گفت‌و‌گو با ۳  نماینده مشهدی حاضر در بیستمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی «تهران مبارک»

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ این جشنواره در بخش‌های نمایش‌های صحنه‌ای (مخاطب نوجوان و بزرگ سال)، نمایش‌های صحنه‌ای (مخاطب خردسال و کودک)، نمایش‌های فضای باز، تئاتر ملل، فراگیر، نمایشنامه نویسی، بخش ۱۰۰ثانیه‌ای (فضای مجازی)، اختراعات و دستاورد‌های تکنیکی میزبان آثاری از داخل و خارج کشور است.

در این دوره نمایش «جک نارن» به کارگردانی قیس یساقی در بخش صحنه‌ای ویژه نوجوان و بزرگ سال و نمایش‌های «در جست وجوی عینک» به کارگردانی علی ساقی و «درخت بخشنده» به کارگردانی مهناز آقایی در بخش صحنه‌ای ویژه خردسال و کودک به عنوان نمایندگان مشهد روی صحنه خواهند رفت.

البته در بخش جدید «۱۰۰ثانیه‌ای» که پذیرای آثار تصویری نمایش عروسکی است نیز نمایش «فرار مغزها» اثر قیس یساقی از مشهد حضور دارد. نمایندگان شهرمان در بیستمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی «تهران مبارک» در گفت‌و‌گو با ما درباره ویژگی‌های آثار و حضورشان در این رویداد توضیحات بیشتری ارائه کرده‌اند که در ادامه می‌خوانید.

نگاهی به یک واقعه تاریخی

قیس یساقی که چندی پیش نمایش عروسکی «مثلث» را در تهران و مشهد روی صحنه برده بود، درباره اثر جدیدش، «جک نارن»، می‌گوید: این اثر نگاهی پارودیک به یک اتفاق تاریخی است و به جنگ فرانسه و هلند در سده هفدهم میلادی می‌پردازد؛ اثری در ژانر کمدی سیاه که سعی می‌کند اتفاقات جدی را در فضای کمیک برای تماشاگران توضیح دهد.

او که مراحل تولید نمایشش را در مشهد و تهران پیش برده است، می‌گوید: بخشی از پیش تولید کار در مشهد صورت گرفت، اما از آنجایی که ما هم زمان درحال اجرای نمایش «مثلث» در تهران بودیم، مجبور شدیم تمرین‌های نمایش «جک نارن» و تولید کار را در تهران پیش ببریم.

به گفته این کارگردان، نمایش «جک نارن» از لحاظ فرمی متفاوت از نمایش «مثلث» است، ولی این دو اثر در ذات نمایش و اتمسفر و درون مایه کمدی شبیه به یکدیگر هستند.

یساقی که دومین حضورش در جشنواره «تهران مبارک» را به عنوان کارگردان پشت سر می‌گذارد، درباره ویژگی‌های این رویداد می‌گوید: این جشنواره به صورت تخصصی به نمایش‌های عروسکی می‌پردازد، ازاین رو هرسال هنرمندان آثاری اختصاصی برای این رویداد تولید می‌کنند تا خودشان را در معرض آزمون قرار دهند، سپس برای اجرای عموم اقدام کنند.

این کارگردان جشنواره «تهران مبارک» را انگیزه‌ای برای تولید اثر می‌داند و یادآور می‌شود: پیش از برگزاری این جشنواره، کسانی که در حوزه نمایش‌های عروسکی فعال بودند، خیلی کم و به صورت نامنظم دست به تولید می‌زدند، اما با برگزاری این رویداد، تولید اثر افزایش پیدا کرده و به اجرا‌های عمومی بیشتری هم منجر شده است.

