موشک تاماهاک چیست؟ + تاریخچه، انواع و ویژگی‌های موشک کروز Tomahawk

موشک «تاماهاک» یا «تاماهاوک» (Tomahawk) یکی از معروف‌ترین موشک‌های کروز جهان است که برای حمله دقیق به اهداف زمینی از فاصله‌های بسیار دور طراحی شده است.

شهرآرانیوز؛ موشک تاماهاک (Tomahawk) برای حمله دقیق به اهداف زمینی از فاصله‌های بسیار دور طراحی شده و به دلیل دقت بالا، برد زیاد و قابلیت پرواز در ارتفاع پایین، نقش کلیدی در عملیات‌های نظامی آمریکا دارد.

تاریخچه توسعه موشک تاماهاک

پروژه تاماهاک در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط شرکت جنرال داینامیکس (General Dynamics) آغاز شد و بعد‌ها تولید آن به شرکت ریتیون (Raytheon) واگذار شد. هدف اصلی از توسعه این موشک، ایجاد یک سامانه تهاجمی با قابلیت پرتاب از دریا و هوا بود که بتواند جایگزین موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد شود.

اولین نسخه عملیاتی تاماهاک در سال ۱۹۸۳ وارد خدمت نیروی دریایی آمریکا شد.

ویژگی‌های فنی موشک تاماهاک

ویژگی	مشخصات
نوع	موشک کروز دوربرد زمین‌به‌زمین / دریا‌به‌زمین
طول	حدود ۶ متر
وزن	نزدیک به ۱۶۰۰ کیلوگرم
برد پروازی	تا ۲۵۰۰ کیلومتر
سرعت	حدود ۸۸۰ کیلومتر بر ساعت (زیرصوت)
سیستم هدایت	GPS، INS، TERCOM و DSMAC
نوع سرجنگی	انفجاری (High Explosive) یا کلاهک خوشه‌ای

انواع موشک تاماهاک

Tomahawk Block I (نسخه اولیه): نسخه ابتدایی با قابلیت پرتاب از زیردریایی و ناو‌های جنگی.

Tomahawk Block II: دارای سیستم ناوبری پیشرفته‌تر و برد بیشتر.

Tomahawk Block III:مجهز به GPS و کلاهک بهینه‌شده.

Tomahawk Block IV (TLAM-E): توانایی تغییر هدف در حین پرواز و برگشت به مسیر را دارد.

Tomahawk Block V (جدیدترین نسخه): دارای دقت بیشتر، برد بالاتر و مقاومت در برابر جنگ الکترونیک.

موشک تاماهاک چیست؟ + تاریخچه، انواع و ویژگی‌های موشک کروز Tomahawk

نحوه عملکرد و هدایت تاماهاک

موشک تاماهاک پس از پرتاب، با استفاده از موتور توربوجت خود به پرواز در ارتفاع پایین (حدود ۳۰ تا ۱۰۰ متر) ادامه می‌دهد تا از رادار دشمن پنهان بماند.

سیستم‌های ناوبری مانند GPS و TERCOM مسیر را با دقت زیاد کنترل می‌کنند. در مراحل پایانی پرواز، سامانه تصویربرداری DSMAC تصاویر زمینی را با نقشه از پیش تعیین‌شده تطبیق می‌دهد تا با خطای کمتر از چند متر به هدف برخورد کند.

کاربرد‌های نظامی موشک تاماهاک

حملات دقیق به مراکز فرماندهی، انبار‌ها و تأسیسات نظامی

حملات پیش‌دستانه بدون نیاز به ورود هواپیما‌ها به حریم دشمن

استفاده گسترده در جنگ خلیج فارس، جنگ عراق (۲۰۰۳)، و حملات آمریکا به سوریه

موشک تاماهاک چیست؟ + تاریخچه، انواع و ویژگی‌های موشک کروز Tomahawk

مزایا و نقاط ضعف موشک تاماهاک

مزایا:

برد بسیار بلند

دقت بالا در هدف‌گیری

قابلیت پرتاب از زیردریایی و ناو

توانایی تغییر هدف در حین پرواز

نقاط ضعف:

سرعت نسبتاً پایین (زیرصوت)

