گفتگو با حمید مقدم‌متین داور بین‌المللی فوتبال ساحلی ایران | قاضی موفق میدان

نعیمه زمانی | شهرآرانیوز؛ «گل بود؟» «نه گل نبود.» «می‌گم گل بود.» «نه خیر، من دیدم از کنار دروازه رد شد.» احتمالاًحمید مقدم‌متین در کودکی این کش و قوس‌های لفظی را بین هم‌سن‌وسالانش در بازی فوتبال می‌شنیده و دلش می‌خواسته داور باشد و حرف آخر را او بزند. حرف‌هایش این معنا را می‌دهد وقتی می‌گوید: «در بازی‌های کودکی نقش داور را در ذهن داشتم.» سرانجام آرزوی کودکی با تلاش‌های بی‌وقفه‌اش برآورده شد. حالا سال‌هاست که در حرفه داوری فوتبال ساحلی فعالیت دارد. او نفر اول فهرست داوران بین المللی فوتبال ساحلی ایران در فیفاست و موفق به کسب مقام داور برتر کشور در ۳ دوره متوالی شده است.

ساکن محله صاحب‌الزمان (عج) است. در اردیبهشت سال ۵۸ در محله احمدآباد منطقه یک به دنیا می‌آید. کودکی و نوجوانی‌اش در این محله با قرآن و ورزش می‌گذرد. او با اشاره به ارتباطات مردم قدیم و تغییرات بافت احمدآباد از خانه‌های ویلایی به آپارتمان‌نشینی می‌گوید: «در گذشته همسایگان با یکدیگر در ارتباط بوده و از حال هم باخبر بودند. فرزندان نیز هم‌بازی یکدیگر و پای ثابت بازی‌های محلی بودند. در دوران کودکی من فوتسال مرسوم نبود و فوتبال هم به بازی در محله خلاصه می‌شد. در آن فوتبال‌های محلی داور معنایی نداشت با این حال من در بازی‌ها نقش داور را در ذهنم داشتم.»

آن سال‌ها نه‌تن‌ها علاقه به ورزش در او جان می‌گیرد، بلکه در مسیر قرآنی هم قرار می‌گیرد. پدرم مدرس قرآن است و علاقه‌مند بود در این حوزه فعالیت کنم. این حس و علاقه در من نیز وجود داشت. به همین دلیل آموزش در این زمینه را با ایشان شروع کردم و سپس با یادگیری در کلاس‌های مرتبط ادامه دادم. پدر همیشه مشوقم در این امر بود و من هم برای یادگیری قرآن شوق داشتم؛ بنابراین از همان کودکی در ۲ بخش اذان و قرائت قرآن آموزش دیدم که در دوران راهنمایی و دبیرستان جدی‌تر شد. نتیجه آن نیز کسب چند مقام از جمله رتبه اول استانی مسابقات دانش‌آموزی در رشته قرائت قرآن و اذان (چند سال متوالی) و رتبه سوم کشوری این مسابقات در رشته اذان شد.»

دبیرستان را در رشته علوم‌تجربی تحصیل می‌کند و سال ۷۶ در رشته مهندسی معماری دانشگاه مشهد قبول می‌شود. پس از پایان دوران کارشناسی به سربازی می‌رود. او می‌گوید: «قرآن در دوران سربازی هم همراهم بود. طوری‌که اقامه اذان و تلاوت قرآن در برنامه‌ها به عهده من بود و این موارد در منتخب شدنم به عنوان سرباز نمونه بی‌تأثیر نبود.»

 

سال ۸۲ دانشگاه فردوسی کلاس درجه ۳ داوری فوتبال برگزار می‌کند. کنجکاوی حمید او را به این سمت می‌کشاند و این‌گونه مسیر ورزشی جدیدی برای او رقم می‌خورد. خودش در این‌باره توضیح می‌دهد: «من در کلاس شرکت کردم رتبه اول را کسب کردم و توانستم گواهی‌نامه مرتبط را دریافت کنم. مدرس آن دوره غلامعلی همیراد که یکی از استادان باسابقه داوری کشور است، با حمایت‌هایش من را به هیئت فوتبال استان معرفی کرد. به این ترتیب دنیای متفاوتی به رویم گشوده شد.» مسیر زندگی حمید به سمت داوری پیش می‌رود؛ «پس از آنکه وارد حوزه داوری شدم تصمیم گرفتم در همین مسیر ادامه تحصیل دهم. در نتیجه سال۹۴ در رشته تربیت‌بدنی دانشگاه مشهد در مقطع کارشناسی‌ارشد قبول شدم. سال ۹۶ نیز در مقطع دکترای تخصصی در رشته مدیریت ورزشی به تحصیل پرداختم. اکنون در شرف دفاع از رساله خود هستم.»

