سوتی‌های عجیب سریال «محکوم»! | بی احترامی پلتفرم‌ها به مخاطب همچنان ادامه دارد زمان پخش «بامداد خمار» مشخص شد + خلاصه داستان «لاک‌پشت و حلزون»، فیلمی ایرانی با طعم فرانسوی «یوز» تاریخ‌ساز شد | رکورد تازه در سینمای کودک ایران صوت | آهنگ جدید اشوان با نام «دلم تنگه» منتشر شد + لینک دانلود و متن آمریکا به اسلام ویزا نداد | تور ادبی آقای خواننده لغو شد لیدی گاگا به دنباله «شیطان پرادا می‌پوشد» اضافه شد «شرور» صدرنشین پیش‌فروش بلیت در ۲۰۲۵ شد هفته شیراز روی آنتن شبکه نمایش «قلمه»، جوانه امیدوارکننده طنزپردازان خراسان | آیین اختتامیه یازدهمین رویداد ملی طنز قلمه برگزار شد + فیلم چالش‌های ایفای نقش شهید علی هاشمی در «پسران هور» | از واکنش دختر شهید تا سختی‌های فیزیکی اطلاعیه اداره کل هنرهای نمایشی درباره اختتامیه جشنواره تئاتر مهر و ماه دیزنی، «گیسو کمند» را با اسکارلت جوهانسون زنده می‌کند معصومه آقاجانی، بازیگر و دوبلور پیشکسوت در بیمارستان بستری شد پایان فصل اول «۱۰۰» با اجرای هادی حجازی‌فر | فصل دوم به زودی ۷۰ درصد مردم همچنان پای تلویزیون | رقابت نزدیک شبکه سه و آی‌فیلم «استخر» با حضور پسر سروش صحت به پایان فیلم‌برداری رسید فیلم کوتاه «تنبیه» نامزد سه جشنواره معتبر جهانی شد ویدئو | وداع همایون شجریان با مادرش در مشهد طنین موسیقی ایرانی در قلب ایتالیا | شعر و صلح میان دو تمدن
سرخط خبرها

ادبیات الکترونیک: ادبیات سخت پیما

  • کد خبر: ۲۳۷۷۹۸
  • ۱۷ تير ۱۴۰۳ - ۱۳:۲۸
ادبیات الکترونیک: ادبیات سخت پیما
سخت پیمایی ادبیات الکترونیک را نخستین بار اسپن آرست، محقق برجسته نروژی، در کتاب «سایبرمتن: چشم اندازی بر ادبیات سخت پیما» (۱۹۹۷) مطرح کرد.
عاطفه عطری
نویسنده عاطفه عطری

گفته می‌شود که ادبیات الکترونیک ادبیات سخت پیماست. «سخت پیمایی ادبیات» چه معنایی دارد؟ اصلا چرا نیاز به وضع چنین اصطلاحی وجود داشته است؟ اگر سخت پیمایی ویژگی خاص ادبیات الکترونیک است، آیا این بدان معناست که ادبیات مکتوب و شفاهی، اصطلاحا، آسان پیما هستند؟ اصلا چرا از خواندن متن ادبی به پیمایش تعبیر شده؟

سخت پیمایی ادبیات الکترونیک را نخستین بار اسپن آرست، محقق برجسته نروژی، در کتاب «سایبرمتن: چشم اندازی بر ادبیات سخت پیما» (۱۹۹۷) مطرح کرد. او ادبیات الکترونیک را، از آن منظر که بُعدِ بازی در آن بسیار پررنگ است، «ادبیات ارگودیک» (Ergodic literature) یا همان سخت پیما نامید. این اصطلاح از علم فیزیک وام گرفته شده و از کلمات یونانی «ارگون» به معنای «تلاش فیزیکی»، و «هودوس» به معنای «مسیر» اخذ شده است.

سخت پیمایی بر آن ویژگی ادبیات الکترونیک تأکید می‌کند که تلاش خواننده را برای پیمایش متن ضروری می‌سازد. ممکن است از خود بپرسیم که مگر در خواندن متون ادبی معمول تلاشی غیر قابل چشم پوشی وجود ندارد، آیا گرداندن چشم‌ها بر سطور کاغذ یا تورق کتاب تلاش نیست، آیا نمی‌توانیم کلیک کردن، کار با صفحه کلید، یا صفحه لمسی گوشی و رایانه شخصی مان، را عملی معادل ورق زدن کتاب فرض کنیم.

برای پاسخ دهی به این قبیل سؤالات، نیاز است مفهوم دیگری با نام «سایبرمتن» تبیین شود. آرست اصطلاح سایبرمتن را از کتابی با نام «سایبرنتیک: یا کنترل و ارتباط در جانور و ماشین» (۱۹۴۸)، اثر نوربرت وینر، الهام می‌گیرد. گذشته از موضوع این کتاب، آرست سایبرمتن را به معنایی بیش از «متنی که در ماشین رایانه توسط انسان خوانده می‌شود» به کار می‌برد.

سایبرمتن بر سازمان دهی مکانیکی متن با در نظرگرفتن پیچیدگی‌های رسانه ــ به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از تبادل ادبی ــ تمرکز می‌کند؛ با این حال، همچنین بر مصرف کننده یا کاربر متن نیز تمرکز می‌کند. در واقع، ما در سایبرمتن، بر خلاف آنچه در ادبیات چاپی وجود دارد، با سه گانه نویسنده، متن و خواننده صرف روبه رو نیستیم، بلکه به جای خواننده با کاربر سایبری روبه رو هستیم که در تولید متن نقشی فعال دارد؛ به عبارت دیگر، در سایبرمتن، بر خلاف ادبیات چاپی، ما با خواننده‌ای روبه رو هستیم که دیگر صرفا خواننده نیست، بلکه تعامل گری پویاست که به دل اثر ادبی الکترونیک پا می‌گذارد و در خلق جهانِ اثر نقشی فعال ایفا می‌کند.

در یک متن غیرسایبری، عملکرد خواننده کاملا ذهنی است، در حالی که کاربر سایبرمتن، علاوه بر آنکه خیال ورزی اش در حین پیمودن متن سایبری کاملا درگیر است، در عالی‌ترین سطوح، با ساخت آواتار، به صورت فیزیکی وارد متن ادبی الکترونیک می‌شود و مسیر روایت گری را انتخاب می‌کند و، در حالی که باید چالش‌های بسیاری را ــ مانند حل معما‌های مختلف ــ برای پیشبرد متن از سربگذراند، سرنوشت متن را در دست دارد.

سایبرمتن و الزاماتش به خوبی نشان می‌دهد که چرا باید ادبیات الکترونیک را ــ دستِ کم، برخی از ژانر‌های آن را ــ ادبیات ارگودیک یا سخت پیما نامید.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->