آسیب‌پذیری در برابر سامانه‌های پدافند پیشرفته

هزینه تولید و نگهداری بالا

ارتش آمریکا در چه عملیاتی از موشک تاماهاک استفاده کرده است؟

عملیات طوفان صحرا (Desert Storm, ۱۹۹۱) — اولین استفادهٔ عملیاتی تاماهاک در جنگ خلیج فارس؛ موشک‌ها برای هدف‌گیری تاسیسات نظامی و زیربنا‌های عراق به‌کار رفتند.
عملیات Desert Fox (دسامبر ۱۹۹۸) و حملات ۱۹۹۸ به افغانستان/سودان — در پاسخ به بمب‌گذاری‌های سفارت‌ها، پرتاب‌های تاماهاک علیه اهداف مرتبط با القاعده و تاسیسات مرتبط انجام شد.
عملیات Allied Force (کوزوو، ۱۹۹۹) — ناتو و نیروی دریایی بریتانیا/آمریکا از تاماهاک در حملات اولیه برای تضعیف سامانه‌های پدافندی و اهداف زمینی استفاده کردند.
عملیات Enduring Freedom (افغانستان، ۲۰۰۱ به بعد) — تاماهاک‌ها در مراحل اولیه برای هدف‌گیری اردوگاه‌ها و تاسیسات طالبان/القاعده به‌کار رفتند.
جنگ عراق / Operation Iraqi Freedom (۲۰۰۳) — تاماهاک‌ها نقش مهمی در حملات نقطه‌ای و تضعیف مراکز فرماندهی و زیرساخت‌ها ایفا کردند (استفادهٔ گسترده در طول تهاجم).
عملیات Odyssey Dawn / دخالت لیبی (۲۰۱۱) — در آغاز مداخلهٔ بین‌المللی علیه قذافی، بیش از ۱۰۰ فروند تاماهاک برای نابودسازی سیستم‌های پدافندی و اهداف نظامی شلیک شد.
حملات به پایگاه شِیراط در سوریه (۷ آوریل ۲۰۱۷) — نیروی دریایی آمریکا از ناو‌های USS Ross و USS Porter مجموعاً ۵۹ تاماهاک به سمت پایگاه شیراط شلیک کردند.
حملات هوابرد و دریایی به سوریه (آوریل ۲۰۱۸ و دیگر موارد ۲۰۱۸) — در واکنش به حملات شیمیایی، مجموعاً ده‌ها تا حدود صد تاماهاک و موشک‌های دیگر علیه تاسیسات مرتبط در دمشق و حمص به‌کار رفت. ادعا‌ها دربارهٔ تعداد دقیق ساقط‌شده/خسارت متقابل متفاوت است.
(مرداد/خرداد ۱۴۰۴ — ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵): در جریان آن‌چه رسانه‌ها «Operation Midnight Hammer» نامیده‌اند، نیرو‌های آمریکایی هم‌زمان با پرواز‌های بمب‌افکن B-۲ و استفاده از بمب‌های سنگین، از موشک‌های تاماهاک پرتاب‌شده از زیردریایی‌ها/سامانه‌های دریایی برای هدف‌گیری سه سایت هسته‌ای ایران (نطنز، فردو و اصفهان) استفاده کردند. گزارش‌ها از حدود ۳۰ فروند تاماهاک در این حمله خبر دادند.

از زمان ورود به خدمت (اوایل دههٔ ۱۹۸۰) تا امروز هزاران فروند تاماهاک در عملیات‌های مختلف شلیک شده‌اند؛ نِوی گزارش کرده که از ۱۹۹۱ بیش از حدود ۲۳۰۰ موشک تاماهاک شلیک شده است.

قیمت و وضعیت فعلی تولید

بر اساس گزارش‌های نظامی، قیمت هر فروند موشک تاماهاک حدود ۱٫۵ میلیون دلار است.

شرکت Raytheon همچنان تولید نسخه‌های جدید را ادامه می‌دهد و مدل Block V در حال حاضر در خدمت ناوگان آمریکا است.

موشک تاماهاک یکی از مؤثرترین سلاح‌های تهاجمی در تاریخ مدرن است. ترکیب دقت، برد بلند و قابلیت پرتاب از دریا باعث شده تا این موشک به نماد قدرت نظامی آمریکا تبدیل شود. تاماهاک در واقع پلی است میان فناوری، استراتژی و دقت نظامی — و هنوز پس از دهه‌ها، در میدان نبرد حرف اول را می‌زند.