پهلوانان همیشه می‌مانند
درباره بخش ورزشی موزه حرم که با مدال‌های قهرمانان ورزش ایران ماندگار شده است
المیرا منشادی خبرنگارشهرآرا محله
رسمی هست که جهان پهلوان تختی بنیان آن را بنا نهاد و تا به امروز ورزشکاران زیادی ادامه دهنده راهش شدند. تختی این اسطوره محبوب ایران‌زمین، به دلیل ارادتی که به امام‌هشتم (ع) داشت، وصیت کرد مدال‌هایش به آستان قدس هدیه شود و بنای اقدام ماندگار وقف افتخار و تلاش را برای همه قهرمانان ایران رقم زد. از آن سال تاکنون بعضی از افتخارآفرینانی که در مصاف‌های جهانی پرچم سه‌رنگ ایران را به اهتزاز در می‌آورند، به‌رسم ادب مدال‌های خود را به آستان ملکوتی ثامن‌الحجج (ع) هدیه می‌دهند. علاوه‌بر مدال، بازوبند، کاپ، تندیس و توپ طلا هم بنا به همین ارادت به این گنجینه ارزشمند افزوده شده است که در بین آن‌ها مدال قهرمانی کمیل قاسمی و مدال طلای حسن یزدانی، مدال‌های جانبازان سرفراز و قهرمان کشورمان، جام قهرمانی بیستمین دوره مسابقات قهرمانی تکواندو جهان، توپ طلای مهدی طارمی، ۲۸ مدال علیرضا نصر آزادانی، مدال قهرمانی مجید خدایی و علیرضا دبیر و خیلی‌های دیگر دیده می‌شود. به‌طور کلی در این گنجینه با ارزش که با نام موزه تربیت‌بدنی در صحن کوثر حرم مطهر فعال است، حدود ۲۰۰ نشان قهرمانی از قهرمانان ورزشی در معرض دید عموم قرار گرفته است و علاقه‌مندان زیادی برای دیدن این نشان‌ها به موزه مرکزی آستان قدس می‌آیند.
این هفته در پرونده شهرآرامحله به بهانه روز تربیت‌بدنی سری به این نشانه‌های افتخار زده‌ایم که هر کدام داستانی برای اهدا دارند.
اهدای یک عمر تلاش ورزشی
گنجینه ورزشی آستان قدس پر است از مدال‌ها و جام‌ها و تندیس‌هایی که ثمره یک عمر تلاش ورزشکاران است. مدال‌هایی که در کمال خضوع و بدون چشمداشت، تنها برای علاقه و دلبستگی به ساحت حضرت‌رضا (ع) به آستانش اهدا شده است. ملک‌جعفریان، مسئول گنجینه ورزشی آستان قدس رضوی که در این گزارش همراه ماست، درباره داستان‌هایی که پشت اهدای این مدال‌ها وجود دارد می‌گوید: هیچ‌کدام از مدال‌های اهدا شده اینجا بدون قصه نیست و تقریبا سرنخ تمام داستان‌هایی که گفته و شنیده می‌شود ارادات و دلبستگی ورزشکاران به حضرت‌رضا (ع) است. از بین مدال‌هایی که به آستان مقدس حضرت‌رضا (ع) اهدا شده نمی‌توان گفت که کدام یک بی‌نظیر است؛ بلکه همه آن‌ها ارزشمند هستند. داستانی که ما می‌توانیم بگوییم داستان تلاش سال‌ها، ماه‌ها و روز‌های یک ورزشکار است که پس از تلاش‌های فراوان، این افتخار خود را بدون منت و چشمداشت تقدیم به آستان مقدس حضرت‌رضا (ع) می‌کند. بخشش و وقفی که این افراد دارند بسیار ارزشمند و ستودنی است.
موزه‌ای که با مدال‌های جهان پهلوان تختی شکل گرفت
گنجینه مدال‌های موزه آستان قدس متشکل از ۶ ویترین است؛ ۶ ویترینی که نمایشی از افتخارات ایران در عرصه‌ها و جوامع ورزشی جهانی است.
ملک‌جعفریان درباره مدال‌هایی که در این ویترین‌ها نگهداری می‌شوند و در معرض دید هستند می‌گوید: گنجینه مدال‌های موزه مرکزی آستان قدس رضوی نخستین‌بار بعد از انقلاب اسلامی ایران در دهه ۶۰ با اهدای مدال‌های جهان پهلوان تختی شکل گرفت. پهلوان تختی یک الگو شد و بعد از ایشان خیلی از ورزشکاران با تأثیر از ایشان مدال‌های خود را اهدا کردند. به دنبال این موضوع باید فضای اختصاصی‌تری برای نمایش مدال‌ها در نظر گرفته و مستقل می‌شد که این مهم در سال ۱۳۹۲ با اختصاص فضایی ۲۵۰ مترمربعی اتفاق افتاد. در این ۲۵۰ متر، ۶ ویترین برای نمایش افتخارات ۱۵۶ ورزشکار تعبیه شده که هر یک از این ویترین‌ها به یک رشته ورزشی اختصاص یافته است. ویترین اول ویترین مدال‌ها و افتخارات ورزش جانبازان و معلولان است. شمار مدال‌هایی که این ورزشکاران اهدا کرده‌اند به ۴۶ می‌رسد و این بزرگواران مدال‌های پاراآسیایی و پاراالمپیک خود را به آستان قدس رضوی اهدا کرده‌اند. ویترین دوم مختص مدال‌های جهان پهلوان تختی است. ۲ ویترین سوم و چهارم، به مدال‌های کشتی‌گیران ایرانی اختصاص داده شده است. در ویترین پنجم مدال‌های نام‌آوران ورزش‌های رزمی است و ویترین ششم نیز ویترین نام‌آوران علمی و ادبی است که آخرین اهدایی مدال ورزشی مربوط به حسن یزدانی در چند روز اخیر است و آخرین در علمی‌ها که در کنار ورزشی‌ها به نمایش درآمده از آنِ توسلی، نخبه جوان کاشانی است که چند ماه پیش تندیس برترین مخترع سال ۲۰۱۸ خود را به حضرت‌رضا (ع) و گنجینه افتخارات آستان قدس رضوی اهدا کرد.
