درباره عکاسی تئاتر که پس از ۷ سال به جشنواره رضوان اضافه شد

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ عکاسی تئاتر، یک شاخه هنری بینارشته‌ای است که هنر‌های نمایشی را با هنر‌های تجسمی پیوند می‌زند. عکاس در این ژانر به طور تخصصی به هنر نمایش و تئاتر می‌پردازد و کمک می‌کند تا آثار روی صحنه بهتر دیده شوند. این شاخه هنری بعد از هفت سال بار دیگر به بخش‌های رقابتی جشنواره تئاتر استان خراسان  رضوی (رضوان) بازگشته و قرار است در سی وچهارمین دوره این رویداد، پذیرای آثار علاقه‌مندان در دو بخش باشد.

مهدیا مصباحی، دبیر بخش عکاسی تئاتر است و گروه داوران را نیز «حمیدرضا گیلانی فر»، «شرمین نصیری» و «اردلان آزرمی» تشکیل می‌دهند. آنچه در ادامه می‌خوانید، گزارشی است از اهمیت بازگشت عکاسی تئاتر به جشنواره و جایگاه این رشته در مشهد.

تلاش برای جذب ۲ گروه

مهدیا مصباحی، دبیر بخش عکاسی تئاتر، یکی از اتفاقات مثبت این دوره از جشنواره تئاتر استان را توجه به عکاسی تئاتر به عنوان یک رسانه تأثیرگذار بر جذب مخاطب برای هنر‌های نمایشی می‌داند و یادآور می‌شود که در طی ۳۴ دوره جشنواره تئاتر استان، فقط پنج مرتبه بخشی به عنوان عکاسی تئاتر در جشنواره درنظر گرفته شده است.

به گفته او امسال، عکاسی تئاتر در دو بخش عکس‌های آرشیوی و مدعوین برگزار می‌شود، در بخش آرشیوی، آثاری که عکاسان از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ از نمایش‌ها ثبت کرده اند، داوری می‌شود و در بخش مدعوین هم ۲۸ عکاسی که براساس رزومه هایشان انتخاب شده اند، در طول برگزاری جشنواره به عکاسی از اجرا‌ها می‌پردازند. البته برای اینکه اخلالی به اجرا‌ها و داوری وارد نشود، این ۲۸ نفر، گروه بندی و در سالن‌ها تقسیم می‌شوند.

این هنرمند ادامه می‌دهد: در دوره‌های قبلی آثار عکاسان چاپ می‌شده و بعد از نمایش در یکی از گالری ها، در لابی ورودی تئاتر شهر در معرض دید عموم قرار می‌گرفته است. امسال هم به احتمال زیاد عکس‌های هر دو بخش در ابتدا در نگارخانه رضوان به نمایش گذاشته و بعد از آن به لابی ورودی تئاتر شهر منتقل می‌شوند که حداقل تا سال آینده در آنجا نصب باشند. 

به این ترتیب، بعد از هفت سال عکس‌های لابی تئاتر شهر تغییر خواهد کرد که اتفاق بسیار مثبتی است. مصباحی در ادامه از تلاش برای همراه کردن دو گروه از عکاسان در این دوره از جشنواره خبر می‌دهد: در استان خراسان، عکاسان بنام و توانمندی حضور دارند که بیشتر در ژانر مستند اجتماعی فعالیت می‌کنند، ما در این دوره تلاش کرده ایم از پتانسیل این عکاسان توانمند استفاده کنیم. 

همچنین امسال برای جذب افراد تازه وارد به عکاسی تئاتر و شناسایی استعداد‌های جدید برنامه ریزی کرده ایم تا درنهایت بتوانیم به پررونق شدن این ژانر که همیشه مغفول بوده، کمک کنیم. از این هنرمند درباره چالش‌های رشته عکاسی تئاتر در مشهد می‌پرسیم که می‌گوید: متأسفانه هنرمندان فعال در این عرصه دستمزد متناسبی نسبت به سایر اعضای گروه دریافت نمی‌کنند و از منظر اقتصادی با چالش‌های زیادی روبه رو هستند. 

