عرفات، نام منطقه وسیعی است که در میان راه طائف و مکه قرار گرفته است. زائران بیتا... الحرام در روز عرفه (نهم ذیالحجه ) از ظهر تا غروب در این منطقه حضور دارند. در روایتی آمده است که آدم و حوا(ع) پس از نزول از بهشت و آمدن به کره خاکی، در این سرزمین همدیگر را یافتند و به همین دلیل، این منطقه «عرفات» و این روز«عرفه » نامگرفته است.
عرفه از عیدهای بزرگ ماست، هرچند عید نامیده نشده است و روزی است که حقتعالی بندگان خویش را به عبادت و اطاعت خود دعوت کرده و سفره جود و احسان خود را برای آنها گسترده است. عرفه یکی از روزهای پرفیض و برکت خداوند است و در واقع بزرگترین مجمعی از مجامع خیر و نیکی، ایمان و تقواست و زمان بسیار مهمی برای انجام طاعت و عبادت است.
روز عرفه، روز دعا و نیایش و روز التماس، عفو و بخشش است. عرفه روزی است که در آن پندها و ناشناختهها آموخته و شناخته میشود، دعاها و خواهشها، تضرع و زاریها به آسمان میرود، رحمتها و برکت ها فرود میآید، گناهان و لغزشها بخشیده میشود، امیدها و آرزوها، فروتنیها و پشیمانیها ابراز میگردد. خداوند در این روز خجسته و پربرکت بسیاری از بندگان خود را از آتش دوزخ رها میکند و آنان را مورد عفو و بخشش قرار میدهد، و با بندگان مؤمنش بر فرشتگان مقرّب و معتبر خود فخر و مباهات میورزد.
روایتشده که حضرت زینالعابدین(ع) در روز عرفه صدای فقیری را شنید که از مردم کمک میخواست، حضرت فرمود: وای بر تو! آیا دست نیاز بهسوی غیر خدا دراز میکنی؛ در حالیکه امید میرود در این روز بچههایی که در شکم مادر هستند، مورد فضل و لطف الهی قرار گیرند و سعادتمند شوند؟
فرازی از دعای مولایمان امام حسین(ع) در روز عرفه که سراسر نور و عرفان پروردگار است و آمیزهای از شور و عشق و محبت و معرفت به ذات پاک خداوند است:
خداوندا! اجازه فرما تا دمی چند در برابرت بهزانو بیفتم و قطراتی از اقیانوس جان، نثار بارگاهت کنم.
خیال دوری راه تا درگاه جمالت خسته و فرسودهام کرده است.
خدایا! موجوداتی که در هستی خود نیازمند تو هستند، چگونه میتوانند راهنمای من بهسوی تو باشند؟
پروردگارا! آیا حقیقتی غیر از تو آن روشنایی را دارد که بتواند تو را بر من آشکار سازد؟
کی ازنظر، غایب و پنهان بودهای که نیازمند راهنمایی بهسوی خود باشی و چه وقت از من دور بودهای تا نمودهای جهان مرا به تو برساند؟
خدای من! چشمی که تو را بر خود نگهبان و مراقب نبیند، کور و فروبسته باد و بندهای که از متاع محبت تو بیبهره باشد، سرمایه باخته و ورشکسته باد.
روز عرفه، بر عارفان حق، آنان که از خیمه وجود خویش بیرون میآیند و با آتش شوق و اشتیاق وصال، به دعا و نیایش متوسل میشوند، گرامی باد.