مدال‌های ارزشمند المپیک
تمامی مدال‌هایی که در این ویترین‌ها نگهداری می‌شوند مدال‌های گران‌بهایی هستند، اما برخی ازاین مدال‌ها در مسابقاتی کسب شده‌اند که ارزش و بهایی مضاعف دارند. طبق گفته ملک‌جعفریان مدال‌هایی که در مسابقات المپیک کسب می‌شود از دید بینندگان و بازدیدکنندگان جالب‌تر و ارزشمندتر هستند: «از لحاظ بیننده مدال‌های طلای المپیک ارزشمندتر هستند. در واقع اگر هم بخواهیم منصفانه صحبت کنیم، سقف آرزوی یک ورزشکار کسب مقام و مدال در مسابقات المپیک است. به تبع این مدال‌ها ارزش و بهای خاصی دارند و اتفاقا بیننده‌ها هم مشتاق به دیدن این‌گونه مدال‌ها هستند. ما تنها در رشته کشتی طلای المپیک را داریم. در گنجینه ورزشی آستان قدس علیرضا دبیر، حسن یزدانی و غلامرضا تختی مدال‌های طلای ارزشمندی از مسابقات المپیک دارند و در کنار این مدال‌ها، مدال‌های طلای پاراالمپیک هم داریم که شمار آن‌ها کم نیست، یکی از این مدال‌ها در رشته تیر و کمان از سوی مرحومه راضیه شیرمحمدی به ساحت حضرت‌رضا (ع) اهدا شده است.
یادگار جهان پهلوان تختی؛ ۳۶ مدال و بازوبند
از بین تمام ورزشکاران، نام‌آوران و مدال‌آوران ایرانی، ویترینی که بیشتر از همه بازدیدکننده دارد و به نوعی بیشترین وقت بازدید کننده را به خود اختصاص می‌دهد، ویترین شماره ۲ است. این ویترین که تمام آن به مقام‌ها و تندیس‌های جهان پهلوان تختی اختصاص یافته، شامل ۳۶ مدال از مسابقات جهانی این اسوه جوانمردی و پهلوانی است. ملک‌جعفریان از این ویترین به عنوان یکی از سرمایه‌های اصلی گنجینه ورزش یاد می‌کند و می‌گوید: ویترین مدال‌های مرحوم تختی ویترین با ارزش ما محسوب می‌شود. تختی قبل از مرگش طی وصیت‌نامه‌ای تمام مدال‌هایش را به حضرت‌رضا (ع) تقدیم کرده است. ۱۴ سال بعد و در سال ۱۳۶۰ خانواده‌اش طبق وصیت‌نامه‌اش تمام مدال‌های مرحوم تختی که شامل ۳۶ مدال باارزش می‌شد را به آستان قدس اهدا کردند. البته این مدال‌ها به‌عنوان قدیمی‌ترین مدال‌های به نمایش درآمده در موزه مدال‌ها نیز شناخته می‌شود. این ویترین همیشه جزو پربازدیدترین ویترین‌های ماست و هر ساعتی که نظری به ویترین‌های موزه مدال‌ها بیندازید، ویترین شماره ۲ از همه پربیننده‌تر است. محبوبیت این ویترین هم برای شخص تختی است که به دلیل منش جوانمردانه و پهلوانی‌ای که داشت، مهر قبول عامه مردم و همچنین ورزشکاران را داشت و دارد. مدال‌های مرحوم تختی شامل مدال‌های باشگاهی، جهانی و آسیایی است. از مهم‌ترین مدال‌های موجود در این گنجینه می‌توان به مدال نقره المپیک هلسینکی فنلاند در سال ۱۹۵۲، مدال نقره مسابقات قهرمانی جهان در ورشو لهستان در سال ۱۹۵۵، مدال نقره المپیک رم ایتالیا در سال ۱۹۶۰، مدال طلای المپیک ملبورن استرالیا در سال ۱۹۵۶ و بازوبند پهلوانی ۱۳۳۵ تا ۱۳۳۷ کشور اشاره کرد. ملک‌جعفریان از مدال طلای المپیک ۱۹۵۶ غلامرضا تختی یاد می‌کند و می‌گوید: «غلامرضا تختی در فرهنگ ورزشی ایران، نماد پهلوانی و فروتنی است. او در المپیک ۱۹۵۶ ملبورن به همراه امام‌علی حبیبی نخستین مدال‌های طلای تاریخ ورزش ایران در بازی‌های المپیک را کسب کرد. او با یک مدال طلا و ۲ مدال نقره المپیک، ۲ طلا و ۲ نقره قهرمانی جهان و یک طلای بازی‌های آسیایی در فهرست برترین‌های قرن فیلا در جایگاه سیزدهم قرار دارد. هر کدام از مدال‌هایی که این ورزشکار بنام کشورمان به گنجینه اهدا کرده است داستان و روایتی از خوی و منش پهلوانی او دارد. با این حال او ۱۰ مدال المپیک و جهانی، ۲ مدال آسیایی، ۱۱ مدال باشگاهی، بازوبند‌های پهلوانی مربوط به سال‌های ۱۳۳۵، ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ و همچنین ۱۲ مدال مربوط به دیگر رقابت‌ها را به گنجینه آستان قدس اهدا کرده است.
یکی از مدال‌های تختی که بسیار سر و صدا کرد، مربوط به مسابقه فینال المپیک سال ۱۹۶۰ است. در این سال تختی با عصمت آتلی کشتی‌گیر و قهرمان سرشناس ترکیه ۳ بار مبارزه کرد که ۲ کشتی را برد و تنها باری که به این کشتی‌گیر باخت در همین مسابقات بود که نقره گرفت. اگرچه او ۲ سال بعد باختش را جبران کرد و در مسابقات آمریکا در عرض چند ثانیه او را مغلوب کرد. با این همه مدال نقره پر سرو صدای مسابقات المپیک ۱۹۶۰ در بین مدال‌های اهدایی تختی در گنجینه آستان قدس نگهداری می‌شود. تختی یکی از ۳ کشتی‌گیر ایرانی در کنار امام‌علی حبیبی و عبدا... موحد است که تصویر آن‌ها در تالار افتخارات فیلا نصب شده است.
