ریخت‌وپاش دارو؛ اسراف ملی

دارو‌های دست‌نخورده‌ای که دور ریخته می‌شود، تراژدی اسراف ملی است که در اوضاع سخت اقتصادی و هزینه‌های سنگین تهیه دارو، همچنان به‌عنوان یک معضل اقتصادی و اجتماعی باقی مانده است.

این روز‌ها قفسه‌های خانه‌ها مملو از دارو‌هایی است که نیازی به آن ندارند، درحالی‌که نمی‌دانند با دارو‌های مازاد خود چه کنند؛ دارو‌هایی که با وجود گرانی و هزینه‌های سرسام‌آور، نه داروخانه‌ها رغبتی به دریافت آن دارند و نه مراکز بهداشت.

این در حالی است که تلاش‌ها برای خودکفایی تولید دارو در کشور و تأمین مواد اولیه لازم با همت مسئولان وزارت بهداشت و شرکت‌های داروساز بدون وقفه ادامه دارد، اما بدون‌شک تأمین دارو، چه برای بیماران و چه برنامه‌ریزان، با دشواری‌هایی روبه‌روست.

در این میان اگر نگاهی به گذشته داشته باشید، حتما به یاد می‌آورید که در زمان جنگ تحمیلی و پس از آن تقریبا در همه محلات شهر‌هایی مانند مشهد مراکزی وجود داشت که دارو‌های مازاد شهروندان را جمع می‌کرد و پس از پایش، در اختیار دیگر بیماران قرار می‌داد؛ موضوعی که به‌نظر می‌رسد به فراموشی سپرده شده است.

این معضل روی دیگری هم دارد؛ شاید باور نکنید، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد ایران با جمعیت هشتادمیلیون‌نفری به اندازه کشور یک‌ونیم‌میلیاردنفری چین دارو مصرف می‌کند. به عبارت دیگر، ایران از نظر مصرف دارو جزو ۳ کشور اول دنیاست و آن‌طور که مسئولان اعلام کرده‌اند، در برخی موارد بیش از اندازه استاندارد دارو تجویز می‌شود.

گفته می‌شود در بسیاری کشور‌ها به‌طور متوسط در یک نسخه ۲تا ۳ قلم دارو می‌نویسند، اما تجویز دارو در ایران بیش از این اعداد است؛ بنابراین باید واقع‌گرا باشیم. وقتی می‌گوییم فرهنگ سلامت در کشور مشکل دارد، این فرهنگ هم دامن بیمار و هم دامن پزشک و همه نهاد‌های سلامت‌محور را می‌گیرد.

زیرا اگر بیماری نزد پزشک برود و برای بهبود بیماری‌اش یکی‌دو قلم دارو تجویز شود، تصور می‌کند که پزشک درمان دردش را به‌درستی انجام نداده است؛ بنابراین به نظر می‌رسد برای مدیریت این اسراف ملی، در کنار اصلاح فرهنگ مصرف دارو، کنترل نسخه‌ها، ایجاد مراکزی برای جمع‌آوری و پایش دارو‌های مازاد خانواده‌ها، اجرای کامل طرح نسخه‌نویسی الکترونیک نیز باید جدی‌تر گرفته شود.

طرح نسخه‌نویسی الکترونیک یکی از طرح‌های الکترونیک نظام سلامت محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر در راستای اجرای پرونده الکترونیک سلامت و نظارت بهینه‌تر بر نسخه‌ها جدی گرفته شده است. این طرح هنوز به‌طور کامل اجرایی نشده است، اما اجرای کامل آن می‌تواند علاوه بر کاهش مصرف کاغذ در زمینه چاپ دفترچه‌های کاغذی بیمه، به کاهش خطا‌های نسخه‌نویسی و نظارت مؤثر سازمان‌های بیمه‌گر درمانی منجر شود.