از طرف دیگر حمایت‌های دولتی هم از رشته عکاسی تئاتر بسیار محدود است و فقط هر چند سال یک بار در قالب جشنواره تئاتر رضوان اتفاق می‌افتد. چالش دیگر هم برگزاری دوره‌های آموزشی محدود و ناآشنا بودن مخاطبان با این رشته در مشهد است. باوجوداین، توجه دبیر جشنواره امسال به عکاسی تئاتر و حمایت اداره کل فرهنگ و ارشاد استان از آن، اتفاق مثبتی است که امیدوارم در سال‌های آینده هم استمرار داشته باشد.

مصباحی اضافه شدن بخش عکاسی تئاتر به جشنواره را اتفاقی تأثیرگذار و مثبت می‌داند که می‌تواند زمینه ورود افراد تازه به این رشته را فراهم کند و به پویایی عکاسی تئاتر در مشهد منجر شود. او همچنین به نبود بودجه برای برگزاری کارگاه و چاپ کتاب در این دوره از جشنواره اشاره می‌کند و پیشنهاد می‌دهد: امیدوارم در سال‌های آینده بودجه بیشتری به بخش عکاسی تئاتر اختصاص پیدا کند تا علاوه بر برگزاری نمایشگاه بتوانیم کتابی از آثار هم منتشر و همچنین برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی با حضور اساتید حرفه‌ای اقدام کنیم.

این هنرمند با اشاره به علاقه نسل جدید به هنر و عکاسی تئاتر یادآور می‌شود: نسل جدید دارای پتانسیل و ظرفیت ویژه‌ای هستند که در صورت اتخاذ راهکار‌های خلاقانه، هدایت مندی و بهادادن درست، جذب این رشته می‌شوند و می‌توانند اتفاقات چشم گیری را در آینده رقم بزنند.

ضرورت استمرار عکاسی تئاتر در جشنواره

شرمین نصیری، یکی از داوران بخش عکاسی تئاتر جشنواره تئاتر رضوان، وضعیت این رشته در مشهد را پذیرفتنی می‌داند و به علاقه‌مندان زیادی که جذب رشته عکاسی تئاتر شده اند، اشاره می‌کند. او همچنین درباره برگزاری کارگاه‌های آموزشی در مشهد می‌گوید: خوشبختانه در مشهد برای رشته عکاسی تئاتر کارگاه‌های آموزشی مختلفی برگزار می‌شود و ما در چند ماه اخیر هم شاهد چند برنامه خوب با حضور اساتید عکاسی تئاتر در شهرمان بوده ایم که شرایط پرداختن تخصصی به این رشته را فراهم کرده اند.

نصیری که باور دارد عکاسی تئاتر می‌تواند ظرافت‌های زحماتی که برای اجرای یک نمایش کشیده می‌شود و لحظات ناب و تکرارنشدنی بازی هنرمندان روی صحنه را به تصویر بکشد، یادآور می‌شود: من می‌دانم که در مشهد، علاقه‌مندان زیادی به رشته عکاسی تئاتر داریم که با یک سری حمایت‌ها جذب این رشته می‌شوند و به بهترشدن جایگاه عکاسی تئاتر کمک می‌کنند. از این رو حمایت از این رشته بسیار ضروری است.

او حضور بخش عکاسی تئاتر در جشنواره را به شرط استمرار در سال‌های آینده مفید می‌داند و خاطرنشان می‌کند: استمرار برگزاری بخش عکاسی تئاتر می‌تواند به رونق این رشته کمک کند. همچنین برگزاری کارگاه‌های آموزشی در حاشیه این رویداد، اتفاق مثبتی است که امیدوارم در سال‌های آینده محقق شود.