او که نمایش «جک نارن» را برای مخاطب بزرگ سال تولید کرده است، در ادامه صحبت هایش به اعجاز و نبود محدودیت برای بهره گیری از خلاقیت در نمایش‌های عروسکی اشاره می‌کند و می‌گوید: متأسفانه در کشور ما نمایش‌های عروسکی کمی برای مخاطب بزرگ سال تولید می‌شود، چون مردم شناختی ندارند و فکر می‌کنند این گونه آثار فقط برای کودکان مناسب هستند. البته در سال‌های گذشته وضعیت بهتر شده است و کم کم دارد برای مخاطبان تئاتر جا می‌افتد که نمایش عروسی برای بزرگ سالان هم می‌تواند تولید شود. به طورکلی به نظرم الان با سیر صعودی در این زمینه روبه رو هستیم.

یساقی که ابراز امیدواری می‌کند نمایش «جک نارن» را بعد از جشنواره «تهران مبارک» ابتدا در تهران، سپس در مشهد و شهر‌های دیگر روی صحنه ببرند، درباره راهیابی اثر دیگرش یعنی «فرار مغزها» به بخش «۱۰۰ ثانیه‌ای» این رویداد نیز می‌گوید: آثار ۱۰۰ ثانیه‌ای که در حوزه نمایش عروسکی هستند و به صورت ویدئویی تولید می‌شوند، امسال در بخش ۱۰۰ ثانیه‌ای به نمایش درمی آیند. به نظرم جشنواره در تلاش است با این بخش، قابلیت‌های تصویری عروسک‌ها را نشان دهد و تولیدکنندگان را هم به چالش بکشد.

اثری درباره ازخودگذشتگی

مهناز آقایی با نمایش «درخت بخشنده» دومین حضورش در جشنواره «تهران مبارک» را به عنوان کارگردان پشت سر می‌گذارد؛ نمایشی به نویسندگی جواد رحیم زاده که براساس کتاب معروف شل سیلورستاین نوشته شده است و با حضور ۱۰ عروسک گردان اجرا می‌شود. به گفته آقایی، در متن نمایشنامه نسبت به کتاب تغییراتی ایجاد و شخصیت‌هایی اضافه شده است تا تماشاگر ایرانی بتواند بهتر با آن ارتباط برقرار کند.

آقایی محوریت داستان «درخت بخشنده» را ازخودگذشتگی و فداکاری بیان می‌کند و یادآور می‌شود: داستان‌ها و شخصیت‌هایی که شل سیلورستاین در آثارش تعریف می‌کند، قابلیت نمایشی فراوانی دارند، ازاین رو خیلی از اهالی تئاتر به سمت اجرای داستان‌های این نویسنده معروف می‌روند. من هم متنی را که آقای رحیم زاده از روی داستان «درخت بخشنده» نوشته بود، خیلی دوست داشتم و تصمیم گرفتم با سبک عروسکی خیلی ساده و مینیمال آن را اجرا کنم.

این کارگردان ادامه می‌دهد: در نمایش «درخت بخشنده» عروسک گردان‌ها دیده می‌شوند و تماشاگر با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند. در این اثر همچنین از یک زبان اختراعی استفاده شده است که ما به اصطلاح به آن نمایش آوایی می‌گوییم. او درباره مخاطبان این نمایش نیز می‌گوید: نمایش «درخت بخشنده» برای مخاطب کودک و خردسال در جشنواره «تهران مبارک» اجرا می‌شود، اما موضوع ازخودگذشتگی، موضوعی است که برای مخاطب بزرگ سال هم مناسب است.

آقایی که امیدوار است بعد از اجرا در جشنواره «تهران مبارک» بتواند نمایشش را در مشهد روی صحنه ببرد، می‌گوید: حضور در این جشنواره برای من خیلی مهم است، چون این جشنواره رویدادی بین المللی و ویژه نمایش‌های عروسکی است که سبک کاری من است.

او با اشاره علاقه اش به تولید و اجرای نمایش‌های عروسکی در مشهد یادآور می‌شود: متأسفانه در مشهد نمایش‌های عروسکی زیادی اجرا نمی‌شود که این اتفاق دلایل گوناگونی دارد از جمله آشنانبودن اهالی تئاترمان با این گونه نمایش ها، کم بودن عروسک سازان خوب در مشهد و همچنین هزینه‌های زیاد ساخت عروسک؛ ولی من، چون خودم عروسک می‌سازم، هزینه هایم کمتر می‌شود و می‌توانم راحت‌تر نمایشی را روی صحنه ببرم.

