علی مقدسی (کارگردان سینما) | شهرآرانیوز - بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که در همه سازمانهای کشور تحولی شگرف اتفاق افتاد و سینما هم از این قاعده مستثنا نبود، در سالهای اولیه بهدلیل نبود سیاست مشخص و برنامهریزی فرهنگی برای سینما و ضوابط تدوینشده فیلمسازی، فیلمها برمبنای سلیقه و رهنمودهای موجود ساخته میشد. از اوایل دههشصت خورشیدی سینمای ایران پس از انقلاب به یک پوستاندازی فرهنگی رسید و قوانینی منطبق با قانون جمهوریاسلامی برای آن تنظیم و تثبیت شد. پس از سال۱۳۶۲ با تدوین ضوابط فیلمسازی که باتوجهبه شرایط پس از انقلاب تنظیم شده بود، تکامل کیفی فیلمسازان دههپنجاه تأثیر مثبتی بر روند فیلمسازی در ایران گذاشت که محصولات بدیعی را آفریدند و تحسین منتقدان جهانی را بههمراه داشت. در این دوره فیلمسازان جوانی، چون ابراهیم حاتمیکیا، مجید مجیدی و ابوالفضل جلیلی که به عرصه فیلمسازی پا گذاشته بودند و بهمرور با مطالعه و پشتکار توانستند بهصورتی هنرمندانه عناصر این هنر را به کار بگیرند، نقش مؤثری در این تحول ایفا کردند. برقراری منظم سالانه جشنواره بینالمللی فیلم که در بهمنماه هرسال بهنام «جشنواره بینالمللی فیلم فجر» در کشور برگزار میشود، از یکسو در ایجاد علاقه قشر جوان کشور به سینما و از سویی دیگر توسعه این هنر نقش مهمی ایفا کرده است. سینمای پس از انقلاب ایران با کنارزدن موج فیلمهای فارسی دوران پیش از خودش به جریانسازی فرهنگی در کشور و منطقه مبدل شد. سینمای ایران پس از انقلاب، تاریخ صعود سینما و سینماگران در عرصههای داخلی و خارجی بوده و با وجود فشارهای فراوان بینالمللی، همواره سینمای ایران بسیار جدی گرفته شده است. فیلمهایی همچون «مادر»، «سارا»، «خانه دوست کجاست؟»، «هنرپیشه»، «طعم گیلاس»، «جدایی نادر از سیمین»، «دلشدگان»، «حضرت مریم»، «محمد (ص)»، «میخواهم زنده بمانم»، «ملک سلیمان»، «شوکران»، «عروس»، «اجارهنشینها»، «کلاهقرمزی و پسرخاله»، «شب بیستونهم»، «رنگ خدا»، «آژانس شیشهای»، «گاو»، «مهمان مامان»، «خیلی دور خیلی نزدیک»، «ماهی و گربه»، «پرویز»، «ابدویک روز»، «یکتکه نان»، «قدمگاه»، «شیار ۱۴۳»، «چ»، «ناخدا خورشید» و «شهر موشها» بخش کوچکی از تنوع تولیدات کیفی سینمای پس از انقلاب اسلامی ایران است. بیاغراق نیست اگر بگوییم سینمای پس از انقلاب همه جوایز ارزشمند جهانی را دستکم یکبار کسب کرده و این نشان بالندگی این سینماست. اما سؤال پیش میآید که انقلاب در سینما چه جایگاهی دارد و آیا سینما توانسته است تصویری صحیح و درست از انقلاب ارائه دهد یا نه. شکی نیست که پدیده بزرگی همچون انقلاب اسلامی را نمیتوان در یک یا چند فیلم خلاصه کرد؛ این تحول را در پیمودن مسیر و ادامه راه سینما باید جستوجو کرد.
فیلم «ترن» ساخته مرحوم امیر قویدل از فیلمهایی است که به وقایع دوران انقلاب میپردازد. امیر قویدل کارگردانی بود که خودش را با فیلم ترن در سینمای ایران جاودانه کرد. ترن از فیلمهای خوشساختی است که در اوایل انقلاب با موضوع مبارزات مردم ساخته شد و مردم نیز از آن استقبال کردند. این فیلم تاکنون چندینبار از تلویزیون پخش شده و جالب اینجاست که پس از هربار نمایش، منتقدان درباره آن مطلب نوشتهاند و ویژگیهایی را که این فیلم بهعنوان یک اثر کامل از آن برخوردار است، بررسی کردهاند. ترن در یک سال بهعنوان بهترین فیلم انقلابی هم معرفی شد. مرحوم قویدل با ساخت ترن نشان داد که فیلمساز قابلی است، تصویر را میشناسد و میداند قصهاش را چگونه در سینما بیان کند تا مخاطب با او همراه شود، از دیدن فیلم لذت ببرد و مهمتر اینکه تحتتأثیر قصه فیلم قرار گیرد. البته مرحوم امیر قویدل پیش از کارگردانی «ترن»، فیلمهای «خونبارش»، «برنج خونین» و «سردارجنگل» را هم کارگردانی کرد که هرکدام از این فیلمها آثاری ارزشمندند که توانستند سینمای پس از پیروزی انقلاب را سروسامان بخشند و پایههای آن را محکم کنند. قویدل در سال ۶۶، ۱۳ با ساخت فیلم ترن نامش را در سینما تثبیت کرد و توقع مخاطبی را که با سبک و نوع سینمای او آشنا شده بود، بالا برد. بعد از این فیلم بود که نام قویدل با نام ترن برابر شد. مرحوم امیر قویدل بهعنوان فیلمسازی مشهدی وارد سینمای ایران شد، اما فرصت نیافت درباره نقش مشهد در انقلاب فیلمی بسازد. شکی نیست که مشهد بهعنوان یکی از مهمترین پایگاههای انقلاب، نقشی انکارناپذیر در این رویداد بزرگ داشته است، اما هنوز تصویری از این رویداد در سینما وجود ندارد. پیشگامی مشهد در وقایع انقلاب و واقعه مسجد گوهرشاد، که رویدادی بزرگ و درخور اعتنا بود، برای پرداخت در سینما میطلبد که بیشتر از قبل به این مقوله پرداخته شود. نگاهی گذرا به وقایع انقلاب در مشهد گویای این موضوع است که برای ثبت در تاریخ و انعکاس و بازگویی برای نسل آینده، ضرورت این موضوع بیش از پیش نمایان میشود.
در ادامه بخوانید
نگاهی به فیلمهای سینمایی امیر قویدل و تأثیر آثار او بر جامعه و سینمای ایران
نگاهی به فیلمهایی که با محوریت دلاوریهای شهدا و فرماندهان جنگ ساخته شدهاند