مدال‌های میناکاری چینی، اهدایی یک اروپایی
بانک مرکزی چین به مناسبت برگزاری بازی‌های المپیک، مدال‌های خاصی را در سال ۲۰۰۸ میلادی ضرب کرد. این سکه‌ها و مدال‌ها که از سوی یک مجموعه‌دار اروپایی به آستان قدس اهدا شده است، تصاویر بسیار دیدنی‌ای دارد. تصاویر روی مدال‌های طلای این مجموعه، نشان بازی‌های المپیک سال ۲۰۰۸ میلادی در چین، به همراه ۲ اژد‌های رو در روی هم و ۲ کشتی‌گیر است که به شکلی زیبا نمایان شده‌اند. تصاویر روی مدال‌های نقره این مجموعه شامل ماسک تئاتر، لباس‌های سنتی کشور چین، چای‌خانه سنتی، جشنواره بهار، هنر‌های تزئینی و بازی فوتبال می‌شود. ضمن اینکه بر روی این مدال‌ها هنر میناکاری زیبایی به چشم می‌خورد. مجموعه اهدا شده شامل ۴ مدال نقره خالص در مجموع به وزن ۱۱۳ گرم و ۲ مدال طلای خالص در مجموع به وزن ۱۸ گرم می‌باشد.
مدالی به نشانه کارگران
در ویترین پنجم گنجینه ورزش آستان قدس ۳۵ مدال، جام و کمربند قهرمانی از ورزش‌های دوچرخه‌سواری، فوتبال، تکواندو، کاراته و ووشو به چشم می‌خورد. طلای مسابقات کارگران از سوی آریانیک، برنز مسابقات آسیایی در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۳ محمد امامی، ۳ مدال جواد محجوب از رقابت‌های آسیایی و اروپایی جودو و ۸ مدال سید محمود میران از رقابت‌های جهانی و اروپایی جودو از جمله مدال‌های این ویترین هستند.
زیبایی مدال‌های پرورش اندام
از ۲۲ مدال بیت‌ا... عباسپور، قهرمان پرورش اندام کشورمان که در سال ۹۴ فوت کرد، ۱۲ مدال طلایش در گنجینه ورزشی به نمایش در آمده است. قهرمانی در مسابقات جهانی هند، چین، کره جنوبی و بحرین و قهرمان ۴ دوره رقابت‌های آسیایی از سال۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ در کارنامه عباسپور دیده می‌شود.
مدال‌های با ارزش بانوان از رقابت‌های جهانی
بنا به گفته ملک‌جعفریان، مسئول گنجینه ورزش آستان قدس، در بین بانوان ورزشکار تعداد کمی مدال‌های خود را به گنجینه اهدا کرده‌اند، اما در بین مدال‌ها، مدال طلای مرحومه راضیه شیرمحمدی از مسابقات پاراآسیایی بسیار چشم‌نواز است. همچنین مدال برنز فاطمه چالاکی از مسابقات آسیایی از دیگر مدال‌های ویترین پنجم است. در این ویترین مدال نسیم ارمندئی نیز به چشم می‌خورد؛ مدالی که او از مسابقات کاراته آسیا کسب کرده بود.
سمیرا ارم، بانوی ورزشکار شیرازی نیز که در رشته تیراندازی با تپانچه مقام قهرمانی جهان را از آن خود کرده بود، مدال طلای خود را به حرم امام‌رضا (ع) اهدا کرده است. در این میان مدال مهلا مؤمن‌زاده نیز یکی دیگر از مدال‌های با ارزشی است که او در رقابت‌های جهانی تکواندو کسب کرد و سال گذشته به گنجینه ورزشی آستان قدس اهدا کرد.
توپ طلای طارمی
توپ طلای طارمی، فوتبالیست برتر کشورمان در فصل ۹۵-۹۶، در یکی از ویترین‌های این گنجینه در کنار توپ خداداد عزیزی، دیگر فوتبالیست بنام کشورمان به نمایش درآمده است. طارمی در فصل ۹۵-۹۶ بهترین بازیکن شانزدهمین دوره مسابقات لیگ برتر فوتبال ایران شد و توپ طلای مرد سال فوتبال ایران را از آن خود کرد. براساس گزارش سایت فوتبال آسیا، طارمی یکی از ۱۰ بازیکن حاضر در بین کاندیدا‌های دریافت عنوان برترین بازیکن سال آسیا است.
کمبود فضا و امید به موزه اختصاصی
درحالی که رسم سی‌وهشت ساله اهدای مدال و جام‌های جهانی ورزشکاران همچنان ادامه دارد، ملک‌جعفریان از معذوریت قبول مدال می‌گوید. گنجینه ورزش فضای بسیار کمی دارد. همان‌طور که اشاره کردم ۱۵۶ اهداکننده، یک هزار مدال، تندیس، جام و لوح خود را از رقابت‌های جهانی و المپیک به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرده‌اند؛ اما ما فقط توانسته‌ایم ۳۵۶ مدال را در معرض دید بگذاریم، دلیل آن هم کمبود فضاست.
ویترین کشتی‌گیران با ۱۰۰ مدال و کاپ درخشنده
۲ ویترین گنجینه‌های ورزش آستان قدس به مدال‌آوران و نام‌آوران ورزش کشتی اختصاص دارد. رشته کشتی که در ایران جزء قدیمی‌ترین رشته‌ها به شمار می‌رود و ورزشکاران کشورمان در این رشته نام‌های بلند‌آوازه‌ای در جهان دارند، طی سال‌های مختلف ۱۰۰ مدال خود را به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرده‌اند. در این ویترین مدال‌های امید نوروزی، مجید خدایی، حسن یزدانی، شمس‌الدین سید‌عباسی، پهلوان رضا سوخته‌سرایی، رضا رمضان‌زاده، عبدالرضا کارگر، کمیل قاسمی، امیر توکلیان، حاجی‌زاده جویباری و حبیب‌الله اخلاقی در رشته‌های کشتی به نمایش درآمده است.
