خوشنویسی معاصر مرهون تلاش‌های مرحوم «کلهر» است

الهام اسماعیلی | شهرآرانیوز، محمدرضا فردوسی فرد عصر امروز دوشنبه (۲۹اسفندماه) در مراسم بزرگداشتی که به یادبود مرحوم «میرزا محمدرضا کلهر» از سلسله نشست‌های تخصصی هنر ایرانی در نگارخانه سفید برگزار شد، با تاکید بر اهمیت نقش کلهر در شکل‌گیری خوشنویسی معاصر، اظهار داشت: خوشنویسی امروز مرهون تلاش‌های بی‌وقفه مرحوم کلهر است و بسیاری از خوشنویسان، سبک و شیوه ایشان را الگوی خود قرار داده‌اند.

وی در ادامه به اهمیت حفظ سنت‌های خوشنویسی اشاره کرد و گفت: متأسفانه بسیاری از سنت‌های ارزشمند در حال فراموشی هستند و اگر به فکر حفظ و انتقال آنها به نسل‌های آینده نباشیم، این میراث گران‌بها برای همیشه از دست خواهد رفت.

کلهر؛ هنرمندی که سنت و نوآوری را در هم آمیخت

این استاد خوشنویس و نقاش برجسته همچنین به تغییرات ایجاد شده در شیوه خوشنویسی در طول زمان پرداخت و با اشاره به تلاش‌های کلهر برای تطبیق خوشنویسی با تکنولوژی چاپ، افزود: کلهر با ورود صنعت چاپ و تغییرات ناشی از آن، احساس می‌کرد که خوشنویسان با چالش‌های جدیدی روبرو هستند. به همین دلیل، ایشان با تمرینات مستمر و دقیق، سعی در تطبیق خوشنویسی با این شرایط جدید داشت.

وی با اشاره به ساعات طولانی تمرین کلهر، گفت: کلهر روزی ۱۸ ساعت مشق می‌کرد تا بتواند به بالاترین سطح ممکن از مهارت دست یابد. او می‌دانست که با ورود صنعت چاپ، خوشنویسی سنتی با چالش‌های جدی روبرو خواهد شد و برای حفظ زیبایی و ظرافت این هنر، باید تلاش مضاعفی کرد.

مدیر هنری نگارخانه سفید در بخش دیگری از سخنان خود به ریشه‌های تاریخی خوشنویسی ایرانی اشاره کرد و گفت: خوشنویسی ایرانی بر پایه حروف عربی شکل گرفته است، اما زیبایی‌شناسی و فرهنگ ایرانی نیز تأثیر بسیار زیادی بر آن داشته است. کتیبه‌های خط میخی در زمان داریوش، نمونه‌ای از این تأثیرگذاری است.

وی در ادامه سخنان خود با تأکید بر اهمیت حفظ هویت ایرانی در خوشنویسی، گفت: ایرانیان همیشه به زیبایی‌شناسی اهمیت داده‌اند و خوشنویسی نیز یکی از جلوه‌های این زیبایی‌شناسی است. ما باید تلاش کنیم تا این میراث ارزشمند را حفظ کرده و به نسل‌های آینده منتقل کنیم.

فردوسی فرد با اشاره به صفحه آرایی منحصر به فرد کلهر، اظهار داشت: صفحه آرایی مرحوم کلهر به مخاطب آرامش خاصی می‌بخشد. ریشه اصلی لغت به معنای پاکی، نرمی و فروتنی است و ما این مفاهیم را به وضوح در نوشته‌های کلهر مشاهده می‌کنیم. به گونه‌ای که گویی با تماشای این خوشنویسی ها، در آغوش مادری مهربان قرار گرفته ایم.

این استاد خوشنویسی همچنین به شیوه خوشنویسی کلهر و تأثیرپذیری او از میرعماد اشاره کرد و افزود: کلهر گرچه شیوه میرعماد را دنبال می‌کند، اما در عصر صنعت چاپ مجبور شده است برخی از اصول را نادیده بگیرد. با این حال، او به جای حذف این اصول، جایگزین‌های زیبایی برای آنها پیدا کرده است.

وی، اظهار داشت: تغییرات اساسی در این صنعت لازم است تا بتوان زیبایی‌ها و دستاورد‌های هنرمندان خوشنویس را با دقت بیشتری به نمایش گذاشت.

 این کارشناس هنر خوشنویسی اشاره کرد: خوشنویسی به دلیل سرعت و دقت بالای مورد نیاز، به ابزار‌هایی نیاز دارد که توانایی حفظ ویژگی‌های ظریف هنری را داشته باشند.

وی تأکید کرد: هنر خوشنویسی ایرانی در طول تاریخ، با دقت و زحمت فراوانی شکل گرفته و باید با تغییرات جدید در سیستم چاپ سنگی همگام شود تا بتواند پاسخگوی نیاز‌های هنرمندان معاصر باشد. 

فردوسی فرد با بیان اینکه بازگشت به سنت‌ها به معنای بازخوانی سنت‌هاست نه برگشت به گذشته افزود: ما باید از گذشته خود درس بگیریم و از آن برای حل مشکلات امروز و ساختن آینده‌ای بهتر استفاده کنیم. این یعنی از گذشته برای آینده خود دستاورد بیاوریم.

وی بیان داشت: سلطانعلی مشهدی، خوشنویس نامداری که بدون بهره مندی از آموزش‌های آکادمیک و تنها با تکیه بر ذوق سرشار خود، تحولی شگرف در خوشنویسی نستعلیق ایجاد کرد. وی با نگاهی نوآورانه به این هنر، روابطی بدیع بین کلمات ایجاد می‌کرد و مرتباً از زیبایی‌شناسی در نوشتن خط می‌رسید که حتی با عدم رعایت کامل اصول، جذابیت بصریش را دوچندان کرد.

در ادامه حتما بخوانید غلبه بازار بر هنر، کتیبه نویسی را از عیار انداخته است