تأمین امنیت انرژی با تنوع‌بخشی به منابع تولید برق | وضعیت قطع برق صنایع خراسان رضوی به کجا رسید؟

به گزارش شهرآرانیوز؛ باتوجه‌به ارزش تولیدات خراسان رضوی، هر روز تعطیلی صنعت، معادل ۱۰۰۰میلیارد تومان خسارت به بار می‌آورد و یا میزان زیان روزانه تعطیلی صنعت در سال۱۴۰۳ بابت عدم‌النفع صنایع ناشی از قطع برق، ۳۵۳میلیارد تومان برآورد می‌شود. این اعداد بار‌ها از زبان فعالان اقتصادی و مسئولان این حوزه مطرح شده است.

حالا چرا تکرار می‌کنیم به دلیل انتشار نامه «انجمن مدیران صنایع» واحد خراسان در روز‌های اخیر. این نامه بنا به درخواست شرکت ملی برق به مدیران شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی نوشته شده و بر اساس آن برنامه‌ای را با عنوان «برنامه قطع برق و کاهش بار ۹۰درصدی شهرک‌های صنعتی و واحد‌های تولیدی خراسان رضوی از تاریخ ۲۰آذرماه سال ۱۴۰۳» ابلاغ کرده است. یعنی این واحد‌ها ملزم به رعایت کاهش بار ۹۰درصدی دو روز در هفته هستند. 

پیش‌ازاین بیشتر شاهد قطعی برق در تابستان و قطعی گاز در زمستان بودیم، اما حالا قطعی برق (بیش از گذشته) به زمستان هم رسیده است. قصه ناترازی انرژی و تعطیلی صنایع در سال‌های اخیر بار‌ها تکرار شده است و از کارشناسان و مسئولان مرتبط و غیرمرتبط بگیرید تا فعالان اقتصادی درباره بحرانی‌تر شدن وضعیت در صورت توجه نکردن به سرمایه‌گذاری‌های جدید، استفاده از انرژی تجدیدپذیر، افزایش بهره‌وری و... هشدار داده‌اند. این هشدار‌های بی‌عمل نتیجه‌ای نداشت و حالا وضعیت بحرانی‌تر شده است. حالا کجای کار هستیم؟

در ادامه حتما بخوانید صنعت خراسان رضوی در تب‌وتاب قطعی برق

نسوزاندن مازوت یا نبود مازوت؟

توضیح ساده ماجرا این است که منابع انرژی اولیه برای تولید انرژی برق شامل گاز طبیعی، فراورده‌های نفتی، زغال‌سنگ، هسته‌ای، آبی و منابع تجدیدپذیر است. تصور کنید بیش از ۹۰درصد از برق کشور از طریق نیروگاه‌های حرارتی تولید شود که بیشتر سوخت مصرفی آنها (حدود ۸۶ درصد) گاز طبیعی است. حالا آن سوی ماجرا در فصل‌های سرد سال با ناترازی تولید و مصرف گاز روبه‌رو هستیم. خب، چاره چیست؟

تا پیش از این مازوت سوزی اولین راهکار مسئولان برای گذر از زمستان بوده است. چرا می‌گوییم پیش از این؟ چون به گفته مسئولان مازوت‌سوزی در سه نیروگاه بزرگ برق کشور به دلیل آلودگی هوا متوقف شده است و همین موضوع موجب ناترازی در تولید برق و قطعی‌هاست.

در کنار این ادعا‌ها بخشی از گزارش دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس را هم برایتان بازگو می‌کنیم تا خودتان مقایسه کنید. در گزارش این مرکز آمده است که در سال ۱۴۰۱ ناترازی گاز طبیعی در اوج مصرف به ۳۱۵ میلیون مترمکعب در روز رسید و اگرچه به‌واسطه افزایش دما در سال ۱۴۰۲ این عدد به حدود ۲۸۰ میلیون مترمکعب در روز کاهش یافت، اما همچنان چالش ناترازی گاز طبیعی در کل سال به‌ویژه ماه‌های سرد وجود دارد.

از سوی دیگر مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌های حرارتی افزایش یافته و درحال‌حاضر ذخایر گازوئیل و نفت‌کوره نیروگاه‌ها در شش ماه اول ۱۴۰۳ نسبت به‌مدت مشابه سال قبل کاهش پیدا کرده و افزایش ناترازی گاز و نبودامکان تأمین سوخت مایع جایگزین، چالش‌هایی را برای تأمین برق در زمستان به وجود آورده است.

بد نیست این را هم اضافه کنیم که ارزش مازوت و گازوئیل نسبت به گاز طبیعی گران‌تر است و از طرفی سوخت‌های مایع باعث افزایش استهلاک تجهیزات نیروگاهی می‌شود و هزینه تولید را افزایش می‌دهد. به اینها آلودگی هوا و آثار مخرب زیست‌محیطی از طریق سوختن مازوت را هم اضافه کنید. راهکار چیست؟ یکی از مهم‌ترین راهکار‌های کارشناسان تنوع‌بخشی به منابع تولید برق است.

در ادامه حتما بخوانید ویدئو | تولید ۳۰ هزار مگاوات برق خورشیدی در دستور کار دولت

وابستگی برق به گاز

تنوع منابع تولید برق، یکی از مهم‌ترین راهکار‌ها در تأمین امنیت انرژی است. حالا وضعیت تنوع سبد تولید برق در ایران چگونه است؟ براساس گزارش ماهانه آمار صنعت آب و برق وزارت نیرو تا فروردین ۱۴۰۳؛ بیش از ۸۶ درصد از برق تولیدی در کشور وابسته به گاز طبیعی، حدود ۹ درصد وابسته به فراورده‌های نفتی و کمتر از ۵ درصد مربوط به سایر منابع (برقابی، هسته‌ای و تجدیدپذیر) بوده است.

بی‌توجهی به شاخص تنوع منابع تولید برق مثل منابع تجدیدپذیر و نبودسرمایه‌گذاری بموقع در این حوزه را به‌خوبی می‌توان در روند کلی این شاخص که در چند دهه اخیر نزولی بوده و در چند سال گذشته نیز از محدوده قابل قبول به محدوده ضعیف سقوط کرده است، دید.

طبق گزارش «واکاوی امنیت انرژی در ایران» که مرکز پژوهش‌های مجلس به آن پرداخته است، ایران از نظر میزان تنوع سبد تولید برق در رتبه ۱۳۱ جهان قرار دارد. در میان کشور‌های مورد بررسی، کشور آمریکا بهترین تنوع را در سبد تولید برق داشته و شاخص تنوع سبد تولید برق در این کشور در محدوده عالی قرار دارد. آلمان، ترکیه، روسیه، انگلستان، فرانسه و چین در محدوده خوب، ایران و عربستان سعودی در محدوده ضعیف و قطر در محدوده بسیار ضعیف قرار دارد؛ بنابراین رویکرد‌های توسعه نیروگاه‌های غیرحرارتی، به‌ویژه تجدیدپذیر، ضروری به نظر می‌رسد.