۱۸
در ویترین کشتی‌گیران ۱۸ مدال از مجید خدایی، کشتی‌گیر بنام کشورمان، به چشم می‌خورد که رکورد بیشترین اهدای مدال را در بین کشتی‌گیر‌ها بعد از مرحوم تختی دارد. در میان مدال‌های خدایی، مدال برنز قهرمانی جهان ۲۰۰۲ تهران و برنز قهرمانی آسیا ۲۰۰۶ و همچنین جام طلای مسابقات جهانی در سال ۲۰۰۳ نیز به چشم می‌خورد.
۱۴
علیرضا دبیر، یکی دیگر از کشتی‌گیران بنام کشورمان، تمامی مدال‌های خود را به گنجینه ورزشی تقدیم کرده است. دبیر قهرمان سابق جهان و المپیک در وزن ۵۸کیلوگرم است که ۱۴ مدال خود در عرصه‌های جهانی را به گنجینه ورزش اهدا کرده است. نشان طلای دبیر در بازی‌های المپیک سیدنی را می‌توان با ارزش‌ترین دستاورد او دانست.
۱۱
رضا رمضان‌زاده نیز یکی دیگر از کشتی‌گیران بنام کشور در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۳ بوده است. او ۱۱ مدال و جام خود را از مسابقات جهانی به گنجینه آستان قدس اهدا کرده است. طلای مسابقات جایزه بزرگ در سال ۲۰۰۳، طلای مسابقات ایتالیا در سال ۲۰۰۳، نقره مسابقات آسیایی در سال ۲۰۰۳ و نقره مسابقات کاپ آزاد ۲۰۰۳ کانادا از جمله مدال‌های اهدایی رمضان‌زاده هستند.
۷
دارنده بازوبند پهلوانی سال ۱۳۵۴ رضا سوخته‌سرایی است که توانایی شرکت در هر ۲ رشته آزاد و فرنگی را داشت. وی سومین ورزشکار موفق ایرانی در تاریخ بازی‌های آسیایی با ۳ مدال طلا و یک مدال نقره می‌باشد. سوخته‌سرایی ۷ مدال خود در رقابت‌های قهرمانی جهان، بازی‌های آسیایی و قهرمانی آسیا را به گنجینه ورزش اهدا کرد.
۵
در کنار تمام نام‌آوران عرصه کشتی، حسن یزدانی نام و آوازه دیگری دارد. قهرمان و دارنده کمربند طلای جهان مهرماه امسال ۵ مدال باارزش خود در رقابت‌های جهانی را به گنجینه ورزش اهدا کرد تا برای همیشه در برابر دید بازدیدکنندگان در این گنجینه بدرخشد. طلای مسابقات جهانی کشتی در سال ۲۰۱۷، کمربند طلایی جهان ۲۰۱۷، مدال برنز جهانی مجارستان بوداپست، مدال طلای جهانی ۲۰۱۹ قزاقستان و کمربند طلای جهان ۲۰۱۹ قزاقستان نشان‌های اهدایی یزدانی هستند.
۳
امیر توکلیان، کشتی‌گیر آزادکار مشهدی و مربی کشتی ایرانی، است که ۲ قهرمانی آسیا، یک قهرمانی بازی‌های آسیایی و یک مدال نقره قهرمانی جهان را به دست آورده است. توکلیان همچنین قهرمان دانشجویان جهان و قهرمان باشگاه‌های آسیا و اقیانوسیه است. توکلیان ۳ مدال طلای خود از بازی‌های آسیایی را به این گنجینه اهدا کرده است.
۲
مدال‌های نقره و برنز کمیل قاسمی در المپیک ۲۰۱۲ لندن و ۲۰۱۶ ریو، مدال طلای امید نوروزی مربوط به المپیک ۲۰۱۲ لندن و همچنین بازوبند پهلوانی جابر صادق‌زاده که در سال ۹۵ آن را کسب کرد، از دیگرنشان‌های ویترین‌های ۳ و ۴ گنجینه ورزش است.
بازوبند پهلوانی جهان پهلوان
بازوبند پهلوانی مرحوم تختی یکی از ۳۶ مدال و افتخاری است که از سوی خاندان تختی بنا‌به وصیت او به گنجینه ورزشی آستان قدس اهدا شده است. روی نگین وسط این کمربند زیبا سوره فلق نقش بسته است و بر روی نگین‌های کناری، قسمتی از آیه ۴۴ سوره غافر تراشکاری شده است. این بازوبند را تختی ۳ سال پشت سرهم در سال‌های ۳۶، ۳۵ و ۳۷ در مسابقات پهلوانی کشور به دست آورد.
توپ طلای بهترین بازیکن فوتبال آسیا
یکی از خاطره‌انگیزترین جایزه‌های اهدا شده به موزه آستان قدس رضوی، توپ طلای خداداد عزیزی، بهترین بازیکن فوتبال آسیا در سال ۱۹۹۶ میلادی است. خداداد عزیزی اولین ایرانی‌ای بود که بهترین بازیکن سال آسیا شد. آن سال عربستان خیلی سرمایه‌گذاری کرده بود تا بهترین بازیکن از این کشور انتخاب شود، اما در کمال ناباوری عزیزی مرد سال شد. او برای کمک و توسلی که همیشه به حضرت‌رضا (ع) داشته است، توپش را به گنجینه ورزشی آستان قدس تقدیم کرد.
مدال‌های سریع‌ترین مرد ایران
حسن تفتیان سریع‌ترین مرد ایران که در رشته دوومیدانی مشغول فعالیت است و از او به‌عنوان نابغه دوومیدانی ایران یاد می‌شود هم از جمله ورزشکارانی است که مدال‌هایی که در عرصه جهانی به دست آورده را به آستان قدس اهدا کرده است. تفتیان ۳ مدال طلای «جایزه بزرگ» آسیا و یک مدال طلای مسابقات قهرمانی داخل سالن آسیایش را به گنجینه ورزشی آستان قدس اهدا کرده است.
