کانادا تحریم‌های ایران را دوباره فعال کرد + جزئیات (۹ مهر ۱۴۰۴) عربستان: وتو، چراغ سبز به «اسرائیل» برای گسترش تجاوز است ماکرون: روسیه در حال تولید سلاح‌های بسیار بیشتر و با سرعت بالاتری است قالیباف: باید از هرگونه ساده‌انگاری و تقلیل‌گرایی نسبت به پدیده‌های نو پرهیز کنیم | «جهاد تولید فکر نو» جهادی مقدس است فرودگاه‌های رژیم اسرائیل تعطیل و حرکت قطارها متوقف شدند تشکیلات خودگردان: جهان برای تشکیل کشور مستقل فلسطین متحد شده است شهادت ۱۰۳ نفر از زمان آتش‌بس در لبنان (۹ مهر ۱۴۰۴) حمله پهپادی به خودرویی در جنوب لبنان | یک نفر به شهادت رسید + عکس (۹ مهر ۱۴۰۴) حمله پهپادی یمن به اراضی اشغالی (۹ مهر ۱۴۰۴) تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران + جزئیات (۹ مهر ۱۴۰۴) واکنش عراق به طرح ترامپ برای پایان جنگ غزه موافقت مشروط مجمع تشخیص مصلحت نظام با پیوستن ایران به CFT صالحی امیری: خراسان رضوی باید الگوی استان‌های دیگر باشد | جایگاه ممتاز استان در قطب زیارت، قطب صنایع دستی و قطب گردشگری سلامت انفجار شدید در نیویورک + فیلم (۹ مهر ۱۴۰۴) وزیر دفاع: تقویت روابط با ترکیه به افزایش ثبات مرز‌ها کمک می‌کند (۹ مهر ۱۴۰۴) واکنش حماس به خط‌ونشان وزیر جنگ اسرائیل حماس خواهان حذف مفاد خلع سلاح مقاومت در طرح ترامپ شد قسد و عناصر جولانی در شمال سوریه دوباره درگیر شدند (۹ مهر ۱۴۰۴) مصر: غزه باید توسط فلسطینی‌ها مدیریت شود وزیر دفاع ایران وارد ترکیه شد (۹ مهر ۱۴۰۴) درخواست ایران برای اعمال فوری تحریم‌های جامع علیه تل‌آویو پزشکیان: نباید نیروهای علمی را به صرف یک اظهار نظر محروم کرد روایت عراقچی در هیئت دولت از سهم کارشکنی‌های آمریکایی‌ها در شکست مذاکرات روسیه و هند رزمایش ۱۵ روزه مشترک خود را آغاز کردند
سرخط خبرها

آزادیستانی برای حفظ ایران

  • کد خبر: ۲۲۸۵۹
  • ۱۷ فروردين ۱۳۹۹ - ۱۳:۰۴
آزادیستانی برای حفظ ایران
رضا سلیمان‌ نوری

سال‌های آخر حکومت قاجارها بر ایران دوران قیام‌های ناکام است. قیام‌هایی چون جنبش جنگل، حرکت دلیران تنگستان و قیام کلنل پسیان در این دوره رخ دادند. حرکت مسلحانه شیخ محمد خیابانی در آذربایجان هم از همین نوع اقدامات بود؛ قیامی که یک سال قبل، یعنی 17فروردین۱۲۹۹شمسی، با تصرف نهادهای دولتی تبریز توسط یاران شیخ خیابانی آغاز شد و پس از 5ماه با کشته شدن وی در ۲۲شهریور۱۲۹۹ به دست قوای مشترک اعزامی از مرکز و قزاق‌های حاضر در آذربایجان با ناگفته‌های فراوان به پایان رسید. ناگفته‌هایی که بیش از هرچیز درست معرفی نشدن این حرکت سبب ایجاد آن‌ها شده است. یکی از مهم‌ترین این ابهامات دلیل «آزادیستان» خوانده شدن «آذربایجان» توسط شیخ خیابانی و یارانش پس از در اختیار گرفتن تبریز است.

اینکه او با این کار به دنبال جدایی آذربایجان از ایران بود یا این تغییر نام برای حفظ آذربایجان از خطری بزرگ‌تر رخ داده است، برای بسیاری نامشخص است. آن هم درحالی‌که خود خیابانی به صراحت می‌گوید: «چون تبریز محل نشو و نمای آزادی‌خواهان است و در راه تحصیل آزادی پیوسته پیش‌قدم بوده و فدائیان خود را در راه عظمت و استقلال ایران به خاک سپرده است، اسم آذربایجان را به آزادیستان تبدیل نمودیم.»1 و در جایی دیگر بیان می‌کند: «ما آذربایجانیان فقط آسایش و آزادی خودمان را طالب نیستیم. ما در حدود این ایالت محصور نباید باشیم، منتهی برای اجرای مقاصد خودمان نقشه طرح کرده و برنامه اندیشیده‌ایم. این نقشه و این پروگرام از قوه به فعل آورده خواهد شد.»2


و البته عبدا... بهرامی، رئیس وقت نظمیه تبریز، نیز در خاطرات خود می‌نویسد: «در شهر تبریز مرحوم خیابانی هر روز میتینگی تشکیل داده و برای اهالی نطق نموده و علیه قرارداد و مداخله انگلیسی‌ها در امور داخلی ایران اعتراض می‌نمود، اما اظهارات او به هیچ وجه علیه دولت مرکزی ایران نبود و ذکری از استقلال و تجزیه و سایر جملات مبتذل که بعدها پس از مرگ او رایج شد، نمی‌رفت.»3

و سرانجام اینکه 2سال پس شکست قیام، حاج محسن معتمدالتجار، نماینده تبریز، طی نطقی در مجلس چهارم، هرگونه اتهام تجزیه‌طلبی را درباره خیابانی رد کرد و گفت: «آنان خوب ملتفت بودند که در قفقاز چه زمزمه‌ها برپا شده و چه خیالات خشک بى‌معنى در کله بعضى جایگیر، و مى‌خواستند آذربایجان ایران را وجه‌المصالحه قرار داده و در تحت نفوذ خود بیاورند. این بود که حاضر به همه فداکارى و حتى به کشته شدن هم شدند که نگذارند اجنبى دخالت به امورات ایران کرده و آذربایجان ایران را تجزیه نماید. خیابانى و رفقایش بودند که به شعبه فرقه خود در بادکوبه دستور دادند که در مقابل آن نشریات عجیب و غریب و مضحک محمدامین رسول‌زاده و مساوات‌چیان جریده‌ای به اسم آذربایجان که در کلیشه لفظ آذربایجان با خط برجسته (جزء لاینفک ایران) نوشته شده بود، نشر کرده و در آن تبلیغات و نشریات را نموده بفهمانند که آذربایجان جزء مهم ایران و اهالی‌اش از عنصر ایرانى است نه تورانى... ».4


پی‌نوشت:
1_ آذری، علی (۱۳۶۴). قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز، تهران: بنگاه مطبوعات صفی‌علیشاه، ص۳۶۷.
2_ فرزاد، حسین، نطق‌های شیخ محمد خیابانی، تهران: بینا. ۱۳۲۳، ص۲۶.
3_ بهرامی، عبدا... (بی‌تا). خاطرات عبدا... بهرامی از آخر سلطنت ناصرالدین‌شاه تا اول کودتا، تهران: انتشارات علمی، ص۶۳۵.
4_ مذاکرات جلسه۱۱۴ دوره چهارم مجلس شورای ملی 20تیر۱۳۰۱.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->