. این تغییر دیدگاه ها در میان دیگر گروه های چپ نیز قابل مشاهده بود، گرچه با شیبی ملایم تر و نه به تندی یک جریان دانشجویی. از طرفی حزب جدید دولت ساخته کارگزاران نیز که بیشتر به جریانات چپ نزدیک است فعالیت رسمی سیاسی خود را آغاز کرده و در انتخابات حضور دارد.
انتخابات مجلس پنجم در چنین شرایطی است که برگزار می شود. در انتخابات این دوره مجلس شورا مانند دوره گذشته و بر خلاف دوره سوم، این جناح راست و جامعه روحانیت مبارز است که می تواند اکثریت صندلی های مجلس شورا را از آن خود کند. ناطق نوری مانند دوره پیشین به ریاست مجلس می رسد و روحانی نائب رئیس اول است. گرچه شاید برای مخاطبین این وجیزه که تصویر ذهنی شان از حجج اسلام ناطق و روحانی مربوط به این چند سال اخیر باشد باور این ترکیب کمی سخت باشد، اما خب سیاست است و سیب هزار چرخ. علی اکبر ناطق نوری و حسن روحانی که جزء سرلیست های جناح راست و جامعه روحانیت در انتخابات بودند، برای ۴ سال بر کرسی ریاست و نائب رئیسی مجلس اصولگرای پنجم تکیه زده اند.
میزان مشارکت مردم در این انتخابات ۷۱ درصد اعلام شد که بالاترین میزان مشارکت در میان تمامی ادوار مجلس تاکنون بوده است.
مجلس ششم
ششمین دورهٔ مجلس شورای اسلامی از ۷ خرداد ۱۳۷۹ قانون‌گذاری ایران را بر عهده داشت. در این دوره اصلاح‌طلبان اکثریت مطلق را در دست داشتند. در این دوره از انتخابات، جبهه دوم خرداد توانست که اکثریت مطلق مجلس را به دست آورد. در تهران بزرگ، فهرست نامزدهای پیشنهادی حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی، ۹۰٪ کرسی‌های این حوزه را کسب کرد.
از مهم ترین نکات دوره ششم، بررسی پر حاشیه اعتبارنامهٔ نمایندگانی همچون حداد عادل، دادگاه‌ها، احکام قضایی و لغو مصونیت قضایی نمایندگان، اصلاح قانون مطبوعات، تحصن و استعفای جمعی از نمایندگان و انحلال یا ادغام سپاه پاسداران از جمله اقدامات مجلس ششم بود.
میزان مشارکت در این دوره از انتخابات را ۶۷ درصد عنوان کرده اند.
مجلس هفتم
انتخابات هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی، ۱ اسفند ۱۳۸۲ خورشیدی، برگزار گردید و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۳، اولین جلسه مجلس هفتم برگزار شد. رئیس مجلس هفتم، غلامعلی حداد عادل و نائب رئیسان آن، محمدرضا باهنر و محمدحسن ابوترابی فرد بودند. این مجلس مقارن با سال های پایانی ریاست جمهوری سید محمد خاتمی تشکیل شد.
مهم ترین چالش های فراروی این مجلس البته با مصوبات اقتصادی پر حاشیه آنان رقم خورد. طرح تثبیت قیمت‌ها، یکی از مصوبات جنجالی مجلس هفتم بود که بر اساس آن دولت خاتمی را از افزایش تدریجی قیمت برخی اقلام یارانه دار، همچون سوخت و کالاهای عمومی منع می‌کرد. این اقدام باعت افزایش تورم از ۱۵ درصد به ۲۴ درصد شد.
اقدام دیگر مجلس هفتم، سهمیه بندی بنزین:پس از روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد بود. مجلس هفتم با زیر پا گذاردن مصوبه قبلی خود در طرح تثبیت قیمت‌ها، طرح سهمیه بندی بنزین را تصویب کرد.