کمربند قهرمانی قوی‌ترین مرد جهان
قهرمان ۲ دوره مسابقات مردان آهنین که کمربند قهرمانی قوی‌ترین مرد جهان را هم در مجموعه جوایزش داشت، در سال ۹۰ و چند ماه پیش از فوتش، این کمربند ارزشمند را به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرد. مرحوم روح ا... داداشی که بار‌ها قهرمان مسابقات پرورش اندام در ایران هم شد، در همان سال ۹۰ در یک درگیری خیابانی به قتل رسید.
مدال‌های اسکی‌باز ملی‌پوش
از دیگر جوایز موجود در گنجینه مدال‌های موزه آستان‌قدس‌رضوی، جایزه‌های حسین کلهر، اسکی‌باز پرافتخار تیم ملی کشورمان، شامل ۶ مدال رنگارنگ است. یک مدال نقره و ۲ برنزِ جام‌های جهانی اسکی روی چمن در رشته آلپاین و همچنین مدال‌های نقره و برنز مسابقات مقدماتی قهرمانی جهان در رشته مارپیچ بزرگ، مدال‌های ارزشمندِ اهدایی اسکی‌باز ملی‌پوشِ کشورمان است.
این هفته در پرونده شهرآرامحله به بهانه روز تربیت‌بدنی سری به این نشانه‌های افتخار زده‌ایم که هر کدام داستانی برای اهدا دارند.
اهدای یک عمر تلاش ورزشی
گنجینه ورزشی آستان قدس پر است از مدال‌ها و جام‌ها و تندیس‌هایی که ثمره یک عمر تلاش ورزشکاران است. مدال‌هایی که در کمال خضوع و بدون چشمداشت، تنها برای علاقه و دلبستگی به ساحت حضرت‌رضا (ع) به آستانش اهدا شده است. ملک‌جعفریان، مسئول گنجینه ورزشی آستان قدس رضوی که در این گزارش همراه ماست، درباره داستان‌هایی که پشت اهدای این مدال‌ها وجود دارد می‌گوید: هیچ‌کدام از مدال‌های اهدا شده اینجا بدون قصه نیست و تقریبا سرنخ تمام داستان‌هایی که گفته و شنیده می‌شود ارادات و دلبستگی ورزشکاران به حضرت‌رضا (ع) است. از بین مدال‌هایی که به آستان مقدس حضرت‌رضا (ع) اهدا شده نمی‌توان گفت که کدام یک بی‌نظیر است؛ بلکه همه آن‌ها ارزشمند هستند. داستانی که ما می‌توانیم بگوییم داستان تلاش سال‌ها، ماه‌ها و روز‌های یک ورزشکار است که پس از تلاش‌های فراوان، این افتخار خود را بدون منت و چشمداشت تقدیم به آستان مقدس حضرت‌رضا (ع) می‌کند. بخشش و وقفی که این افراد دارند بسیار ارزشمند و ستودنی است.
موزه‌ای که با مدال‌های جهان پهلوان تختی شکل گرفت
گنجینه مدال‌های موزه آستان قدس متشکل از ۶ ویترین است؛ ۶ ویترینی که نمایشی از افتخارات ایران در عرصه‌ها و جوامع ورزشی جهانی است.
ملک‌جعفریان درباره مدال‌هایی که در این ویترین‌ها نگهداری می‌شوند و در معرض دید هستند می‌گوید: گنجینه مدال‌های موزه مرکزی آستان قدس رضوی نخستین‌بار بعد از انقلاب اسلامی ایران در دهه ۶۰ با اهدای مدال‌های جهان پهلوان تختی شکل گرفت. پهلوان تختی یک الگو شد و بعد از ایشان خیلی از ورزشکاران با تأثیر از ایشان مدال‌های خود را اهدا کردند. به دنبال این موضوع باید فضای اختصاصی‌تری برای نمایش مدال‌ها در نظر گرفته و مستقل می‌شد که این مهم در سال ۱۳۹۲ با اختصاص فضایی ۲۵۰ مترمربعی اتفاق افتاد. در این ۲۵۰ متر، ۶ ویترین برای نمایش افتخارات ۱۵۶ ورزشکار تعبیه شده که هر یک از این ویترین‌ها به یک رشته ورزشی اختصاص یافته است. ویترین اول ویترین مدال‌ها و افتخارات ورزش جانبازان و معلولان است. شمار مدال‌هایی که این ورزشکاران اهدا کرده‌اند به ۴۶ می‌رسد و این بزرگواران مدال‌های پاراآسیایی و پاراالمپیک خود را به آستان قدس رضوی اهدا کرده‌اند. ویترین دوم مختص مدال‌های جهان پهلوان تختی است. ۲ ویترین سوم و چهارم، به مدال‌های کشتی‌گیران ایرانی اختصاص داده شده است. در ویترین پنجم مدال‌های نام‌آوران ورزش‌های رزمی است و ویترین ششم نیز ویترین نام‌آوران علمی و ادبی است که آخرین اهدایی مدال ورزشی مربوط به حسن یزدانی در چند روز اخیر است و آخرین در علمی‌ها که در کنار ورزشی‌ها به نمایش درآمده از آنِ توسلی، نخبه جوان کاشانی است که چند ماه پیش تندیس برترین مخترع سال ۲۰۱۸ خود را به حضرت‌رضا (ع) و گنجینه افتخارات آستان قدس رضوی اهدا کرد.
مدال‌های ارزشمند المپیک
تمامی مدال‌هایی که در این ویترین‌ها نگهداری می‌شوند مدال‌های گران‌بهایی هستند، اما برخی ازاین مدال‌ها در مسابقاتی کسب شده‌اند که ارزش و بهایی مضاعف دارند. طبق گفته ملک‌جعفریان مدال‌هایی که در مسابقات المپیک کسب می‌شود از دید بینندگان و بازدیدکنندگان جالب‌تر و ارزشمندتر هستند: «از لحاظ بیننده مدال‌های طلای المپیک ارزشمندتر هستند. در واقع اگر هم بخواهیم منصفانه صحبت کنیم، سقف آرزوی یک ورزشکار کسب مقام و مدال در مسابقات المپیک است. به تبع این مدال‌ها ارزش و بهای خاصی دارند و اتفاقا بیننده‌ها هم مشتاق به دیدن این‌گونه مدال‌ها هستند. ما تنها در رشته کشتی طلای المپیک را داریم. در گنجینه ورزشی آستان قدس علیرضا دبیر، حسن یزدانی و غلامرضا تختی مدال‌های طلای ارزشمندی از مسابقات المپیک دارند و در کنار این مدال‌ها، مدال‌های طلای پاراالمپیک هم داریم که شمار آن‌ها کم نیست، یکی از این مدال‌ها در رشته تیر و کمان از سوی مرحومه راضیه شیرمحمدی به ساحت حضرت‌رضا (ع) اهدا شده است.
