دکتر حسین حسامی: به دنبال هوشمندسازی مشهد با محوریت مردم هستیم

علیرضا وفایی نیا | شهرآرانیوز؛ در دهه‌های گذشته رشد سریع شهر‌ها و پیچیدگی و گسترده شدن مسائل مربوط به آن، مدیریت شهری را به وظیفه‌ای دشوار تبدیل کرده است. این مسئله باعث تغییر نگاه به مدل‌های اداره شهر‌ها و حرکت به سمت هوشمندسازی و استفاده از بستر‌های فناوری اطلاعات برای حل چالش‌های کلان‌شهر‌ها شده است. مشهدالرضا (ع) به عنوان پایتخت معنوی کشورمان و کلان‌شهری که به دلیل حضور مضجع امام رضا (ع) وجهه بین‌المللی دارد، یکی از پیشگامان حوزه هوشمندسازی شهری در کشور به شمار می‌رود.

در همین زمینه گفت‌وگویی با دکتر حسین حسامی، رئیس کمیسیون برنامه، بودجه، فناوری اطلاعات و منابع انسانی شورای شهر داشتیم و درباره برنامه‌های شورای ششم در استفاده از فناوری‌های نو برای اداره مشهدالرضا گفتگو کردیم.

تدوین سند چشم‌انداز بیست‌ساله مشهد

حسین حسامی، رئیس کمیسیون برنامه، بودجه، فناوری اطلاعات و منابع انسانی شورای مشهد، با بیان اینکه این کمیسیون امسال سه کارویژه در دست انجام دارد، گفت: اولین مسئله بحث برنامه سالیانه است. دومین موضوع تدوین برنامه عملیاتی میان‌مدت ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ مدیریت شهری است. موضوع سوم هم تدوین سند چشم‌انداز بیست‌ساله مشهد است. سند چشم‌انداز افقی را برای توسعه شهر مشهد در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، عمرانی، اقتصادی و زیرساختی ترسیم می‌کند. ما به دنبال ایجاد مدیریت واحد شهری در کل کشور هستیم، اما رسیدن به این هدف زمان‌بر است. به همین دلیل می‌خواهیم در مشهد به سمت مدیریت هماهنگ و یکپارچه شهری حرکت کنیم و این موضوع را در تدوین سند چشم‌انداز هم در نظر بگیریم. نگاه شورای ششم و یکی از مهمترین سیاست‌های ما در این دوره، لزوم محوریت مردم در سند چشم‌انداز و همچنین برنامه میان‌مدت شهرداری است. مدیریت شهری به دنبال این است که در تدوین برنامه‌ها حتما نقش تمام ذی‌نفعان در نظر گرفته شود؛ لذا با نگاه تعاملی به دنبال تدوین برنامه میان‌مدت هستیم و شهرداری را مکلف کردیم که در برنامه‌ریزی‌های خود سراغ دستگاه‌ها و نهاد‌هایی که با مدیریت شهری در ارتباط هستند، رفته و در مرحله تدوین برنامه، با آن‌ها تعامل داشته باشیم تا در اجرا، مشکلات کمتری داشته باشیم.

حسامی در ادامه به لزوم توجه به اسناد مهمی همچون بیانیه گام دوم انقلاب در تدوین برنامه‌های شهری اشاره و اظهار کرد: اسناد بالادستی هم نقش مهمی در فرایند نوشتن برنامه‌های مدیریت شهری دارند. بیانیه گام دوم انقلاب، نقشه مهندسی فرهنگی، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و مواردی مانند طرح‌های تفصیلی شهر مشهد از جمله اسناد بالادستی هستند که نقش ویژه‌ای در تدوین برنامه میان‌مدت مدیریت شهری و سند چشم‌انداز بلندمدت مشهد دارند.

پیش به سوی هوشمندسازی واقعی

فناوری اطلاعات از حوزه‌های بسیار مهم در مدیریت شهری به شمار می‌رود و یکی از ابزار‌های اصلی در مسیر رسیدن به هوشمندسازی شهری است. رئیس کمیسیون برنامه، بودجه، فناوری اطلاعات و منابع انسانی شورای شهر با بیان اینکه امروز باید بتوانیم با استفاده از فناوری، خیلی از فعالیت‌ها و خدمات را سریع‌تر، دقیق‌تر، شفاف‌تر و به صورت غیرحضوری به مردم ارائه کنیم، گفت: در مجموعه شهرداری مشهد سامانه‌های مختلفی داریم که خدمات مختلفی را به صورت الکترونیکی به شهروندان می‌دهند. برای توسعه این خدمات در برنامه‌ریزی‌ها باید نگاهی کاربردی به خدمات الکترونیک داشته باشیم. امروز شاهد هستیم که بسیاری از خدماتی که به صورت الکترونیکی به شهروندان ارائه می‌شود، کامل نبوده و از ابتدای فرایند تا انتهای خدمت را در بر نمی‌گیرد؛ لذا باید در مسیر تکمیل این مورد حرکت کنیم تا مردم بتوانند تمام خدمت مورد نظرشان را به صورت غیرحضوری و الکترونیکی دریافت کنند.