میزان مشارکت در این انتخابات ۵۱ درصد اعلام شد در میان انتخابات های پیش و پس از خود تا پیش از مجلس یازدهم، پائین ترین نرخ مشارکت ملی عنوان شده بوده است.
مجلس هشتم
انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی، در تاریخ ۲۴ اسفند سال ۱۳۸۶ خورشیدی در سراسر ایران برگزار شد. در مرحله اول انتخابات، از ۲۰۵ کرسی مورد تأیید مجلس شورای نگهبان (آرای ۳ حوزه انتخابیه باطل شد) ۲۹ نامزد انتخاباتی اصلاح طلب (معادل ۱۴ درصد)، ۱۵۳ نامزد انتخاباتی اصولگرا (کاندیداهای جبهه متحد اصولگرایان و ائتلاف فراگیر اصولگرایان) (معادل ۷۴٫۵ درصد) و ۲۳ نامزد انتخاباتی مستقل (معادل ۱۱٫۵ درصد)، به مجلس هشتم راه یافتند.
در مرحله دوم انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی که در تاریخ ۶ اردیبهشت سال ۱۳۸۷ برگزار شد، ۱۶۴ داوطلب نمایندگی مجلس شورای اسلامی برای کسب ۸۲ کرسی نمایندگی مجلس شورای اسلامی، از مجموع ۵۴ حوزه انتخابیه در ۲۱ استان کشور، به رقابت با یکدیگر پرداختند. در مرحله دوم انتخابات مجلس هشتم، ۱۸ نامزد انتخاباتی اصلاح طلب (حدود ۲۱٫۵ درصد)، ۱۸ نامزد انتخاباتی مستقل (۲۱٫۵ درصد) و ۴۶ اصولگرا (۵۷ درصد)، به مجلس هشتم راه یافتند.
ریاست مجلس در این دوره به علی لاریجانی رسید و حداد عادل نتوانست دوباره بر صندلی ریاست بهارستان تکیه بزند.
در زمان تصدی مجلس هشتم بود که انتخابات سال ۸۸ برگزار شد و دولت دهم روی کار آمد. مجلس هشتم در رابطه با انتصابات دولت از جمله انتصاب مشایی و پس از آن رحیمی به سمت معاون اولی، اقدامات اقتصادی دولت، نحوه اجرای قانون یارانه‌ها، ادغام وزارتخانه‌ها، عدم واریز کمک ۲ میلیاردی به مترو از محل حساب ذخیره ارزی، سیاست‌های فرهنگی دولت و… از دولت انتقاد کردند.
به هر حال نمایندگان مجلس هشتم همچنین تعداد زیادی سوال از وزرای دولت‌های نهم و دهم داشته اند که به علت کثرت سوالات آمار دقیقی درباره تعداد آن وجود ندارد. اما مهمترین سوال مجلس، سوال از رییس جمهور بود که با پیگری های بسیار زیاد و رفت وآمدهای بسیار بالاخره بعد از چند ماه در دستور کار مجلس قرار گرفت و این اولین مجلسی بود که طرح سوال از رییس جمهور را انجام داد. هرچند در بین راه و در اعتراض به عملکرد هیات رییسه مجلس یکی از نمایندگان طراح سوال استعفای خود را تقدیم مجلس کرد و پس از آن طرح سوال دوباره در دستور کار قرار گرفت.
میزان مشارکت مردم در این انتخابات را ۵۵ درصد عنوان کردند و آماری از مشارکت مرحله دوم نیز منتشر نشد.
مجلس نهم
انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در آدینه ۱۲ اسفند ۱۳۹۰ برگزار شد. در این دوره رقابت بر سر ۲۹۰ کرسی بود. در دور نخست انتخابات ۲۲۳ نامزد به مجلس راه یافتند و رقابت ۱۳۵ نفر برسر ۶۵ کرسی به دور دوم کشید که در نیمهٔ اردیبهشت ۱۳۹۱ برگزار شد. در کل با ابطال بعضی حوزه‌ها از مجموع ۲۹۰ کرسی مجلس تکلیف ۲۸۶ کرسی مشخص شد و ۴ کرسی در انتخابات میان‌دوره‌ای برگزار شد.