با علاقه به داوری و وقت و اهمیتی که برای آن قائل می‌شود اعتماد اعضای هیئت فوتبال را جلب می‌کند با این حال تصمیم می‌گیرد فوتبال ساحلی را دنبال کند. او می‌گوید: «مشهد مهد داوری فوتبال است. داور‌های خوبی در این حوزه فعالیت کرده اند که سرآمد آن‌ها آقایان محسن ترکی، محسن قهرمانی، رضا سخندان، حسن کامرانی‌فر و مرحوم محمدجواد تقی‌پور قرار دارند. من داور فوتبال در سطح مشهدبودم و به همین دلیل منطقی نبود با داور‌های بین‌المللی در سطح ایران و آسیا رقابت کنم. در نتیجه رشته کاری‌ام را تغییر دادم. از سال ۸۲ تا ۹۰ داور فوتبال بودم و از آن سال به بعد وارد داوری فوتبال ساحلی شدم که بی‌نهایت به آن علاقه‌مند هستم.»

اولین داوری‌اش را در مسابقات محلات شهرداری مشهد انجام می‌دهد و به قول خودش زمین خاکی بولوار فردوگاه اولین میدانی بوده که قضاوتش را در آنجا محک زده است. او ادامه می‌دهد: «حس اولین داوری توصیف‌نشدنی نیست. احساس بی‌نظیری داشتم و مورد تشویق همکاران باسابقه‌ام قرار گرفتم. تمجیدی که سبب شد راهم را ادامه دهم و اکنون در این جایگاه باشم. به طور کلی مسابقات محلات نه‌تن‌ها برای داوران بلکه برای بازیکنان می‌توانست سکوی پرش باشد که خود را نشان دهند.»

 

مقدم‌متین تاکنون بیش از ۵۰۰ داوری رسمی در فوتبال ساحلی انجام داده و در کنارش تعداد بسیاری نیز داوری غیررسمی به ثبت رسانده است. او می‌گوید: «همه داوری‌هایی که انجام دادم برای بازی‌های داخلی بوده و فقط ۲ داوری بین‌المللی داشتم؛ داوری تورنمنت پرشین‌کاپ در سال ۹۴ در بوشهر و دیگری تورنمنت یوروآسیا در یزد (سال ۹۵) بودند. خاطرات خوبی از تورنمنت‌های بین‌المللی دارم. کیفیت خوب مسابقات و برگزاری نشست داوران برایم لذت‌بخش بود. مهم‌ترین مسابقه‌ای که قضاوت کردم بازی تیم ملی پرتغال و تیم ملی اوکراین بود که باعنوان مسابقات پرشین‌کاپ به میزبانی ایران در بوشهر برگزار شد. مسابقه به لحاظ ساختاری بین‌المللی بود و فقط در ایران برگزار می‌شد. با زبان انگلیسی باید حرف می‌زدیم. تجربه بی‌نظیری بود و بازی تیم‌های شرکت‌کننده از کیفیت بسیار خوبی برخوردار بود. حرفه‌ای بودن را آنجا دیدم و عملکرد ما نیز موجب رضایت آن‌ها شد.»

 

طبق گفته این داور فوتبال ساحلی داوری سختی‌های خودش را دارد. از تمرینات هوازی و با وزنه گرفته تا انجام آزمون‌های بین‌المللی مانند آزمون آمادگی یویو که امتحان آمادگی تناوبی و تداومی است و آزمون معتبر و تعیین‌کننده‌ای برای شرایط آمادگی فیزیکی محسوب می‌شود: «سلامتی و آمادگی جسمانی در این حرفه آنچنان اهمیت دارد که یک سرماخوردگی و بیماری کوچک می‌تواند داور را از ادامه کار باز دارد. علاوه بر این داور باید همپای بازیکن در زمین بدود.»
ساکن محله صاحب‌الزمان (عج) در این‌باره توضیح می‌دهد: «ما باید در نزدیک‌ترین فاصله ممکن به صحنه بازی باشیم تا بتوانیم بازی را درست قضاوت کنیم.»

