سرنوشت صدور شناسنامه ویژه برای مادران دارای سه فرزند و  بیشتر چه شد؟ | سرنوشت نامعلوم امتیاز‌های مادری

رعنا جاوید | شهرآرانیوز؛ عقل سلیم می‌گوید آن روز که قانون جوانی جمعیت را می‌نوشتند، بنا نداشتند با افزایش فرزندآوری، والدین آن کودکان را سرگرم مشکلات خانه و خانواده کنند. به‌عبارت دیگر ترویج داشتن فرزندان بیشتر، قرار بود زندگی خانواده و همین‌طور جامعه را زیباتر کند، اما به‌ظاهر همه اینها روی کاغذ بوده و درعمل خیلی از بند‌های آن قانون، میان روزمرگی دستگاه‌های اجرایی یا بهانه نبود بودجه کافی، فراموش شده است.

ماده۲۵ قانون جوانی جمعیت، سازمان ثبت‌احوال کشور را مکلف کرده است که به‌منظور ایجاد سامانه برخط برای معرفی و صدور شناسنامه ویژه مادران دارای سه فرزند یا بیشتر اقدام کند. این قابلیت به‌منظور استفاده خانواده‌های پرجمعیت از تسهیلات و امکانات تفریحی، آموزشی و شهری درنظر گرفته شده، اما اینکه تابه‌حال چقدر اجرایی شده است یا مادران دارای سه فرزند و بیشتر از آن اطلاعی دارند یا خیر، در جست‌وجویی کوتاه بررسی کرده‌ایم.

کوتاه ولی شفاف

در این بند از قانون جوانی جمعیت به نیم بها شدن بلیت سینما و هزینه خدمات فرهنگی و تفریحی بخش دولتی و عمومی برای مادران دارای سه فرزند و بیشتر اشاره شده است. دستگاه‌های مربوط، موظف هستند اقدامات زیر را برای دارندگان شناسنامه، به همراه اعضای خانواده انجام دهند:

- نیم بها بودن ورودی همه اماکن و بنا‌های تاریخی فرهنگی و موزه‌های تابعه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری.

- نیم بها بودن خدمات حمل ونقل عمومی شهری و تعرفه‌های فرهنگی، ورزشی و تفریحی شهرداری‌ها و دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده۵ قانون مدیریت خدمات کشوری.

- نیم بها بودن بلیت سینماها، یک بار در هر ماه.

- تخفیف ۲۰ درصدی دوره‌های آموزشی، تربیتی و هنری کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان برای استفاده فرزندان.

مرور ساده بند‌های فوق هم به اندازه کافی گویاست و مشخص می‌کند که دقیقا قرار است برای مادران، شرایط تفریح و آموزش را آسان‌تر کند، اما اینکه چقدر این پیام به گوش آن‌ها رسیده است و این را که چه تعداد از آن استفاده کرده‌اند، از چند شهروند جویا می‌شویم.  نرجس یک مادر بیست وشش ساله است. پنج سال پیش و در زایمان اول، صاحب یک سه قلوی دختر شد و چند ماه پیش هم فرزند چهارمش را به دنیا آورد.

چندقلو‌ها آن قدر وقتش را‌ می‌گیرند که زیاد اهل تفریح کردن نیست: «با وجود بچه ها، بیرون رفتن سخت است، اما همان چندمرتبه هم که رفتیم، اگر بلیتی داشته، پرداخت کرده‌ایم. تابه حال نشنیده بودم چنین امکاناتی وجود داشته باشد».  به گفته خودش، خانه شان در بولوار طبرسی شمالی است ولی اگر چنین تسهیلاتی وجود داشته باشد، هرجای شهر باشد، می‌رود: «خانواده‌هایی که چند بچه دارند، نمی‌توانند هزینه خیلی از تفریحات یا کلاس‌های تابستانی را بدهند. ما برای این امکانات، صاحب بچه نشده‌ایم، اما اگر این قانون را اجرا کنند، بچه‌های ما هم مثل بقیه، تفریح می‌کنند». 

 مطهره دو هفته است که فرزند پنجمش را به دنیا آورده است، اما برخلاف نرجس، از آن مادرانی نیست که در خانه بنشیند. فامیل و آشنا هم می‌دانند که از هیچ مهمانی و گردشی نمی‌گذرد. خودش می‌گوید: هفته پیش با شوهرم رفتیم سینما. همین سه شنبه هم به بچه‌ها قول داده‌ام برویم سینما. بیرون رفتن با آن‌ها لذت بخش است. در روحیه مادر هم تأثیر دارد که بتواند امور بچه‌ها را با حال خوب اداره کند.

او هم از خدماتی که به مادران داده می‌شود، اطلاعی ندارد. تابه حال هیچ مرکزی از او کدملی نخواسته است که برایش بلیت را نیم بها حساب کند.