اصولگرایان در انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی، با جبههٔ متحد اصولگرایان، جبههٔ پایداری و حامیان گفتمان انقلاب اسلامی (حامیان دولت نهم و دهم) در درجه اول تأثیرگذاری بودند. جبهه صدای ملت («منتقدین دولت نهم و دهم» به رهبری علی مطهری) در این انتخابات در درجه دوم تأثیرگذاری بودند. علی لاریجانی برای دومین بار پیاپی ریاست ساختمان سبز رنگ بهارستان را به دست آورد.
میزان مشارکت در این دوره از انتخابات ۶۴ درصد عنوان شد.
مجلس دهم
دورهٔ دهم مجلس شورای اسلامی از ۸ خرداد ۱۳۹۵ رسماً آغاز شد. نمایندگان این دوره در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی که در ۷ اسفند ۱۳۹۴ و ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ برگزار شد نیز انتخاب شدند. برای سومین بار، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی شد و رکورد ریاست علی اکبر هاشمی رفسنجانی را به نام خود زد.
با پایان دوره دهم مجلس، دوازده سال نمایندگی و ریاست علی لاریجانی هم به پایان رسید. او از حضور در انتخابات دوره یازدهم مجلس خودداری کرد.
در ۱۱ خرداد ۱۳۹۵ انتخابات هیئت رئیسه دائم برگزار شد. پس از اعلام نتایج هیئت رئیسه موقت، محمدرضا عارف از نامزد شدن در کل ارکان هیئت رئیسه مجلس دهم انصراف داد و در نتیجه علی لاریجانی از لیست امید با کسب ۲۳۷ رأی در مقابل ۱۱ رأی مصطفی کواکبیان و ۲۸ رأی سفید به ریاست مجلس رسید. مسعود پزشکیان و علی مطهری نیز از فراکسیون و لیست امید اصلاح طلبان به ترتیب با ۱۵۷ و ۱۳۳ رأی به عنوان نایب رئیس اول و دوم دست پیدا کردند.
میزان مشارکت در این انتخابات ۶۲ درصد اعلام شد.
مجلس یازدهم
دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی از ۷ خرداد ۱۳۹۹ رسماً آغاز شد. این انتخابات با کمترین میزان مشارکت مردم در تاریخ انتخابات مجلس همراه بود و بسیاری از نمایندگان مجلس دهم نیز رد صلاحیت شدند.
انتخابات مجلس یازدهم در دو مرحله برگزار شد. پیش از آن، رد صلاحیت‌های گسترده‌ای توسط هیئات اجرایی و نظارت و شورای نگهبان انجام شد و ۹۰ نامزد اصلاح‌طلب و ۵۶٪ از نمایندگان دوره دهم مجلس ردصلاحیت شدند.
در پی تغییری در آیین‌نامهٔ داخلی مجلس در دوران مجلس دهم، هیئت رئیسه موقت حذف شد و بدین ترتیب از مجلس یازدهم هیئت رئیسه سنی تا زمان انتخاب رئیس و اعضای دائمی هیئت رئیسه و نیز تأیید اعتبارنامه منتخبان، ریاست جلسات را بر عهده دارند و انتخابات هیئت رئیسه دائم با نظارت آنها انجام می‌گیرد.
میزان مشارکت عمومی در انتخابات مجلس یازدهم در پایین ترین حالت خود و ۴۲ درصد عنوان شد.
آنچه در مورد تمامی مجالس یاد شده حائز اهمین است، استمرار در انتخابات و اهمیت دادن به مشارکت مردمی، فارق از سلیقه های سیاسی و اجتماعی بوده است و اینک زمان آن فرا رسیده تا بار دیگر در انتخابات شرکت کنیم و صفحه یازدهم کتاب خانه ملت را ورق بزنیم تا در سرآغاز صفحه دوازدهم آن، بار دیگر عزم ملی و اراده جمعی را حک کنیم.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
