گفت و گو با کارگردان مستند جنایی «مهین»؛ اولین قاتل سریالی زن
دیدن این فیلم حال شما را بد می‌کند!
قتل‌‌های سریالی از خشن‌‌ترین جرایم و ناهنجاری‌های اجتماعی‌اند که به‌دلیل جریحه‌‌دار کردن افکار عمومی، از مهم‌ترین جرایم محسوب میشوند. تاثیر مخرب این‌گونه جرایم آن‌چنان گسترده است که با گذشت سالیان متمادی همچنان در یاد و خاطره مردم باقی می‌ماند.
«محمدحسین حیدری» متولد ۱۳۶۸و دانش‌آموخته مدیریت است که برای نخستین‌بار به‌صورت حرفهای به ساخت فیلم در این حوزه پرداخته است. او بیشتر تدوین‌گر و صداگذار شناخته می‌شود. مستند «مهین» نخستین فیلم بلند حرفهای حیدری است. او در این مستند، نخستین قاتل سریالی زن را سوژه ساخت مستندی جنایی قرار داده است. مستند مهین به دریافت ۳جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین دستاوردهای هنری از جشنواره بین‌المللی «فیلم شهر» نیز موفق شده است. بر آن شدیم که در گفت‌وگویی با این کارگردان جوان، مشکلات و دشواری‌های فعالیت در زمینه انعکاس پرونده‌های قضایی را جویا شویم. متن این گفتوگو در ادامه آمده است.
مختصری درمورد موضوع فیلم توضیح دهید.
این فیلم درباره زندگی «مهین قدیری»، اولین و تنها قاتل زن سریالی ایران است که در سال‌های ۱۳۸۷و ۱۳۸۸مرتکب قتل ۵زن و یک مرد شد و درنهایت در سال ۱۳۸۹به دار آویخته شد. مستند مهین به بررسی شخصیت پیچیده این زن پرداخته است و حول این پرسش میچرخد که چرا و چگونه یک مادر تبدیل به قاتل سریالی شده است.
انگیزه شما از ساخت این مستند چه بود و چرا از میان قاتلان سریالی ایران، شخصیت مهین را برگزیدید؟
دلیل اولش این است که همواره دغدغه مباحث اجتماعی را دارم و این موضوع برایم جذاب است، زیرا در پرونده قاتلان سریالی، شخصیت مجرم پیچیده است و این مسئله بر جذابیت فیلم میافزاید. علاوه‌بر این، ویژگی مثبت این‌گونه پرونده‌ها آن است که تاریخ انقضا ندارند و همواره قابلیت روایت را دارند. معمولا قاتلان سریالی در قشر خاکستری جامعه یافت میشوند و اکثر قربانیان آنان، زنان و کودکان هستند. سال۹۴ طرحی درباره قاتلان سریالی را به مهدی مطهر، تهیه‌کننده مستند مهین، ارائه کردم. نام ۵قاتل سریالی را به‌دلیل آنکه خاص بودند، در این طرح آوردم. نخستین سوژه، «مجید سالک‌محمودی» بود که درمورد این شخص تا نگارش فیلم‌نامه نیز پیش رفتیم اما باتوجه‌به یک‌سری دلایل، سوژه به مهین تغییر کرد؛ زیرا مهین از نظر تاریخی به زمان حال نزدیکتر بود و به همین دلیل احتمال میدادیم که با آغاز فعالیت، بتوانیم تصاویری از مهین داشته باشیم و از اشخاص درگیر در روند پرونده نیز بهره ببریم. او تنها قاتل زن در فهرست قاتلان سریالی بود و علاوه‌بر این‌ها، شخصیت مهین به‌عنوان مادر دو فرزند، بر جذابیت موضوع می‌افزود. از سوی دیگر، قتلها زمانی به وقوع پیوست که در قزوین، دانشجو و از نزدیک با این مسئله در ارتباط بودم. ازآنجاکه این حادثه هم‌زمان با انتخابات ریاست‌جمهوری رخ داد، به حاشیه رفت و آن‌طور که باید به مهین پرداخته نشد.
علت انتخاب قالب مستند برای مهین چه بود؟
در فضای داستانی غالبا با موضوعی واقعی سروکار داریم که باید به یک‌سری چارچوب‌های آن متعهد باشیم و دقت کنیم که ماجرا باورپذیر باشد. مستند از این نظر گویاتر است؛ البته قبل از دست‌یابی به جزئیات پرونده، درصدد بازسازی بودیم اما بعد از اینکه مطلع شدیم فیلمهای مهین وجود دارد، تغییری در نظر ما ایجاد نشد و به‌صورت مستند داستانی، مهین را تولید کردیم.