یادگار جهان پهلوان تختی؛ ۳۶ مدال و بازوبند
از بین تمام ورزشکاران، نام‌آوران و مدال‌آوران ایرانی، ویترینی که بیشتر از همه بازدیدکننده دارد و به نوعی بیشترین وقت بازدید کننده را به خود اختصاص می‌دهد، ویترین شماره ۲ است. این ویترین که تمام آن به مقام‌ها و تندیس‌های جهان پهلوان تختی اختصاص یافته، شامل ۳۶ مدال از مسابقات جهانی این اسوه جوانمردی و پهلوانی است. ملک‌جعفریان از این ویترین به عنوان یکی از سرمایه‌های اصلی گنجینه ورزش یاد می‌کند و می‌گوید: ویترین مدال‌های مرحوم تختی ویترین با ارزش ما محسوب می‌شود. تختی قبل از مرگش طی وصیت‌نامه‌ای تمام مدال‌هایش را به حضرت‌رضا (ع) تقدیم کرده است. ۱۴ سال بعد و در سال ۱۳۶۰ خانواده‌اش طبق وصیت‌نامه‌اش تمام مدال‌های مرحوم تختی که شامل ۳۶ مدال باارزش می‌شد را به آستان قدس اهدا کردند. البته این مدال‌ها به‌عنوان قدیمی‌ترین مدال‌های به نمایش درآمده در موزه مدال‌ها نیز شناخته می‌شود. این ویترین همیشه جزو پربازدیدترین ویترین‌های ماست و هر ساعتی که نظری به ویترین‌های موزه مدال‌ها بیندازید، ویترین شماره ۲ از همه پربیننده‌تر است. محبوبیت این ویترین هم برای شخص تختی است که به دلیل منش جوانمردانه و پهلوانی‌ای که داشت، مهر قبول عامه مردم و همچنین ورزشکاران را داشت و دارد. مدال‌های مرحوم تختی شامل مدال‌های باشگاهی، جهانی و آسیایی است. از مهم‌ترین مدال‌های موجود در این گنجینه می‌توان به مدال نقره المپیک هلسینکی فنلاند در سال ۱۹۵۲، مدال نقره مسابقات قهرمانی جهان در ورشو لهستان در سال ۱۹۵۵، مدال نقره المپیک رم ایتالیا در سال ۱۹۶۰، مدال طلای المپیک ملبورن استرالیا در سال ۱۹۵۶ و بازوبند پهلوانی ۱۳۳۵ تا ۱۳۳۷ کشور اشاره کرد. ملک‌جعفریان از مدال طلای المپیک ۱۹۵۶ غلامرضا تختی یاد می‌کند و می‌گوید: «غلامرضا تختی در فرهنگ ورزشی ایران، نماد پهلوانی و فروتنی است. او در المپیک ۱۹۵۶ ملبورن به همراه امام‌علی حبیبی نخستین مدال‌های طلای تاریخ ورزش ایران در بازی‌های المپیک را کسب کرد. او با یک مدال طلا و ۲ مدال نقره المپیک، ۲ طلا و ۲ نقره قهرمانی جهان و یک طلای بازی‌های آسیایی در فهرست برترین‌های قرن فیلا در جایگاه سیزدهم قرار دارد. هر کدام از مدال‌هایی که این ورزشکار بنام کشورمان به گنجینه اهدا کرده است داستان و روایتی از خوی و منش پهلوانی او دارد. با این حال او ۱۰ مدال المپیک و جهانی، ۲ مدال آسیایی، ۱۱ مدال باشگاهی، بازوبند‌های پهلوانی مربوط به سال‌های ۱۳۳۵، ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ و همچنین ۱۲ مدال مربوط به دیگر رقابت‌ها را به گنجینه آستان قدس اهدا کرده است.
یکی از مدال‌های تختی که بسیار سر و صدا کرد، مربوط به مسابقه فینال المپیک سال ۱۹۶۰ است. در این سال تختی با عصمت آتلی کشتی‌گیر و قهرمان سرشناس ترکیه ۳ بار مبارزه کرد که ۲ کشتی را برد و تنها باری که به این کشتی‌گیر باخت در همین مسابقات بود که نقره گرفت. اگرچه او ۲ سال بعد باختش را جبران کرد و در مسابقات آمریکا در عرض چند ثانیه او را مغلوب کرد. با این همه مدال نقره پر سرو صدای مسابقات المپیک ۱۹۶۰ در بین مدال‌های اهدایی تختی در گنجینه آستان قدس نگهداری می‌شود. تختی یکی از ۳ کشتی‌گیر ایرانی در کنار امام‌علی حبیبی و عبدا... موحد است که تصویر آن‌ها در تالار افتخارات فیلا نصب شده است.
مدال‌های میناکاری چینی، اهدایی یک اروپایی
بانک مرکزی چین به مناسبت برگزاری بازی‌های المپیک، مدال‌های خاصی را در سال ۲۰۰۸ میلادی ضرب کرد. این سکه‌ها و مدال‌ها که از سوی یک مجموعه‌دار اروپایی به آستان قدس اهدا شده است، تصاویر بسیار دیدنی‌ای دارد. تصاویر روی مدال‌های طلای این مجموعه، نشان بازی‌های المپیک سال ۲۰۰۸ میلادی در چین، به همراه ۲ اژد‌های رو در روی هم و ۲ کشتی‌گیر است که به شکلی زیبا نمایان شده‌اند. تصاویر روی مدال‌های نقره این مجموعه شامل ماسک تئاتر، لباس‌های سنتی کشور چین، چای‌خانه سنتی، جشنواره بهار، هنر‌های تزئینی و بازی فوتبال می‌شود. ضمن اینکه بر روی این مدال‌ها هنر میناکاری زیبایی به چشم می‌خورد. مجموعه اهدا شده شامل ۴ مدال نقره خالص در مجموع به وزن ۱۱۳ گرم و ۲ مدال طلای خالص در مجموع به وزن ۱۸ گرم می‌باشد.
