حل مسائل شهری با ایجاد فرهنگ شهروندی

آنچه در این یادداشت می‌آورم، درباره حقوق اجتماعی و جامعه و وظایف شهروندی خواهد بود. در این راستا نکاتی را برای حفظ حقوق یکدیگر در قالب آموزش فرهنگ شهروندی بیان خواهم کرد تا بتوانیم الگوهای مناسب رفتاری را در قالب فرهنگ شهروندی بازتولید و ارائه نماییم و محیطی مصفا و عاری از تنش برای شهروندان فراهم کنیم.
نقش حقوق شهروندی و وظایف شهروندان از مؤلفه‌های کلیدی در تعریف مفهوم شهروندی است. در جامعه‌شناسی عموما هرکجا که صحبت از نقش به میان آمده، بلافاصله به انتظارات نقش نیز اشاره شده است؛ زیرا به محض اینکه انسان یک نقش را در جامعه برعهده گرفت، حتما جامعه و افراد جامعه انتظاراتی از او خواهند داشت؛ پس لازم و شایسته است کسانی که در حوزه فرهنگی، آموزشی و تربیتی در جامعه فعال هستند، درباره نقش شهروندی و انتظارات شهروندی فعالانه‌تر و گسترده‌تر بپردازند.
در حوزه فرهنگ شهروندی و جامعه باید به ابعاد مشارکت‌جویی و مسئولیت‌پذیری و از همه مهم‌تر رعایت قوانین و هنجارهای اجتماعی و شهروندی تأکید گردد. نمی‌توان برای اهمیت ابعاد مختلف فرهنگ شهروندی اولویت ویژه‌ای قائل شد، اما شاید بتوان جسارت به خرج داد و بیان کرد که رعایت قوانین و مقررات و هنجارهای اجتماعی و شهری از اهمیت بالاتری برخوردار است. مباحثی همچون احترام به قانون‌های راهنمایی‌ورانندگی، قوانین محل کار، مقررات اجتماعی و رعایت حقوق همسایگان، شهروندان و اعضای خانواده. چرا که رعایت قوانین و مقررات بعد از فرهنگ شهروندی می‌تواند به‌عنوان اولین گام برای تحقق گام‌های متعالی‌تر حقوق شهروندی ازجمله حقوق مدنی و حقوق سیاسی باشد.
لازمه حل مسائل شهری و اصلاح رفتار شهروندان وجود یک فرهنگ مناسب شهروندی است؛ چرا که زندگی شهری نیازمند قوانین، ارتباطات و تعاملات خاص خود است و هرگونه کوتاهی و نادیده گرفتن قوانین و آداب شهرنشینی و رعایت نکردن حقوق دیگران، تنش‌ها، خشونت‌ها و ناملایمات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بسیاری را در پی خواهد داشت. تنها حضور فیزیکی در شهر معادل واژه شهروندی نیست، بلکه شهروندان باید در مدیریت بهینه شهر و رعایت هنجارهای اجتماعی نقش مؤثری ایفا کنند.
شهروند نه‌تنها باید به حقوق خود آگاه باشد، بلکه باید به وظایف شهروندی و اجتماعی خود نیز آگاهی کامل داشته باشد. هم‌زیستی با سایر شهروندان، مدارا کردن با افراد بدون نادیده گرفتن حق خود، احترام به متفاوت بودن دیگران، همبستگی اجتماعی در ارزش‌ها، مسئولیت‌پذیری و اعتماد به دیگران از عناصر کلیدی فرهنگ شهروندان است که باید به شهروندان آموزش و انتقال داده شود که در این راستا رسانه‌ها می‌توانند فضای ارتباطی مناسبی را برای شهروندان فراهم نمایند.