 

فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) با توجه به امکانات و کیفیت فعالیت کشور‌ها در زمینه ورزشی سهمیه‌ای برای آن‌ها در نظر گرفته است. سهمیه ایران برای داوران بین‌المللی ۴ نفر است. حمید مقدم‌متین سال ۲۰۱۶ به عنوان یکی از آن ۴ نفر انتخاب می‌شود و کماکان در فهرست داوران بین‌المللی فیفا قرار دارد. اکنون او نفر اول داوران بین‌المللی ایران است. او بیان می‌کند: «تا سال ۲۰۱۷ نفر چهارم این فهرست بودم و سال ۲۰۱۸ نفر سوم شدم. تلاش کردم و خود را از آن رتبه در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ به نفر دوم رساندم. پس از آن نفر اول این فهرست قرار گرفتم. نفر اول بودن از این نظر اهمیت دارد که به لحاظ کیفیت در هر ابلاغی که اعلام شود آن فرد اعزام می‌شود. برای ثبات در این جایگاه نباید دست از تلاش برداشت، زیرا رقابت شدیدتر می‌شود و علاوه بر میزان علاقه و انگیزه عواملی نظیر عدالت در قضاوت، نمرات ناظران، شخصیت، اخلاق، تسلط به زبان انگلیسی، دانش داوری و... می‌تواند فرد را در فهرست جا به جا کرده و حتی خارج کند، زیرا بحث منافع ملی در جهان مطرح است و فرد منتخب به‌عنوان نماینده کشور اعزام می‌شود.»


مقدم‌متین ۳ دوره متوالی (سال‌های ۹۵- ۹۶- ۹۷) به عنوان داور برتر فوتبال ساحلی کشور انتخاب شده است. او که بار‌ها در سمینار‌ها و مسابقات مختلف تجلیل شده است کسب مقام داور برتر کشوری را ارزشمند می‌داند. به گفته او از سال ۹۷ در انتخاب برترین‌ها، گزینه تعیین بهترین داور حذف شده است و دیگر چنین کاری انجام نمی‌شود.

 

 

او نیز مانند بسیاری از ورزشکاران احترام خاصی برای پیش‌کسوتان این حرفه قائل است و دراین باره می‌گوید: «داوران بین‌المللی حق بزرگی به گردن من دارند و الگو‌های ما نه‌تن‌ها در مشهد بلکه استان و کشور هستند. در این میان محسن ترکی را به لحاظ اخلاقی و به لحاظ فنی الگوی خود قرار داده‌ام. ایشان قبل از اینکه داور تراز اول باشند یک انسان فرهیخته هستند. در همه حال با بازیکنان متواضعانه و مهربانانه برخورد کرده است. اقتدار و احترام هم‌زمان را از ایشان یاد گرفتم و سرلوحه کار خود قرار دادم و به آن پایبند هستم. یکی از مواردی که باعث شده در داوری پیشرفت کنم احترامی است که به بازیکنان می‌گذارم. ابتدا که وارد زمین بازی می‌شوم به خود تأکید می‌کنم هر فردی محترم است و من موظف به احترام برای آن‌ها هستم. بازیکنان نیز به من لطف دارند و تاکنون گله‌ای از داوری نکرده‌اند.»

به طور قطع عدالت در داوری حرف اول را می‌زند. این داور بین‌المللی توضیح می‌دهد: «ما قاضی میدان هستیم و باید عدالت را اجرا کنیم. عملکرد موفق و کیفیت قضاوت باعث می‌شود مورد قبول دیگران قرار بگیری. زمانی که دیگران داور را قبول داشته باشند از او تبعیت می‌کنند. تمام داوران ایرانی هدفشان اجرای عدالت است و با این هدف وارد زمین بازی می‌شوند. با این حال ممکن است اشتباه شود. اگر VAR (کمک داور ویدئویی) در کشور ایجاد شود از این اشتباهات کوچک هم جلوگیری خواهد شد. من نیز خدا را شاکرم که تاکنون اشتباهی انجام نداده‌ام که منجر به تغییر بازی شده باشد. برقراری عدالت حس خوبی برای داور به همراه دارد. همیشه سعی کرده‌ام قانون در مسابقه حفظ شود و یک مسابقه عادلانه و منصفانه برگزار شود.»