مدالی به نشانه کارگران
در ویترین پنجم گنجینه ورزش آستان قدس ۳۵ مدال، جام و کمربند قهرمانی از ورزش‌های دوچرخه‌سواری، فوتبال، تکواندو، کاراته و ووشو به چشم می‌خورد. طلای مسابقات کارگران از سوی آریانیک، برنز مسابقات آسیایی در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۳ محمد امامی، ۳ مدال جواد محجوب از رقابت‌های آسیایی و اروپایی جودو و ۸ مدال سید محمود میران از رقابت‌های جهانی و اروپایی جودو از جمله مدال‌های این ویترین هستند.
زیبایی مدال‌های پرورش اندام
از ۲۲ مدال بیت‌ا... عباسپور، قهرمان پرورش اندام کشورمان که در سال ۹۴ فوت کرد، ۱۲ مدال طلایش در گنجینه ورزشی به نمایش در آمده است. قهرمانی در مسابقات جهانی هند، چین، کره جنوبی و بحرین و قهرمان ۴ دوره رقابت‌های آسیایی از سال۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ در کارنامه عباسپور دیده می‌شود.
مدال‌های با ارزش بانوان از رقابت‌های جهانی
بنا به گفته ملک‌جعفریان، مسئول گنجینه ورزش آستان قدس، در بین بانوان ورزشکار تعداد کمی مدال‌های خود را به گنجینه اهدا کرده‌اند، اما در بین مدال‌ها، مدال طلای مرحومه راضیه شیرمحمدی از مسابقات پاراآسیایی بسیار چشم‌نواز است. همچنین مدال برنز فاطمه چالاکی از مسابقات آسیایی از دیگر مدال‌های ویترین پنجم است. در این ویترین مدال نسیم ارمندئی نیز به چشم می‌خورد؛ مدالی که او از مسابقات کاراته آسیا کسب کرده بود.
سمیرا ارم، بانوی ورزشکار شیرازی نیز که در رشته تیراندازی با تپانچه مقام قهرمانی جهان را از آن خود کرده بود، مدال طلای خود را به حرم امام‌رضا (ع) اهدا کرده است. در این میان مدال مهلا مؤمن‌زاده نیز یکی دیگر از مدال‌های با ارزشی است که او در رقابت‌های جهانی تکواندو کسب کرد و سال گذشته به گنجینه ورزشی آستان قدس اهدا کرد.
توپ طلای طارمی
توپ طلای طارمی، فوتبالیست برتر کشورمان در فصل ۹۵-۹۶، در یکی از ویترین‌های این گنجینه در کنار توپ خداداد عزیزی، دیگر فوتبالیست بنام کشورمان به نمایش درآمده است. طارمی در فصل ۹۵-۹۶ بهترین بازیکن شانزدهمین دوره مسابقات لیگ برتر فوتبال ایران شد و توپ طلای مرد سال فوتبال ایران را از آن خود کرد. براساس گزارش سایت فوتبال آسیا، طارمی یکی از ۱۰ بازیکن حاضر در بین کاندیدا‌های دریافت عنوان برترین بازیکن سال آسیا است.
کمبود فضا و امید به موزه اختصاصی
درحالی که رسم سی‌وهشت ساله اهدای مدال و جام‌های جهانی ورزشکاران همچنان ادامه دارد، ملک‌جعفریان از معذوریت قبول مدال می‌گوید. گنجینه ورزش فضای بسیار کمی دارد. همان‌طور که اشاره کردم ۱۵۶ اهداکننده، یک هزار مدال، تندیس، جام و لوح خود را از رقابت‌های جهانی و المپیک به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرده‌اند؛ اما ما فقط توانسته‌ایم ۳۵۶ مدال را در معرض دید بگذاریم، دلیل آن هم کمبود فضاست.
ویترین کشتی‌گیران با ۱۰۰ مدال و کاپ درخشنده
۲ ویترین گنجینه‌های ورزش آستان قدس به مدال‌آوران و نام‌آوران ورزش کشتی اختصاص دارد. رشته کشتی که در ایران جزء قدیمی‌ترین رشته‌ها به شمار می‌رود و ورزشکاران کشورمان در این رشته نام‌های بلند‌آوازه‌ای در جهان دارند، طی سال‌های مختلف ۱۰۰ مدال خود را به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرده‌اند. در این ویترین مدال‌های امید نوروزی، مجید خدایی، حسن یزدانی، شمس‌الدین سید‌عباسی، پهلوان رضا سوخته‌سرایی، رضا رمضان‌زاده، عبدالرضا کارگر، کمیل قاسمی، امیر توکلیان، حاجی‌زاده جویباری و حبیب‌الله اخلاقی در رشته‌های کشتی به نمایش درآمده است.
۱۸
در ویترین کشتی‌گیران ۱۸ مدال از مجید خدایی، کشتی‌گیر بنام کشورمان، به چشم می‌خورد که رکورد بیشترین اهدای مدال را در بین کشتی‌گیر‌ها بعد از مرحوم تختی دارد. در میان مدال‌های خدایی، مدال برنز قهرمانی جهان ۲۰۰۲ تهران و برنز قهرمانی آسیا ۲۰۰۶ و همچنین جام طلای مسابقات جهانی در سال ۲۰۰۳ نیز به چشم می‌خورد.
۱۴
علیرضا دبیر، یکی دیگر از کشتی‌گیران بنام کشورمان، تمامی مدال‌های خود را به گنجینه ورزشی تقدیم کرده است. دبیر قهرمان سابق جهان و المپیک در وزن ۵۸کیلوگرم است که ۱۴ مدال خود در عرصه‌های جهانی را به گنجینه ورزش اهدا کرده است. نشان طلای دبیر در بازی‌های المپیک سیدنی را می‌توان با ارزش‌ترین دستاورد او دانست.
