جیمی کارتر، سی و نهمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا از حزب دموکرات بود که امروز و در سن ۱۰۰ سالگی درگذشت. شهرت کارتر، به پیوند تاریخی او با روز‌های پایانی رژیم پهلوی و مناسباتش با جریانات انقلاب اسلامی در ایران باز می‌گردد.
به گزارش شهرآرانیوز؛ جیمی کارتر به عنوان پیرترین رئیس جمهور سابق و در قید حیات ایالات متحده آمریکا، بامداد روز دوشنبه دهم دی ماه در ۱۰۰ سالگی در منزل شخصی اش در جورجیا درگذشت. او رئیس جمهوری بود که تا قبل از به قدرت رسیدن، چندان مشهور نبود و تنها یک دوره بر مسند قدرت کاخ سفید تکیه زد و سرانجام به علت ناکارآمدی اش در بحران گروگانگیری دیپلمات‌های لانه جاسوسی کشورش در ایران، در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از رونالد ریگان شکست خورد.
از کشاورزی مزرعه بادام زمینی تا فرمانداری ایالت جورجیا
جیمی کارتر در سال ۱۹۲۴ در شهر پلینز از ایالت جورجیا در خانواده‌ای کشاورز به دنیا آمد و تحصیلات خود را دراین شهر ادامه داد و به نیروی دریایی ارتش آمریکا پیوست.
با مرگ پدرش در سال ۱۹۵۳، جیمی برای ادامه شغل خانوادگی و رسیدگی به مزرعه بادام زمینی خانواده کارتر، از ارتش جدا شد و به حرفه کشاورزی روی آورد. این زمان، مقارن با مبارزات مدنی برعلیه برتری نژادی و توقف آزار و اذیت سیاهپوستان در آمریکا بود و جیمی که به حزب دموکرات در آمریکا متمایل بود، در این جنبش‌های مدنی، نقشی سازنده داشت و از همین راه بود که توانست در سال‌های ۶۶–۱۹۶۳ سناتور ایالت جورجیا و در سال‌های ۷۴ –۱۹۷۱ فرماندار ایالت جورجیا شود.
کارتر دراین مدت، با تأکید بر محیط زیست، کارآمدی دولت و رفع موانع نژادی توجه بسیاری را به خود جلب کرد و زمینه‌های حضورش در انتخابات ۱۹۷۶ آمریکا را کلید زد.
ریاست جمهوری پر تنش و حاشیه
در سال ۱۹۷۶ کارتر برای ریاست‌جمهوری نامزد شد. علی‌رغم این که در ابتدای مبارزات انتخاباتی‌اش، در خارج از جورجیا چندان شناخته شده نبود، توانست با پیروزی در انتخابات داخلی حزب، نامزدی حزب دموکرات را در انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۷۶ به دست آورد. در انتخابات سراسری، کارتر، رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه وقت جرالد فورد را در انتخاباتی نزدیک شکست داد.
در دوره کارتر به‌عنوان رئیس‌جمهور، دو وزارتخانه جدید کابینه، وزارت انرژی و وزارت آموزش تأسیس شدند. وی یک سیاست ملی انرژی ایجاد کرد که شامل حفاظت، کنترل قیمت و استفاده از فناوری‌های جدید بود.
در سیاست خارجی، کارتر پیمان کمپ دیوید، معاهدات کانال پاناما و دور دوم مذاکرات محدودسازی جنگ‌افزار راهبردی (SALT II) را دنبال کرد. در جبهه اقتصادی، او با رکود تورمی روبرو شد، ترکیبی مداوم از تورم بالا، بیکاری زیاد و رشد کند اقتصادی. پایان تنها دوره ریاست جمهوری وی با بحران گروگانگیری ایران در طی سال‌های ۱۹۷۹–۱۹۸۱، بحران انرژی ۱۹۷۹، حادثه تأسیسات هسته‌ای جزیره تری مایل و حمله شوروی به افغانستان همراه شد.
در پاسخ به حمله شوروی، کارتر با پایان دادن به سیاست کاهش تنش (دتانت) که از زمان ریاست جمهوری نیکسون اتخاذ شده بود، تنش در جنگ سرد را افزایش داد، تحریم‌هایی علیه شوروی اعمال کرد و تحریم بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۸۰ را که در مسکو برگزار می‌شد، رهبری کرد.
در سال ۱۹۸۰، کارتر در انتخابات مقدماتی حزب دموکرات با چالشی از سوی سناتور تد کندی روبرو شد، اما وی توانست مجدداً نامزدی حزب را به‌دست‌آورد. در انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۸۰ کارتر با اختلاف بسیار زیاد آرای الکترال، از نامزد جمهوری‌خواه، رونالد ریگان شکست خورد.