اقتدار در بازی سبب نشده که او احترام به بازیکنان و عوامل برگزاری مسابقه را کنار بگذارد. خودش می‌گوید: «داور مسابقه اگر مقتدر نباشد و در تصمیمات خود صلابت لازم را نداشته باشد بازیکنان از او تبعیت نمی‌کنند. اما این اقتدار نباید همراه با بی‌احترامی باشد. در فوتبال به‌ویژه زمانی که رقابت حساس است بازیکنان در فشار روحی قرار دارند و دچار هیجانات می‌شوند. ممکن است نتوانند خود را کنترل کنند. در اینجا نقش داور بسیار اهمیت پیدا می‌کند تا مسئله را مدیریت کند. کوچک‌ترین جنجال می‌تواند بازی را برهم زند. به همین دلیل در چنین لحظاتی هیچ یک از داوران واکنش خصمانه‌ای نشان نمی‌دهند. زمین مسابقه حرمت دارد. براین اساس باید حواسمان به همه چیز باشد و قبل از آنکه ۲ نفر با یکدیگر درگیر شوند پیشگیری کرد.»

 

کرونا همان‌طور که برای مشاغل بسیاری مشکلات به وجود آورد فوتبال ساحلی را نیز بی‌نصیب نگذاشت و با حذف این ورزش در جام جهانی و موکول شدن آن به سال ۲۰۲۳ به آن لطمه شدیدی وارد کرد. اکنون حضور در مسابقات جام‌جهانی آرزوی این داور برتر کشوری است. او از بی‌توجهی به این ورزش نیز گله دارد. می‌گوید: «فوتبال ساحلی هنوز به صنعت تبدیل نشده است و حامیان مالی ورود پیدا نمی‌کنند، در نتیجه اهمیتی که باید به آن داده نمی‌شود و مورد حمایت نیست.»

شهری که روزگاری لیگ برتری فوتبال ساحلی داشته ۶، ۷ سالی است بدون زمین سر می‌کند و اکنون تعطیل است. این موضوع مقدم‌متین و دوست‌داران این ورزش را نگران کرده است. او ادامه می‌دهد: «تن‌ها زمین استاندارد فوتبال ساحلی که در دانشگاه فردوسی قرار داشت اکنون جای خود را به زمین پینت‌بال داده است. در حال حاضر فوتبال ساحلی مشهد فعالیتی ندارد. در صورتی که قبل از آن لیگ برتری داشتیم و این سابقه نشان می‌دهد که ما استعداد داریم و فقط باید حمایت شود. ضمن اینکه مدرسان خوبی در خراسان داریم که می‌توانند برای شهر خودشان فعالیت کنند. وجود یک زمین استاندارد پیش‌نیاز این ورزش است و شهرداری، اداره کل ورزش و جوانان استان و متولیان این امر باید چاره‌ای بیندیشند و موضوع را سامان‌دهی کنند.

شهر یزد ۳ لیگ برتری دارد، اما استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی هیچ فعالیتی در این زمینه ندارند و نبودش حس می‌شود. هیئت فوتبال اگر فراخوان دهد افراد بسیاری برای این ورزش شرکت خواهند کرد. آنگاه با جذب جوانان و ورود باشگاه‌ها می‌توان رونقی دوباره به فوتبال ساحلی استان داد و پرچم شهر و استانمان را بالا برد. از طرف دیگر راه‌اندازی آکادمی داوران فوتبال در مشهد ضرورت است، زیرا ظرفیت خوبی در داوری فوتبال دارد و داوران بسیار خوبی به کشور تحویل داده است. اگر این اتفاق بیفتد به طور قطع داوری مشهد به روز‌های خوبش برمی‌گردد و افراد بیشتری وارد این حوزه می‌شوند. اما متأسفانه هیچ پشتوانه‌سازی نیست و سیستمی که فرد بتواند در این حوزه رشد یابد وجود ندارد و این موضوع فاجعه است و جای نگرانی دارد.»