این هنرمند در ادامه به ضرورت ارتباط گرفتن عکاسان تئاتر فعال در شهر‌های مختلف استان با یکدیگر اشاره می‌کند و از اهمیت هماهنگی و همدلی هنرمندان برای کمک به پیشرفت این رشته می‌گوید.

نصیری درباره چالش‌های عکاسی تئاتر در مشهد بیان می‌کند: بیشتر گروه‌های تئاتر در مشهد، رابطه را بر ضابطه مقدم می‌دانند و کمتر به سراغ عکاسان متخصص می‌روند. از طرف دیگر برخی گروه ها، عکاس را جدا از دیگر عوامل می‌دانند. درحالی که تئاتر یک کار گروهی است و باید به همه عوامل آن برای شکل گیری اثری درست اهمیت داده شود.

او ادامه می‌دهد: فکر می‌کنم اگر کسانی که در رأس کار تئاتر هستند با گروه‌های دیگر مانند عکاسان پیوند و ارتباط خوبی برقرار کنند، می‌توانند به علمی‌تر پیش رفتن مسیر عکاسی تئاتر کمک و از اینکه کار‌ها براساس یک سری روابط پیش برود، جلوگیری کنند.

در ادامه حتما بخوانید گفتگو با دبیر و دو شرکت کننده بخش نمایش‌نامه خوانی جشنواره تئاتر «رضوان» | فرصتی برای آشنایی با متون ناشناخته

اهمیت آشنایی عکاس با تئاتر

مرجان حسین زاده که سابقه‌ای ۱۰ ساله در عکاسی تئاتر دارد، یکی از شرکت کنندگان در بخش مدعوین عکاسی تئاتر جشنواره تئاتر استان است. او درباره اضافه شدن این بخش به جشنواره امسال می‌گوید: اضافه شدن این بخش را باید به فال نیک گرفت، چون جدا از بحث مسابقه، می‌تواند کمک کند تا عکاسی تئاتر به شکل تخصصی دنبال شود.

او ادامه می‌دهد: اکنون عکاسان زیادی در سالن‌های تئاتر از اجرا‌ها عکاسی می‌کنند ولی بسیاری از آن‌ها عکاس تخصصی تئاتر نیستند و فقط برای اشتراک گذاری تصاویر در صفحات مجازی خود به تماشاخانه‌ها مراجعه می‌کنند. درحالی که یک عکاس تئاتر باید در ابتدا تئاتر را بشناسد و نسبت به حس بازیگر‌ها روی صحنه، نورپردازی، میزانسن، گریم و لباس و دکور آگاه باشد تا بتواند بهترین لحظات از اجرا‌ها را ثبت کند.

حسین زاده باور دارد که شرایط عکاسی تئاتر در یکی دو سال اخیر با افزایش کلاس‌های آموزشی بهتر شده است ولی همچنان چالش‌های زیادی بر سر راه این رشته وجود دارد. این هنرمند یادآور می‌شود: گروه‌های تئاتر به حضور عکاس در گروهشان اهمیت می‌دهند، چون برای انجام تبلیغات به عکس نیاز دارند ولی آن‌ها به اینکه باید به عکاس تئاتر هم مانند بازیگر یا طراح گریم دستمزد بدهند، توجه نمی‌کنند.

او یکی از چالش‌های دیگر عکاسان تئاتر در مشهد را محدودیت داشتن در اشتراک گذاری تصاویر بیان می‌کند و می‌گوید: عکاسان تئاتر به غیر از صفحاتشان در فضای مجازی، محلی برای ارائه آثارشان ندارند که در همان جا هم نمی‌توانند همه عکس‌ها را به اشتراک بگذارند.

حسین زاده در پایان تأکید می‌کند که مسئولان و اهالی تئاتر باید همان طور که به بخش‌های مختلف تئاتر توجه می‌کنند به عکاسی هم اهمیت دهند و این رشته را جدا از سایر ارکان هنر‌های نمایشی نبینند.