این هنرمند که در نمایش «درخت بخشنده» از حضور شش نوجوان به عنوان عروسک گردان بهره گرفته است، در پایان صحبت هایش ابراز امیدواری می‌کند که این نوجوانان بااستعداد بتوانند در آینده نمایش عروسکی را زنده نگه دارند.

در ادامه حتما بخوانید داوران جشنواره نمایش عروسکی تهران - مبارک معرفی شدند + پیام وزیر ارشاد

تمرین خودباوری و اعتمادبه نفس

علی ساقی در نمایش «در جست وجوی عینک» به سراغ روایت کردن داستان پسربچه‌ای به نام آرمان رفته است که همواره در کارهایش شکست می‌خورد، اما طی اتفاقاتی درنهایت متوجه می‌شود که اگر کارهایش را بدون عجله و با حواس جمع انجام دهد، همیشه موفق خواهد بود. در واقع نمایش «در جست وجوی عینک» درباره داشتن اعتمادبه نفس و خودباوری است و جامعه هدفش مخاطب چهار تا هشت سال است؛ سنی که کودکان نیاز دارند یاد بگیرند و برخی کار‌ها را خودشان انجام دهند.

ساقی که پیش‌تر این نمایش را در بخش ویژه جشنواره تئاتر استان روی صحنه برده بود، یادآور می‌شود: ما تغییراتی اساسی در فرم اجرا و دکور و عروسک‌ها انجام داده‌ایم و امیدواریم بعد از جشنواره «تهران مبارک» بتوانیم اجرا‌های عمومی مان را آغاز کنیم. او ضمن اشاره به استفاده از عروسک‌های تاپ تیبل و اسفنجی در نمایش «در جست وجوی عینک»، درباره نقطه عطف اثرش توضیح می‌دهد: در داستان نمایش ما، کودک در دنیای فانتزی قرار می‌گیرد و با لوازم خانه و اتاقش صحبت می‌کند. درواقع این جان بخشیدن به اشیا کاری است که بیشتر کودکان به دلیل ذهن خلاقشان انجام می‌دهند. 

ازاین رو من فکر می‌کنم کودکان بتوانند با نمایش ارتباط خوبی برقرار کنند. ساقی که در دوره‌های پیشین جشنواره تئاتر «تهران مبارک» به عنوان بازیگر حضور داشته، امسال برای اولین بار به عنوان کارگردان راهی این رویداد شده است. او درباره ویژگی این جشنواره بیان می‌کند: جشنواره «تهران مبارک» بسته‌ای از کار‌های مختلف را به ما ارائه می‌دهد و امکانی را فراهم می‌کند تا با دیگر تفکرات و نگاه‌های رشته نمایش‌های عروسکی آشنا شویم و بتوانیم با افراد مختلف تبادل تجربه و اطلاعات کنیم. 

این هنرمند که باور دارد در نمایش‌های عروسکی می‌توان از تخیل بیشتری بهره گرفت و دنیایی سحرآمیزتر خلق کرد، درباره وضعیت نمایش‌های عروسکی در مشهد نیز می‌گوید: در سال‌های گذشته نمایش‌های عروسکی خوبی در مشهد اجرا شده است، ولی همچنان هنرمندان فعال در این رشته با مشکلاتی مثل نداشتن یک تشکل مشخص یا نداشتن سالنی مختص تئاتر کودک و کار عروسکی روبه رو هستند، درحالی که در تهران چند سالن مختص نمایش عروسکی وجود دارد و مخاطب دیگر می‌داند که برای تماشای نمایش‌های عروسکی باید به کجا مراجعه کند و کارگردانانی هم که در این سالن‌ها روی صحنه می‌روند، دیگر دغدغه‌ای برای جذب مخاطب ندارند.