هوشمندسازی زمانی کاربرد اصلی خود را نشان می‌دهد که به عنوان مثال اگر شهروند بخواهد در زمینه شهرسازی مجوزی از شهرداری دریافت کند، بتواند به صورت الکترونیکی همه گام‌های گرفتن مجوز از درخواست اولیه تا فیش نهایی را طی کند. تکمیل خدمات مختلف الکترونیکی شهرداری به شهروندان اهمیت ویژه‌ای دارد و در برنامه‌های میان‌مدت به اجرای آن تأکید داریم تا مردم شاهد هوشمندسازی واقعی در گرفتن خدمات از مدیریت شهری باشند. در شهرداری از بین بیش از ۲۰۰ خدمت مختلفی که ارائه می‌شود، حدود ۴۵ فرایند رو به شهروندان است و برای اینکه در حوزه هوشمندسازی خدمات بتوانیم اتفاق مثبتی را رقم بزنیم، ابتدا باید اولویت‌گذاری کنیم و به سراغ تکمیل فرایند الکترونیکی‌سازی این خدمات که به‌طور مستقیم رو به شهروندان ارائه می‌شود برویم.

یکپارچه‌سازی سامانه‌ها

حسامی نبود ارتباط و یکپارچگی کافی بین سامانه‌ها و نرم‌افزار‌های مختلف موجود در شهرداری را یکی دیگر از چالش‌های ارائه خدمت مناسب به مردم دانست و اظهار کرد: متأسفانه این سامانه‌ها هنوز یکپارچگی لازم را ندارند و به صورت جزیره‌ای مشغول کار هستند. به همین دلیل، به دنبال ایجاد نظام واحدی برای تمام سامانه‌ها هستیم که به یکدیگر مرتبط شوند و بتوانند از بانک‌های اطلاعاتی یکدیگر استفاده کنند و کارایی بیشتری داشته باشند. الان بانک‌های اطلاعاتی مختلفی در شهرداری داریم که از کد‌های اصلی مختلفی مثل کد ملی، کد نوسازی، شماره قرارداد و ... استفاده می‌کنند. اگر بتوانیم تمام سیستم‌های مختلف را یکپارچه و کد‌های اصلی‌ای را که برای خدمت‌رسانی به شهروندان ارائه می‌کنند یکسان کنیم، امکان استفاده سامانه‌های مختلف الکترونیکی از بانک‌های اطلاعاتی یکدیگر فراهم می‌آید و خدمت‌رسانی آن‌ها به مردم سرعت و دقت بیشتری خواهد گرفت.

ارتباط آنلاین با دیگر نهاد‌های حاضر در شهر نکته دیگری بود که او به آن پرداخت و گفت: از دیگر بخش‌هایی که در تدوین سند چشم‌انداز شهر توجه خاصی به آن خواهد شد. امکان ارتباط مدیریت شهری با دیگر دستگاه‌ها و نهاد‌های حاضر در شهر به صورت آنلاین و لحظه‌ای است. این موضوع باعث می‌شود به عنوان مثال اگر شهروندی قصد گرفتن مجوز حفاری دارد، نیاز نباشد که به طور جداگانه به سراغ گرفتن مجوز از شهرداری و شرکت برق و شرکت آب و ... برود، بلکه در نظام خدمات الکترونیکی یکپارچه، بتواند همه مجوز‌ها را به صورت هم‌زمان و هماهنگ دریافت کند.

فناوری بستر ارتباط مدیریت شهری و مردم

یکی از مهم‌ترین خدماتی که فناوری اطلاعات می‌تواند به مدیریت شهری ارائه کند، امکان ارتباط بیشتر با شهروندان و شنیدن خواسته‌ها و نظرات آن‌هاست. رئیس کمیسیون برنامه، بودجه، فناوری اطلاعات و منابع انسانی شورا با اشاره به نقش اساسی نظر مردم در برنامه‌ریزی‌های شهری، گفت: زمانی که از محوریت مردم در تدوین و اجرای برنامه‌ها صحبت می‌شود، این موضوع نشان‌دهنده اهمیت نظر مردم در اجرای پروژه‌ها دارد. ما به عنوان نماینده‌های مردم در شورای شهر هستیم و حضور مردم و نیاز‌ها و اولویت هایشان اهمیت ویژه‌ای در تدوین برنامه‌هایمان دارد. مهم‌ترین خروجی‌ای که برنامه‌های مختلف باید داشته باشند، بحث رضایت شهروندان است و در صورتی که نتوانیم این رضایت را ایجاد کنیم، در اجرای برنامه‌ها شکست خورده‌ایم. ارتباط با مردم و تلاش برای اعمال خواسته‌های آن‌ها در اجرای پروژه‌های شهری باعث تقویت حس تعلق شهروندان به شهر و مدیریت شهری خواهد شد.

