راهبرد‌های توسعه صادرات خراسان رضوی

استان خراسان رضوی به‌دلیل موقعیت جغرافیایی راهبردی خود، مجاورت با افغانستان و ترکمنستان و نزدیکی به بازار‌های آسیای میانه و اوراسیا، از ظرفیت‌های برجسته‌ای در حوزه تجارت خارجی برخوردار است. مرز رسمی دوغارون با افغانستان، ضمن ایفای نقش کلیدی در صادرات به این کشور، می‌تواند در آینده به کریدور مهم ترانزیتی ایران به چین و آسیای مرکزی تبدیل شود. پیوند‌های تجاری این استان با کشور‌های منطقه در حال گسترش است و در حال حاضر، برخی کشور‌های آسیای میانه در میان پنج مقصد اصلی صادرات استان قرار دارند.

تنوع اقلیمی، منابع طبیعی و زیرساخت‌های صنعتی متنوع، زمینه‌ساز ظرفیت‌های متعدد صادراتی در استان شده‌اند. از مهم‌ترین مزیت‌های صادراتی می‌توان به زعفران، پسته، محصولات باغی، مواد معدنی، مصالح ساختمانی، ماشین‌آلات سبک، صنایع غذایی، داروسازی و نیز صنایع‌دستی نظیر فرش اشاره کرد. اتاق بازرگانی مشهد در این میان نقش مؤثری در هدایت و توانمندسازی صادرکنندگان ایفا کرده است و از طریق مشاوره، آموزش و برگزاری نمایشگاه‌ها، توانسته صادرات استان را به‌خوبی حمایت کند.

اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی با هم‌گرایی با نهاد‌های علمی و دانشگاهی و مراکز دولتی مؤثر در حوزه تجارت خارجی، می‌توانند با تشکیل مرکزی تخصصی در حوزه شناسایی و تحلیل بازار‌های صادراتی، اطلاعات روزآمد درخصوص نیاز‌های مصرفی، انتقال الزامات فنی، ترجیحات فرهنگی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشور‌های هدف را به فعالان اقتصادی ارائه دهند.

باوجود این، توسعه صادرات استان با چالش‌های جدی روبه‌روست. از جمله این چالش‌ها می‌توان به ضعف زیرساخت‌های مرزی به‌ویژه در دوغارون، کمبود امکانات لجستیکی، نبود پایانه‌های تخصصی صادراتی، نوسانات ارزی، تغییرات مداوم مقررات صادراتی، تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی اشاره کرد. همچنین، نبودمطالعات دقیق بازار، تحلیل رفتار مصرف‌کنندگان در کشور‌های هدف و پیچیدگی‌های بروکراسی گمرکی موانع مهمی در مسیر صادرات استان به‌شمار می‌آیند.

برای عبور از این موانع و ارتقای صادرات، راهکار‌هایی پیشنهاد شده است. از جمله این راهکار‌ها می‌توان به توسعه زیرساخت‌های مرزی و حمل‌ونقل، تأسیس مراکز مطالعات بازار‌های هدف، استفاده از تهاتر کالا و توافقات ترجیحی، آموزش تخصصی صادرکنندگان و ایجاد زنجیره‌های ارزش صادراتی اشاره کرد. همچنین، تأسیس فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌های دائمی در کشور‌های هدف و استفاده از ظرفیت نخبگان اقتصادی ایرانی مقیم خارج می‌تواند در تقویت برند صادراتی استان مؤثر باشد.

در ادامه حتما بخوانید دیپلماسی اقتصادی، کلید بهره‌برداری از ظرفیت‌های اکو

افزایش ظرفیت گمرک دوغارون، احداث شهرک‌های لجستیکی مدرن، توسعه خطوط حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای و ایجاد ترمینال‌های تخصصی صادراتی باید به طور جدی در دستورکار قرار بگیرد. این اقدامات، با ارتقای سرعت، امنیت و صرفه اقتصادی در حمل کالا، به‌طور مستقیم به بهبود عملکرد صادراتی استان منجر خواهد شد.

همچنین با اعطای تسهیلات هدفمند و فراهم‌کردن زمینه مشارکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی، می‌توان ظرفیت صادراتی بخش تولید استان را ارتقا داد و بنگاه‌های اقتصادی توانمند این خطه را به بازیگران فعال در تجارت جهانی تبدیل کرد.

در نهایت، با توجه به اهمیت فزاینده کریدور‌های منطقه‌ای و تلاش کشور برای توسعه صادرات غیرنفتی، خراسان رضوی می‌تواند به محور اصلی تجارت منطقه‌ای تبدیل شود. تحقق این هدف، نیازمند سیاست‌گذاری هوشمند، حمایت ملی و هم‌افزایی مؤثر میان دولت، بخش خصوصی و نهاد‌های منطقه‌ای است.