کارتون | زمین در اتاق مراقبت‌های ویژه

امیرمنصور رحیمیان | شهرآرانیوز - کارتون مطبوعاتی مثل گیاه خشک‌شده، بی‌ریخت و تلخی است که آدم از عطاری می‌گیرد و خیلی خوب هم افاقه می‌کند. دارویی که سرراست می‌رود سراغ درد و هرکاری هم از دستش بربیاید، انجام می‌دهد. اگر نتواند مرض را التیام ببخشد، لااقل درد را برای چند دقیقه هم که شده، از بین می‌برد.

 

از این اداواطوار دارو‌های شیمیایی هم بلد نیست که رنگش را جذاب می‌کنند و اسانس به آن می‌زنند و هزارطور کلک دیگر تا از حلقوم پایین برود. کارتون‌هایی که خیلی صریح و بی‌پرده می‌روند سر اصل موضوع و آن را بیان می‌کنند. در این نوع آثار، کارتونیست به‌خوبی واقف است که مخاطبانش حال‌وحوصله زیادی برای تفسیر اثر ندارند و اگر مقصود اثر را در همان دقیقه‌های اول مواجهه با آن متوجه نشوند، باید قید اطلاع‌رسانی به آن‌ها را زد. منظور کارتونیست هرچه باشد، بی‌اثر می‌ماند و مخاطبش را از دست می‌دهد.

 

برای رسیدن به همین مقصود است که بیشتر کارتون مطبوعاتی، دارای نوشته هم هستند. نوشته‌هایی که یا از زبان شخصیت‌های کارتون درمی‌آید یا برای معرفی عناصر کارتون استفاده می‌شود. آخرین اثر «یوپ برترامس»، کارتونیست هلندی، هم همین خصوصیات را دارد. این هنرمند خیلی رک و روراست یک مقاله چندصفحه‌ای را در کارتونی تک فریمی جا داده است و برای گیج نشدن مخاطبانش، مختصر توضیحاتی هم یادداشت کرده است. او در این کارتون، کره زمین را مثل مریضی درب‌وداغان، خوابیده روی تخت مراقبت‌های ویژه و با چند سیم و شلنگ آویزان به او نشان داده است.

 

خالق در این اثر، روی دستگاهی که ضربان قلب بیمار را نشان می‌دهد، نوشته است: «کنفرانس تغییرات اقلیمی» و با خطوطی قرمزرنگ، منحنی خطر را رو به بالا تصویر کرده است. زمینی که وضعیتش به‌شدت آسیب‌پذیر و شکننده شده است و در همان حال دارد سیگاری دود می‌کند و روی پاکت سیگاری که در مشت گرفته، واژه «سود» نوشته شده است. برترامس در این اثر به‌وضوح به چیزی فراتر از دولت‌ها و جهت‌گیری‌های سیاسی اشاره می‌کند. به نجات کره زمین از این وضعیت وخیم و رو‌به‌مرگ. او موقعیت کره‌زمین را مثل همان بیمار در اتاق مراقبت‌های ویژه درنظر گرفته است که دارد خودش را با سیگار به کشتن می‌دهد.

 

کنفرانسی بین‌المللی که درگیر نگاه کشور‌ها به سود و زیان پیوستن یا جدا شدن از آن شده است. انگار بالای سر این مریض بدحال، سیاسیون عرصه جدیدی برای معامله و بازی‌های سیاسی پیدا کرده‌اند تا هر وقت دیدند به صلاحشان نیست و مفاد بیانیه به ضرر منافع سیاسی‌شان است، از آن خارج شوند (مثل آمریکا) و هروقت دیدند که وجهه‌شان در عرصه‌های بین‌المللی دچار خدشه می‌شود، به آن بپیوندند. بازی خطرناکی که به مرگ تدریجی زمین می‌انجامد. جالب‌تر اینکه هیچ‌کس به اندازه همین سیاست‌مداران، به وخامت اوضاع آگاه نیست و از چندوچون ماجرا خبر ندارد، ولی قدرت کور است.