زمانی که شهرداری یک منطقه قصد اجرای پروژه‌ای عمرانی را دارد، باید به سراغ مردم همان منطقه برود و نیاز‌های آن‌ها شناسایی کند. در این زمینه، فناوری اطلاعات می‌تواند بستری مناسب برای ارتباط مدیریت شهری با مردم باشد. در شهرداری اپلیکیشن‌های شهروندی مختلفی داریم و باید این برنامه‌ها در این زمینه کاربرد خود را نشان دهند. به طور کلی مدیریت شهری در سه حوزه برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت نیازمند مشارکت مردم است و فناوری اطلاعات می‌تواند بستری مناسب برای این مشارکت باشد.

مدیریت شهری، حلقه واسط استارت‌آپ‌ها و صنعت

استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوآور از دیگر مواردی بودند که حسامی در صحبت‌هایش به آن‌ها پرداخت و اعلام کرد: شهر مشهد دارای ظرفیت‌های وسیعی در سطح کشور در زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی است. مدیریت شهری هم تاکنون با ایجاد پروژه‌هایی مثل کارخانه نوآوری، سعی در حمایت از متخصصان و کارآفرینان مشهدی داشته است. یکی از مهم‌ترین کار‌هایی که در این حوزه باید اجرا کنیم، پیدا کردن حلقه‌های واسط است. امروز استارت‌آپ‌های فراوانی در شهر داریم که ایده‌های بسیار خوبی در حوزه‌های مختلف دارند. این موضوع را در مجموعه‌هایی مثل پارک علم و فناوری استان شاهد هستیم و جوانان و نخبه‌های ما در حال رقم‌زدن اتفاق‌های بزرگی هستند. اما هنوز شاهد فاصله این استارت‌آپ‌ها با صنعت و بازار هستیم. چالش اصلی حلقه‌های میانی هستند که مقام معظم رهبری هم در فرمایشات خود به آن تاکید کردند.

این حلقه‌ها باید بتوانند ارتباط مناسب نخبگان و استارت‌آپ‌ها را با صنعت و نهاد‌های دولتی برقرار کنند. مدیریت شهری به طور خاص می‌تواند در قالب این حلقه میانی ایفای نقش کند و حتی برای رفع مشکل در حوزه‌هایی که به طور خاص در وظایف مدیریت شهری هم شمرده نمی‌شود، ورود کند. در این زمینه ایجاد کارخانه نوآوری هم بسیار کار ارزشمندی بود و ما هم با نگاهی مثبت به دنبال تقویت آن خواهیم بود. در اولین گام به دنبال حل نیاز‌های مختلف مدیریت شهری از بستر ایده‌های خلاقانه و استارت‌آپی خواهیم بود و با نگاهی مثبت به این حوزه، به سراغ افرادی که ایده‌هایی خلاقانه به‌ویژه در حوزه‌های خدمات شهری دارند خواهیم رفت.

فرش قرمز مدیریت شهری برای استارت‌آپ‌ها

رئیس کمیسیون برنامه، بودجه، فناوری اطلاعات و منابع انسانی شورای اسلامی شهر با بیان اینکه رویکرد مدیریت شهری در این دوره نسبت به استفاده از خدمات الکترونیک و همچنین بهره‌مندی از خدمات نوآورانه استارت‌آپی‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، مثبت و روبه‌جلو است، اظهار کرد: می‌توانیم این نوید را به شرکت‌های خلاق و نوآور بدهیم که فرش قرمزی برای آن‌ها پهن خواهیم کرد و تلاش داریم به‌ویژه در زمینه خدماتی که نفع آن به مردم خواهد رسید، ارتباط بسیار خوبی با آن‌ها برقرار کنیم. نگاه ما این است که استفاده از ایده‌های نو و خلاقانه، نتیجه مثبتی در ارائه خدمت به مردم خواهد داشت و قطعا در درازمدت باعث کاهش هزینه‌ها و ایجاد راهکار‌هایی برای رسیدن به درآمد‌های پایدار شهری خواهد شد.

تمام این موارد جزو سرفصل‌هایی است که در برنامه‌های کلان به دنبال رسیدن به آن هستیم. به همین دلیل، توجه ویژه‌ای به چنین حوزه‌هایی خواهیم داشت. کمیسیون برنامه، بودجه، فناوری اطلاعات و منابع انسانی که به نوعی نقش پیشران و مغزافزار شورای شهر را بر عهده دارد، به صورت ویژه به این موضوع ورود خواهیم کرد و از تمام فعالان این حوزه هم درخواست کمک خواهیم داشت تا شاهد نتیجه مناسبی باشیم. چون مشهد‌الرضا به دلیل قرار گرفتن مضجع مقدس امام رضا (ع) شهری بین‌المللی است، تلاش می‌کنیم با ورود جدی به استفاده از خدمات خلاقانه و در کنار آن بهره‌بردای از تجربیات موفق هوشمندسازی در دنیا، بتوانیم خدمات مناسبی به زائران و مجاوران امام رضا (ع) ارائه کنیم.