روایتی از وبینار بهره‌گیری از اسطوره‌ها در آفرینش آثار تجسمی

امیر منصور رحیمیان | شهرآرانیوز - در بیست‌وهشتم خرداد ۶۸ سال پیش در شهرستان «خوی» آدمی به دنیا آمد که بعد‌ها مجسمه‌ساز و هنرمند قابلی از کار درآمد. «جعفر نجیبی» که به تازگی وارد شصت‌وهشتمین سال زندگی خود شده، دانش‌آموخته دانشکده هنر‌های زیبا و لیسانس مجسمه‌سازی است. تدریس در دانشگاه‌های مختلف و هنرستان هنر‌های زیبا و برخی موزه‌ها از جمله فعالیت‌های او در زمینه هنر است. او ضمنا نشان درجه یک هنری معادل مدرک دکتری هنر را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده است.

به همین مناسبت و برای قدرشناسی از او و استفاده از تجربیاتش، «سارا رسولی» دبیر و مسئول گروه مجسمه‌سازی به همراه «فاطمه ماه‌وان» عضو هئیت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، سمیناری مجازی برگزار کردند، با عنوان «بهره‌گیری از اسطوره‌ها در آفرینش آثار تجسمی» که در بعدازظهر جمعه با کمی تأخیر شروع شد. بعد از حال و احوال معمول و قدرشناسی رسولی برای چیز‌هایی که جعفر نجیبی به او و خیلی‌های دیگر آموخته است، وبینار شروع شد. نجیبی با فروتنی از مجری برنامه درخواست کرد که او را به عنوان دکتر و استاد صدا نزند. از نظر خودش او هنوز شاگردی بود که درحال یاد گرفتن و آزمودن هنر است. او در این وبینار، سال‌ها تجربه و گنجینه بزرگی از قصه‌ها و اسطوره‌ها را بی‌منت در اختیار هرکسی که می‌شنید و می‌دید قرار داد.

نجیبی در بین صحبت‌های ساده و بدون پیچیدگی‌های معمول خودش، راز اسطوره‌ها را بیان کرد. او ورای ایده‌ها، فرم‌ها، فیگور‌ها و ترکیب‌بندی‌های بی‌نقصش از شعر‌ها و اسطوره‌های ایرانی که به خوبی آن‌ها را می‌شناخت، بهره برده بود. رسولی در مورد کار‌ها و طراحی‌های فوق‌العاده‌اش از او پرسید و در پس هر اثر، بیشتر از ده دقیقه در مورد داستان آن اثر صحبت کرد. از تأثیر فردوسی بر آثارش و داستان رودابه و زال گرفته تا افسانه رستم و رودابه و شکل به دنیا آمدن رستم به کمک سیمرغ صحبت کرد. از داستان ضحاک تا قصه عشاق در شعر نظامی گنجوی و مولانا و عطار گفت و به این مهم اشاره کرد که: «اگر شعر و افسانه نبود، بخش بزرگی از تاریخ هنری وجود نداشت.» او ایده‌ها و ترکیب‌بندی و حتی نوع چرخش مفاصل شخصیت‌های آثارش را از دل همین افسانه‌ها بیرون کشیده بود.

با توجه به صحبت‌های خودش، نجیبی هنرمندی اسطوره باز است. در ذهن او، شخصیت‌هایی که همه با یک شکل واحد می‌شناسند، غالب طبیعی می‌گیرند و همه‌چیز و همه‌کس را در شاهنامه به صورت انسانی و واقعی در نظر می‌گیرد. ولی شکل اسطوره‌ای که فردوسی به آن‌ها بخشیده است را می‌ستاید. از نظر او دیو‌ها آدم‌هایی غارنشین بوده‌اند و، چون کمتر آفتاب را می‌دیده‌اند رنگشان به سپیدی می‌زد. دیو سپید هم انسانی بوده است که تنها ریش و موی بدنش سپید بوده و کلاه خودی آهنین با دوشاخ بر آن به سر داشته است.

****
او در کارنامه بلندبالای هنری‎‌اش و در سال‌ها فعالیت در زمینه هنر، طراحی و اجرای آثار گوناگونی را انجام داده است از آن جمله می‌شود به طرح سکه بهار آزادی به سفارش بانک مرکزی، مجسمه هفت دلفین در شهر خوی، مجسمه‌هایی به شکل سیب و انگور برای شهر ارومیه، مجسمه به ارتفاع ۶ متر در شهر وان ترکیه، مجسمه به ارتفاع ۵ متر در شهر اگدپر ترکیه، پرتره شمس تبریزی و مجسمه بسیجی در شهرستان خوی، قوسی به ارتفاع ۸ متر و پهنای ۶ متر در شهربازی قدس، پرتره ۴ عدد از مفاخر فرهنگی و نصب در ورودی موزه تهران‌شناسی در تهران، مجسمه شاعر ارمنی از جنس برنز و نصب آن در ورودی موزه جلفای شهر اصفهان، مجسمه آرام گمرک و نقش برجسته در شهرجلفای تبریز و بیش از ۱۰ سال فعالیت مطبوعاتی و طراحی گرافیک در روزنامه‌های کیهان، جمهوری، مجله کیهان فرهنگی، مجله یول، مجله کیهان ورزشی، کیهان هوایی و غیره. چاپ بیش از ۷۰۰ طراحی در مطبوعات کشور و طراحی بیش از بیست جلد کتاب و مجله و چاپ، اشاره کرد.

نجیبی همچنین آثارش را در نمایشگاه‌ها و دوسالانه‌های مجسمه‌سازی مختلفی شرکت داده است. او در بسیاری از سمپوزیوم‌های مجسمه‌سازی و نمایشگاه‌های مربوط به این حوزه از هنر‌های تجسمی نیز عهده‌دار داوری بوده است.