از نظر بسیاری از منتقدان، مهم‌ترین نکته مثبت، توجه به روحیات و شخصیت مهین به‌عنوان یک شخصیت محوری بود. این مسئله با چه هدفی صورت گرفت؟
هدف ما این بود که شخصیت مهین را خاکستری نشان دهیم و به این موضوع اشاره کنیم که چه می‌شود که یک نفر قاتل می‌شود. در آغاز فعالیت این مستند با تیم تولید قرار گذاشتیم که به‌سراغ خانواده قاتل یا مقتولان نرویم، زیرا اگر این اتفاق می‌افتاد، ممکن بود شخصیت او سیاه یا سفید در نظر گرفته شود. قاعدتا همه از کودکی پاک متولد میشوند اما انتخاب‌ها و موقعیت‌هایی که فرد در آن قرار می‌گیرد، باعث بروز یک‌سری اتفاقات می‌شود. به همین دلیل تلاش کردیم موضوع با بازیگری مهین و بازسازی همه المان‌ها پیش برود و در بستر فیلم بگنجد. به عبارت دیگر سعی کردیم این درام جنایی را با ترکیب تصاویر واقعی و بازسازی‌شده خلق کنیم و دست مخاطب را در تحلیل شخصیت یک قاتل واقعی باز بگذاریم. این فیلم بدون هیچ پیام یا حرف اضافه‌ای، شخصیت اصلی خود را ازطریق به نمایش گذاشتن نسخه حقیقی‌اش روانکاوی می‌کند تا به مردم ثابت کند که قاتل شدن یک انسان، اتفاق پیچیده‌ای نیست و خشونت انسانی می‌تواند حوادث ناگواری را رقم بزند. بدون شک دیدن این فیلم، حال مخاطبان را خوب نمی‌کند اما امیدوارم افکار آنان را درباره اطرافشان بهتر کند.
انتخاب بعدی شما برای ساخت مستندِ کدام قاتل سریالی است؟
احتملا سوژه بعدی ما پرونده محمد بیجه خواهد بود.
از آنجا که قتل‌‌های سریالی معمولا وجدان جمعی را جریحه‌‌دار می‌کند، بدون شک پرداخت مستندگونه به چنین سوژه‌هایی، بسان راه رفتن بر لبه تیغ است. پرداختن به این موضوع چه دشواری‌هایی داشت؟
همواره پرداختن به چنین موضوعاتی دشوار است؛ زیرا دست‌یابی به اطلاعات و جزئیات پرونده، مستلزم صرف زمان بسیاری است. از سال۹۴ ساخت این مستند را آغاز کردیم و درنهایت سال۹۷ به اتمام رسید. همین طولانی بودن، گواه دشواری تحقیقات در این حوزه است؛ البته در پروژه ساخت فیلم جدید نیز با همان مشکلات مواجهیم. دسترسی به اشخاص حقیقی حاضر در سیستم آگاهی و قوه قضاییه، راحت نیست و لازم است اعتماد دستگاه قضا را جلب کنیم تا بتوانیم با داشتن مجوز، به یک‌سری اطلاعات دست پیدا کنیم. لطف قوه قضاییه شامل حالمان شد و تعاملاتی صورت گرفت و سبب شد دستگاه قضا و نیروی انتظامی، اطلاعات و جزئیات پرونده مهین قدیری را دراختیار ما قرار دهند که اگر این همکاری‌ها صورت نمی‌گرفت، این مستند ساخته نمی‌شد.
به نظر شما جامعه تا چه حد در شکل‌گیری شخصیتهایی مثل مهین، مقصر است؟
اینکه مهین گناهکار بود و اعدام شده است، را نباید کتمان کرد اما معتقدم که او مسیر اشتباهی را رفت. سعی کردیم شخصیت مهین را در همان بازسازی‌ها -که تصویر واقعی خودش است- به مخاطب معرفی کنیم. اگر دقت کنید، مهین در برخی موقعیتها می‌خندد و بعد ناگهان عوض می‌شود. گاهی دلمان برایش می‌سوزد و گاهی با حرف‌هایش شوکه می‌شویم، لذا ضمن پذیرشِ مقصر بودن خود مهین، معتقدم جامعه نیز در به‌وجود آمدن مهین و نمونه‌های مشابه او اثرگذار و مقصر است.
سیدسجاد هوشمند
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۲
مینا صالح خیر
۲۲:۲۰ - ۱۴۰۰/۰۱/۲۸
پاسخ
جناب آقای حیدری،عرض ادب و ارادت.خسته نباشید.زمان ساخت فیلم مهین در زندان چوبیندر،بنده حضور داشتم.در یکی از سکانسها که مهین داخل تختش و در حال نوشتن در دفترش بود بنده هم در تخت کناریش دراز کشیدم و در نقش هم بندیه مهین،در آن سکانس با هم درد دل کردیم.بازیگر شما تحت تاُثیر حرفهای من بغض کرد و واقعاً اشک غم ریخت.در آخر هم با صدای بلند حرف میزدیم و شما صدای ما را برای فیلمتان ضبط کردید.من هرگز این خاطرات را فراموش نخواهم کرد.
