تنوع روایت‌ها در پوشش رسانه‌ای اربعین

اربعین در یک دهه اخیر به یکی از نماد‌های برجسته آیین‌های شیعی تبدیل شده و توجه رسانه‌های بین‌المللی را به خود جلب کرده است. بررسی اخبار و گزارش‌های منتشرشده امسال در رسانه‌های فارسی، عربی و انگلیسی نشان می‌دهد که برای پاسخ‌گویی به نیاز‌های متنوع مخاطبان، باید برنامه‌ریزی چندبعدی در حوزه روایت و پوشش رسانه‌ای این رویداد انجام شود.

اربعین در قاب رسانه‌های فارسی

برنامه‌ها، گزارش‌های میدانی و یادداشت‌های رسانه‌های فارسی عمدتاً بر برکت اقتصادی، انسجام اجتماعی و معنویت زائران تمرکز داشت. رسانه‌هایی همچون صداوسیما و خبرگزاری‌های رسمی، فضای آرام، جلوه‌های دینی، انقلابی و بصیرتی این رویداد را برجسته کردند.

در مقابل، فعالان فضای مجازی بیشتر ویدئو‌های احساسی از استقبال مردمی یا روایت تفاوت‌ها و گاهی مشکلات (مانند ترافیک یا کمبود خدمات در مرز) را منتشر کردند؛ مواردی که در روایت رسانه‌های رسمی کمتر برجسته شد.

روایت عربی از اربعین

در میان رسانه‌های عربی، مرور پوشش شبکه‌هایی، چون العربیه و الجزیره نشان می‌دهد که این رسانه‌ها اربعین را نماد همگرایی شیعیان در جهان عرب معرفی کرده‌اند. برخی گزارش‌ها نیز بار سیاسی داشتند و اربعین را به‌عنوان پلی میان ایران و عراق توصیف کردند.

رسانه‌های عراقی پوشش خود را عمدتاً به گزارش‌های میدانی و مسائل لجستیکی اختصاص دادند. در عین همدلی با زائران، نقد‌هایی نیز به مدیریت شهری و امنیتی مطرح کردند و در کنار روایت رسمی، تصویری مردمی و منتقد ارائه دادند.

ترجمه رسانه‌های انگلیسی از اربعین

رسانه‌های انگلیسی با تکیه بر ارزش‌های خبری «فراوانی» و «دربرگیری» این رویداد را پوشش دادند. تیتر‌هایی با مضمون «میلیون‌ها زائر»، «افزایش صددرصدی تردد مرزی» و «سطح بالای امنیت» در خروجی رسانه‌هایی مانند BBC و AFP دیده شد.

این رسانه‌ها علاوه بر اشاره به پیام معنوی اربعین، تلاش کردند آن را به‌عنوان پدیده‌ای اجتماعی، فرامذهبی و فرهنگی معرفی کنند؛ رویدادی که حتی برای غیرمسلمانان نیز جذاب و قابل درک است. هم‌زمان بر نقش عراق در فراهم کردن شرایط میزبانی از زائران نیز تأکید داشتند.

نقش اربعین در حافظه فرهنگی

تولید، ثبت و انتقال تجربه‌هایی که اربعین در حافظه فرهنگی مشارکت‌کنندگان برجای می‌گذارد، بخش مهمی از اثرگذاری فرهنگی این رویداد است.

فرهنگ دیجیتال امروز فرصتی بی‌سابقه برای خودبیانگری و مشارکت در تولید حافظه جمعی فراهم کرده است. زائران می‌توانند تجربه‌های خود را مستقیماً به اشتراک بگذارند و هرچه بستر‌های انگیزشی و تسهیل‌کننده این مشارکت گسترده‌تر شود، روایت اربعین بیش از پیش از چارچوب رسانه‌های رسمی فراتر می‌رود و تحت تأثیر محدودیت‌های آنها قرار نمی‌گیرد.

بر این اساس، توجه ویژه به تجربه‌های شخصی زائران، داستان‌های مردمی و روایت‌های مشارکتی می‌تواند به غنای تصویری که از اربعین در ذهن مخاطبان جهان نقش می‌بندد، بیفزاید.