او در مسائل داخلی دستاوردهایی داشت، از جمله ایجاد هشت میلیون شغل، کاهش کسری بودجه، اتخاذ سیاست ملی انرژی و انجام اصلاحات در ادارات دولتی را می‌توان نام برد. کارتر در امور خارجی به دنباله‌روی از سیاست پیشینیان، مناسبات سیاسی کامل با جمهوری چین برقرار کرد و مذاکرات مربوط به پیمان محدودیت سلاح‌های هسته‌ای سالت‌دو را با اتحاد جماهیر شوروی به پایان رساند. در خاورمیانه با قرارداد کمپ دیوید در سال ۱۹۷۸ بین مصر و اسرائیل ارتباط برقرار کرد و توافقنامه‌های مربوط به کانال پاناما را به تصویب رساند.
با آغاز حرکت انقلابی مردم ایران، کارتر در ۱۰ دی ۱۳۵۶ به تهران سفر کرد تا حمایت کامل واشینگتن را به محمدرضا پهلوی ابلاغ کند. کارتر در ضیافتی که از طرف شاه به مناسبت ورودش ترتیب داده شده بود خطاب به محمدرضاشاه چنین گفت: «به دلیل رهبری بزرگ شاه، ایران جزیره ثبات در یکی از آشوب‌زده‌ترین نقاط جهان شده است. اعلی‌حضرت، این به دلیل تکریم بسیار نسبت به شما، رهبری شما و احترام و ستایش و عشقی است که ملت ایران به شما دارد. هیچ کشور دیگری در جهان برای برنامه‌ریزی مشترک از ایران به آمریکا نزدیک‌تر نیست. هیچ کشور دیگری برای بررسی مشکلات منطقه‌ای که مورد علاقهٔ هر دو طرف ما نیز هست ارتباط نزدیک‌تری از ایران با ما ندارد و هیچ رهبر دیگری نزد من احترامی عمیق‌تر و رابطه‌ای دوستانه‌تر ندارد».
کارتر طی ۱۴ ماه آخر دوره ریاست جمهوریش، درگیر موضوع گروگانگیری کارمندان سفارت آمریکا در ایران بود. ادامه گروگانگیری و تورم مستمر در داخل آمریکا منجر به شکست کارتر در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۸۰ شد.
کارتر در مصاحبه با شبکه سی ان بی سی، دلیل انتخاب نشدن در دوره دوم ریاست جمهوری را عدم حمله نظامی به ایران می‌داند و می‌گوید من می‌توانستم ایران را با سلاح از نقشه جهان محو کنم ولی در این عملیات مردمان بی گناه زیادی کشته می‌شدند.
مورخان و تحلیلگران سیاسی معمولاً کارتر را به عنوان یک رئیس‌جمهور کمتر از حد متوسط رتبه‌بندی می‌کنند. فعالیت‌های کارتر از زمان ترک ریاست جمهوری نسبت به خود ریاست جمهوری‌اش مطلوب تر دیده شده است.
پس از ریاست جمهوری تا مرگ
از رای‌دهندگان انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۷۶ که کارتر آن را برنده شد دربارهٔ کارتر و جرالد فور نظرخواهی شد. بسیاری از رای‌دهندگان فورد را بابت عفو نیکسون سرزنش می‌کردند. در مقایسه، کارتر یک جنوبی صادق، روراست و خوش نیت دیده می‌شد. کارتر ریاست جمهوری خود را با رضایت ۶۶ درصدی آغاز کرد، که در زمانی که این سمت را ترک می‌کرد به ۳۴ درصد کاهش یافت، و ۵۵ درصد هم عدم رضایت داشتند.
در سال ۱۹۸۲، کارتر، مرکز کارتر را برای ارتقا و گسترش حقوق بشر تأسیس کرد و به دلیل بیست سال فعالیتش در این مرکز، جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۲ را از آن خود کرد. او در زمینه‌های مختلف بیش از ۳۰ کتاب نوشته است. وی همچنین عضو سازمان ریش‌سفیدان است که برای برقراری صلح در جهان تلاش می‌کنند و دزموند توتو نیز در آن عضویت داشت.
نوشته‌های او، از خاطرات سیاسی گرفته تا شعر و در عین حال به اظهار نظر در مورد مسائل جهانی، از جمله دو کتاب در مورد مناقشه اسرائیل و فلسطین، که در آنها از رفتار اسرائیل با فلسطینی‌ها به عنوان آپارتاید انتقاد کرده است.
کارتر در هنگام مرگ با ۱۰۰ سال سن، مسن‌ترین رئیس‌جمهور زنده آمریکا بود و طولانی‌ترین عمر، دوران تأهل و دوره زندگی پس از ریاست‌جمهوری را در بین رؤسای جمهور آمریکا داشت.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
