نفس‌های تنگ مشهد در روز‌های غبارآلود

الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز، هنوز کرونا دست از سر ما برنداشته، گردوغبار هم وارد گود شده است تا هوای مشهد را برای همه افراد در روز‌های اخیر، ناسالم کند. آن طورکه مسئولان عنوان می‌کنند از ابتدای سال جاری تاکنون، مشهدی‌ها فقط ۶ روز در هوای پاک نفس کشیده اند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، ۸۱ درصد افت داشته است. بی بارانی، گرمی هوا، توسعه بیابان‌های استان و بیابان قره قوم در کشور ترکمنستان، همه و همه دست به دست هم داده اند تا هوای مشهد را غبارزده کنند.

در سه سال اخیر، این دومین باری است که مشهد، روز‌های غبارآلود را تجربه می‌کند. مسئولان این پدیده را زنگ هشداری برای روز‌ها و سال‌های آینده می‌دانند. به گفته آنان در چنین شرایطی باید سه کشور ایران، ترکمنستان و افغانستان برای ذرات معلق ناشی از بیابان قره قوم و توسعه بیابان‌های این محدوده به راه حلی برپایه دیپلماسی مؤثر دست یابند.

۶ روز پاک، ۱۹ روز ناسالم

محمد پذیرا، رئیس اداره محیط زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد، آلودگی هوای مشهد را پدیده‌ای جدید نمی‌داند و تأکید می‌کند که آلودگی هوا یک چالش زیست محیطی است. به گفته او از ابتدای سال جاری تا ۱۶ شهریور امسال، فقط ۶ روز پاک در ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا ثبت شده است؛ این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل، برای مشهد ۳۳ روز پاک ثبت شده است. بر این اساس تعداد روز‌های پاک مشهد با شیبی تند، ۸۱ درصد کاهش داشته است.

آمار این مقام مسئول برای روز‌های آلوده هوا در مشهد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، حکایت از رشد فزاینده روز‌های آلوده دارد. بنابر گفته او، مشهد در ۱۷۱ روز ابتدایی سال، ۱۷ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و دو روز در وضعیت ناسالم برای همه افراد داشته است.

این اعداد در شرایطی ثبت شده که مشهد سال گذشته و در این مدت، فقط ۷ روز ناسالم داشته و هیچ روزی با وضعیت هوای ناسالم برای همه افراد نداشته است. با استناد به این آمار، مشهد امسال و تاکنون رشد ۲۰۰ درصد در روز‌های آلوده برای همه گروه‌ها و ۵۱ درصدی برای گروه‌های حساس را تجربه کرده است.

خشک سالی، پشت پرده آلودگی

رئیس اداره محیط زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد، افزایش آلودگی هوای شهر را به چند دلیل عمده ارتباط می‌دهد. او دلیل اصلی روز‌های آلوده هوا را خشک سالی و کاهش بارندگی برمی شمارد و می‌گوید: وقوع خشک سالی شدید، کاهش بارندگی و افزایش پایداری هوا، سبب کاهش رطوبت خاک و پوشش گیاهی در منطقه می‌شود. همین موضوع نیز در شکل گیری توفان‌های گردوغبار و افزایش ذرات معلق هوا تأثیر چشمگیری دارد.

او ادامه می‌دهد: با توجه به قرارگرفتن در پایان فصل خشک و خشکی سطح زمین، وزش باد با سرعتی بیشتر از ۴ متر بر ثانیه، قابلیت تولید گردوغبار را دارد که این نیز بر آلودگی این روز‌های هوای مشهد تأثیر می‌گذارد.

استقرار هسته‌های ناپایدار در شمال شرق

استقرار هسته ناپایدار در شمال شرق و شرق کشور و نفوذ پایه‌های آن بر شهر مشهد، دیگر دلیلی است که پذیرا به عنوان عامل آلودگی هوای مشهد ذکر می‌کند. به گفته او این هسته‌های ناپایدار سبب انتشار گردوغبار و کاهش کیـــفــیت هـــــوای مشهد شده اسـت.

او در ادامــه کیفــیـــت هوای مشهد را چـــنین پیش بینی مـــی کــند: انتـظـــار داریم کیفیت هوای چند روز آینده مشهد بهبود یابد؛ بااین حال پیش بینی می‌شود کیفیت هوا همچنان در وضعیت هشدار قرار داشته باشد.

ماجرای تکرار هوای غبارآلود خرداد ۹۷

رئیس اداره محیط زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد در ادامه به شرایط جوی مشهد و پدیده غبارآلودگی هوای این شهر در چندسال اخیر اشاره می‌کند. او وضعیت غبارآلود هوای مشهد را در خرداد سال ۹۷، نمونه‌ای مشابه وضعیت فعلی می‌داند و در توضیحاتی بیشتر تصریح می‌کند: تکرار این گونه حوادث، زنگ خطری برای استان خراسان رضوی و به ویژه شهر مشهد است.

هشدار؛ مشهد در مسیر غبار!

هشدار پذیرا درباره آلودگی هوای مشهد و قرارگرفتن این شهر در مسیر کانون‌های گردوغبار از این قرار است: در نیمه نخست سال، ورود گردوغبار از بیابان قره قوم و کانون‌های گرد وغبار داخل استان و کشور افغانستان بیشتر شده است؛ بنابراین شهر مشهد علاوه بر معضل آلودگی ناشی از سوخت‌های فسیلی و منابع متحرک، در مسیر عبور توده گرد وغبار قرار گرفته است.

او این نوع آلودگی و تنفس در چنین شرایطی را عامل بروز انواع مشکلات قلبی و عروقی می‌داند و اضافه می‌کند: تداوم ورود گرد وغبار بیابان قره قوم به استان خراسان رضوی، اثرات سوء بر رشد درختان و کاهش تولید در زمین‌های زراعی نیز خواهد داشت.

حذف غبار با دیپلماسی زیست محیطی ۳ کشور

پذیرا در بیان راهکار‌ها به طرح «ترسیب‌کربن» اشاره می‌کند و ذخیره کردن کربن هوا در خاک را یکی از راه حل‌های برخورد با روند افزایشی غبار هوا می‌داند.

او به ایجاد و توسعه دیپلماسی زیست محیطی ازطریق کنسرسیوم مشترک بین ایران ترکمنستان و افغانستان به عنوان یک راهکار دیگر اشاره می‌کند و می‌گوید: در این دیپلماسی، تثبیت خاک، مهار بیابان زایی و نیز حقابه‌های حوزه باید به عنوان راهکار‌های جلوگیری از افزایش گردوغبار ناشی از کانون‌های غبار، مورد توجه سه کشور قرار بگیرد.

رئیس اداره محیط زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد، ایجاد یک شبکه پایش ذرات معلق در منطقه، ایجاد یک مرکز مدل سازی و پیش بینی منطقه‌ای گردوغبار برای رهگیری و پیش آگاهی‌های دقیق در این زمینه و نیز ایجاد کمربند سبز و توسعه پوشش گیاهی در مسیر حرکت توده هوا به سمت مشهد را دیگر راهکار‌های مقابله با پدیده گردوغبار بیان می‌کند.