۱۱
رضا رمضان‌زاده نیز یکی دیگر از کشتی‌گیران بنام کشور در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۳ بوده است. او ۱۱ مدال و جام خود را از مسابقات جهانی به گنجینه آستان قدس اهدا کرده است. طلای مسابقات جایزه بزرگ در سال ۲۰۰۳، طلای مسابقات ایتالیا در سال ۲۰۰۳، نقره مسابقات آسیایی در سال ۲۰۰۳ و نقره مسابقات کاپ آزاد ۲۰۰۳ کانادا از جمله مدال‌های اهدایی رمضان‌زاده هستند.
۷
دارنده بازوبند پهلوانی سال ۱۳۵۴ رضا سوخته‌سرایی است که توانایی شرکت در هر ۲ رشته آزاد و فرنگی را داشت. وی سومین ورزشکار موفق ایرانی در تاریخ بازی‌های آسیایی با ۳ مدال طلا و یک مدال نقره می‌باشد. سوخته‌سرایی ۷ مدال خود در رقابت‌های قهرمانی جهان، بازی‌های آسیایی و قهرمانی آسیا را به گنجینه ورزش اهدا کرد.
۵
در کنار تمام نام‌آوران عرصه کشتی، حسن یزدانی نام و آوازه دیگری دارد. قهرمان و دارنده کمربند طلای جهان مهرماه امسال ۵ مدال باارزش خود در رقابت‌های جهانی را به گنجینه ورزش اهدا کرد تا برای همیشه در برابر دید بازدیدکنندگان در این گنجینه بدرخشد. طلای مسابقات جهانی کشتی در سال ۲۰۱۷، کمربند طلایی جهان ۲۰۱۷، مدال برنز جهانی مجارستان بوداپست، مدال طلای جهانی ۲۰۱۹ قزاقستان و کمربند طلای جهان ۲۰۱۹ قزاقستان نشان‌های اهدایی یزدانی هستند.
۳
امیر توکلیان، کشتی‌گیر آزادکار مشهدی و مربی کشتی ایرانی، است که ۲ قهرمانی آسیا، یک قهرمانی بازی‌های آسیایی و یک مدال نقره قهرمانی جهان را به دست آورده است. توکلیان همچنین قهرمان دانشجویان جهان و قهرمان باشگاه‌های آسیا و اقیانوسیه است. توکلیان ۳ مدال طلای خود از بازی‌های آسیایی را به این گنجینه اهدا کرده است.
۲
مدال‌های نقره و برنز کمیل قاسمی در المپیک ۲۰۱۲ لندن و ۲۰۱۶ ریو، مدال طلای امید نوروزی مربوط به المپیک ۲۰۱۲ لندن و همچنین بازوبند پهلوانی جابر صادق‌زاده که در سال ۹۵ آن را کسب کرد، از دیگرنشان‌های ویترین‌های ۳ و ۴ گنجینه ورزش است.
بازوبند پهلوانی جهان پهلوان
بازوبند پهلوانی مرحوم تختی یکی از ۳۶ مدال و افتخاری است که از سوی خاندان تختی بنا‌به وصیت او به گنجینه ورزشی آستان قدس اهدا شده است. روی نگین وسط این کمربند زیبا سوره فلق نقش بسته است و بر روی نگین‌های کناری، قسمتی از آیه ۴۴ سوره غافر تراشکاری شده است. این بازوبند را تختی ۳ سال پشت سرهم در سال‌های ۳۶، ۳۵ و ۳۷ در مسابقات پهلوانی کشور به دست آورد.
توپ طلای بهترین بازیکن فوتبال آسیا
یکی از خاطره‌انگیزترین جایزه‌های اهدا شده به موزه آستان قدس رضوی، توپ طلای خداداد عزیزی، بهترین بازیکن فوتبال آسیا در سال ۱۹۹۶ میلادی است. خداداد عزیزی اولین ایرانی‌ای بود که بهترین بازیکن سال آسیا شد. آن سال عربستان خیلی سرمایه‌گذاری کرده بود تا بهترین بازیکن از این کشور انتخاب شود، اما در کمال ناباوری عزیزی مرد سال شد. او برای کمک و توسلی که همیشه به حضرت‌رضا (ع) داشته است، توپش را به گنجینه ورزشی آستان قدس تقدیم کرد.
مدال‌های سریع‌ترین مرد ایران
حسن تفتیان سریع‌ترین مرد ایران که در رشته دوومیدانی مشغول فعالیت است و از او به‌عنوان نابغه دوومیدانی ایران یاد می‌شود هم از جمله ورزشکارانی است که مدال‌هایی که در عرصه جهانی به دست آورده را به آستان قدس اهدا کرده است. تفتیان ۳ مدال طلای «جایزه بزرگ» آسیا و یک مدال طلای مسابقات قهرمانی داخل سالن آسیایش را به گنجینه ورزشی آستان قدس اهدا کرده است.
کمربند قهرمانی قوی‌ترین مرد جهان
قهرمان ۲ دوره مسابقات مردان آهنین که کمربند قهرمانی قوی‌ترین مرد جهان را هم در مجموعه جوایزش داشت، در سال ۹۰ و چند ماه پیش از فوتش، این کمربند ارزشمند را به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرد. مرحوم روح ا... داداشی که بار‌ها قهرمان مسابقات پرورش اندام در ایران هم شد، در همان سال ۹۰ در یک درگیری خیابانی به قتل رسید.
مدال‌های اسکی‌باز ملی‌پوش
از دیگر جوایز موجود در گنجینه مدال‌های موزه آستان‌قدس‌رضوی، جایزه‌های حسین کلهر، اسکی‌باز پرافتخار تیم ملی کشورمان، شامل ۶ مدال رنگارنگ است. یک مدال نقره و ۲ برنزِ جام‌های جهانی اسکی روی چمن در رشته آلپاین و همچنین مدال‌های نقره و برنز مسابقات مقدماتی قهرمانی جهان در رشته مارپیچ بزرگ، مدال‌های ارزشمندِ اهدایی اسکی‌باز ملی‌پوشِ کشورمان است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