همه چیز برخط است

با پروین، زهرا و محبوبه هم که هرکدام بیش از سه فرزند دارند، گفت‌و‌گو می‌کنم. آن‌ها هم خبر این تسهیلات را نشنیده‌اند و از هیچ خدمات نیم بهایی استفاده نکرده‌اند. همین تعداد را ازمیان جمعیت عادی، ملاک قرار می‌دهیم و برای ادامه گزارش به سراغ حسین الوندی، سرپرست معاونت فناوری اطلاعات ثبت احوال خراسان رضوی، می‌رویم تا درباره سامانه برخط بپرسیم.  او می‌گوید: طبق قانون، برای اینکه مادران بتوانند از بهره‌های اقتصادی استفاده کنند، بنا بود شناسنامه‌ای برای آن‌ها صادر شود.

پس از آن تصویب شد سازمان‌هایی که قرار است این امتیازات را به مادران بدهند، هرکدام از ثبت احوال لیست بگیرند و برابر آن اقدام کنند تا هزینه دیگری از بابت چاپ شناسنامه به دولت تحمیل نشود.  او اضافه می‌کند: مثلا اگر خودروسازان بخواهند شرایطی را برای مادران دارای سه فرزند و بیشتر فراهم کنند، وظیفه دارند پس از ثبت نام، داده‌های متقاضیان را از سامانه ثبت احوال اعتبارسنجی کنند یا اگر قرار است زمینی به این مادران تعلق بگیرد، اداره کل راه وشهرسازی باید تأییدیه را از ثبت احوال بگیرد. 

به صورت برخط این اطلاعات دراختیارشان قرار داده‌ می‌شود و‌ می‌توانند استفاده کنند، بنابراین ما چیزی به عنوان شناسنامه فیزیکی جدا برای این مادران نداریم. این تصمیمی است که فراتر از ثبت احوال و در دولت گرفته شده است.  سرپرست معاونت فناوری اطلاعات ثبت احوال استان با اشاره به این نکته که اکنون سازمان‌های مختلف می‌توانند استعلام بگیرند، اما او اطلاعی درباره تعداد و موارد ندارد، می‌افزاید: اینکه به طور مثال ارشاد و سینما‌ها چنین امتیازاتی را به مادران داده‌اند یا خیر، اطلاع ندارم. 

فقط می‌دانم که سازمان‌های دولتی به صورت برخط به سامانه ثبت احوال متصل هستند و برخی سازمان‌ها هم به صورت آفلاین می‌توانند از ما استعلام بگیرند. مراکزی همچون ایران خودرو و ساپیا لیست مادران را فرستادند و تأییدیه گرفتند. تقریبا همه دستگاه‌های دولتی به شبکه ملی اطلاعات، متصل هستند و به آسانی می‌شود مشخص کرد که مراجعه کننده دارای این ویژگی هست یا خیر.

در ادامه حتما بخوانید درباره خوابگاه‌های ویژه متأهلان در دانشگاه‌های مشهد | خوابگاه متأهلی نداریم، ازدواج نکنید!

تابستان؛ فرصت آزمون دستگاه‌ها

هراندازه از سال خوردگی جمعیت نگران هستیم و هشدار می‌دهیم، باید بیش از آن برای تشویق به فرزندآوری تلاش کنیم و این تلاش‌ها کافی نیست تا زمانی که همسران بدانند داشتن یک فرزند بیشتر، باعث محرومیت بیشتر آنان از خدمات اجتماعی و انزوا نخواهد شد.

در غیر این صورت ترویج فرزندآوری به تنهایی با وجود افزایش سن ازدواج و در شرایط اقتصادی کنونی برای والدین، هیچ توجیهی ندارد. وقتی از سال ۱۴۰۰ تاکنون به اندازه‌ای امتیاز به مادران نداده‌ایم که خودشان را ویژه بدانند و مطالبه کننده سهم خود باشند، چگونه می‌توان به آمار افزایش جمعیت، دلخوش بود؟ ایجاد تسهیلات تنها اعطای زمین یا ثبت نام برای اعطای خودرو نیست که قرار است هزینه اش را هم خودشان با اقساط بپردازند.

استفاده از خدمات تفریحی به ویژه با آغاز فصل تابستان، امکانات ورزشی و بسیاری مزایای دیگر، کمک بسیاری به افزایش روحیه و حس خودارزشمندی این مادران و فرزندانشان می‌کند. به جای پیش داوری، می‌خواهیم امیدوار باشیم که اگر در ماه‌های گذشته هم تسهیلاتی فراهم نشده بود، تابستان امسال سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی این امکان را برای مادران دارای سه فرزند و اعضای خانواده شان، تدارک ببینند؛ در این صورت هم دیدنی است و هم تعریف کردنی.