 

میان داوری فوتبال و فوتبال ساحلی تفاوت‌های بسیاری وجود دارد. این تفاوت‌ها داوری فوتبال ساحلی را سخت می‌کند. مقدم‌متین توضیح می‌دهد: «قوانین موجود در فوتبال ساحلی نسبت به فوتبال معمولی داوری آن را متمایز کرده است. برای مثال در فوتبال ساحلی مساوی نداریم و باید یک تیم برنده شود. همچنین در ضربات آزاد مدافعان حق ندارند بین توپ و دروازه قرار بگیرند و باید خارج از کانال فرضی که داور تعیین می‌کند مستقر شوند و از این بابت شبیه یک ضربه پنالتی است. اختلاف دیگر را می‌توان در ضربات قیچی‌برگردان مشاهده کرد که قوانین خاصی در آن وجود دارد. جمع این اختلاف‌ها داوری را سخت کرده است؛ بنابراین داور باید دقت زیادی در کار داشته باشد و عدالت را به‌خوبی اجرا کند، زیرا هر خطایی که اعلام می‌شود می‌تواند یک موقعیت گل‌زنی برای تیم‌ها به وجود آورد. در نتیجه نیازمند تشخیص درست خطاست و داور باید آنچنان به بازی تسلط و تمرکز داشته باشد که اشتباهی نشود. از طرف دیگر داور فوتبال ساحلی می‌تواند فوتبال را داوری کند، اما داور فوتبال نمی‌تواند داوری فوتبال ساحلی را انجام دهد. این موضوع نشان از قوانین خاص و مهارت خاص این کار دارد.»

 

ارتباطش با قرآن هنوز پابرجاست و چه ارتباطی بهتر از اینکه به گفته او در جزء به جزء زندگی‌اش نمایان است و موفقیت‌هایش را مدیون آن می‌داند. داور برتر کشور می‌گوید: «اکنون گرچه دیگر فرصتی برای شرکت در مسابقات قرآنی ندارم، اما نگذاشته‌ام فاصله ایجاد شود. قرآن آرام‌بخش‌ترین جریانی است که در زندگی‎ام تجربه کرده‌ام و باعث اتفاقات خوبی در زندگی و موفقیت‌های تحصیلی و ورزشی‌ام شده است. در داوری‌ها و اجرای عدالت به من کمک می‌کند و صد درصد تأثیرگذار است. آنچنان به آن اعتقاد دارم که امکان ندارد قبل از ورود به زمین بازی به خداوند، قرآن و امام‌رضا (ع) متوسل نشوم.»

 

ملیحه صداقت، مادر حمید آقا که خود معلم بازنشسته است به جمع ما می‌پیوندد. رضایت از فرزند را در نگاه و کلامش می‌توان مشاهده کرد که به طور قطع نشان از تربیت صحیح دارد. او می‌گوید: «حمید افتخار من است. همیشه دوست داشتم در تحصیل به درجات عالی برسد و خدا را شکر آرزویم تحقق یافته است. پشتکار او جای تقدیر دارد و برای هدفش بسیار تلاش می‌کند. او به لحاظ اخلاقی و روابط اجتماعی مورد تأیید همه است؛ از او راضی هستند و دوستش دارند. از هیچ کمکی برای افراد به‌ویژه قشر محروم دریغ نمی‌کند و دوست دارد همه را خوشحال کند. این خصلت او از مهم‌ترین ویژگی‌هایش محسوب می‌شود. ضمن اینکه مشاور خوبی است و راهنمایی‌هایش مفید است. همیشه به فرزندانم گفته‌ام با همه دوست باشید و حتی با زیردستانتان طوری رفتار کنید که موجب ناراحتی آن‌ها نشوید. به لطف خداوند حمید این رفتار را در خودش نهادینه کرده و رعایت می‌کند.»

 

گرچه این داور بین‌المللی زاده محله احمدآباد است، اما بیش از ۲۰ سال است که در محله صاحب‌الزمان (عج) سکونت دارد. اکنون اهالی محله او را می‌شناسند و ارتباطات خوبی بین آن‌ها برقرار است. حمیدآقا می‌گوید: «کوچه سکونت ما از گذشته تاکنون نسبت به خیابان‌های هم‌جوارش تغییر چندانی نکرده است. همسایگان درباره فعالیتم اطلاع دارند و در زمینه فوتبال ساحلی از من سؤال می‌کنند و حتی برای دریافت راهکار درباره چگونگی کشف و پرورش استعداد فرزندانشان به من مراجعه می‌کنند. من هم سعی می‌کنم راهنمایی‌های درستی به آن‌ها ارائه دهم.»