اجرای آثار هنری در ایستگاه‌های مترو

زوزنی| یکی از عواملی که باعث می‌شود سرانه استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی مانند تاکسی، اتوبوس و قطارشهری افزایش یابد، ایجاد جاذبه‌های زیبایی‌شناسانه در مکان‌های عمومی است. به عبارت دیگر تولید آثار هدفمند برای به نمایش گذاشتن در ایستگاه‌های مترو، باعث جذب مسافران به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی می‌شود.
با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت، می‌توانید آنچه درباره ایستگاه‌های متروی زیبای جهان مطرح شده است، ببینید و تفاوتشان را با ایستگاه‌های قطارشهری خودمان احساس کنید. همان‌طور که ایستگاه‌های متروی شهرهایی، چون مسکو و لندن و... چندصدسال قدمت دارند و این زیبایی، حاصل دورانی است که از سر گذرانده‌اند، ایستگاه‌های قطارشهری در مشهد نیز نیازمند شروع جریان‌هایی برای زیباسازی هستند.

وضعیت کنونی
نزدیک به ۱۰ سال است که خط یک قطارشهری در مشهد به بهره‌برداری رسیده است و هر سال چند کیلومتری به وسعت دیگر مسیر‌های خطوط مترو مشهد افزوده می‌شود. به‌طور متوسط روزانه حدود دوبرابر جمعیت مشهد از این خط استفاده می‌کنند. این خط که تقریبا نیمی از ایستگاه‌هایش سرپوشیده است، فضای مناسبی برای استفاده‌های هنری دارد که معمولا از آن‌ها بهره‌برداری تجاری می‌شود.
خط ۲ قطارشهری مشهد نیز که دوسه سالی از بهره‌برداری‌اش می‌گذرد، ظرفیت ایجاد فضا و جاذبه‌های هنری را دوبرابر کرده است، اما همچنان جای خالی آثار هنری فاخر در آن احساس می‌شود. در این خط از قطارشهری مشهد نیز نمونه‌ای از المان‌سازی‌ها با کاشی و سرامیک اجرا شده است. تقریبا تمام ایستگاه‌های این دو خط، شبیه به یکدیگرند و مسافران فقط از روی تابلو‌ها می‌توانند تشخیص دهند که در کدام نقطه از شهر هستند.
در پایتخت نیز اقداماتی برای زیباسازی ایستگاه‌های مترو انجام شده است که بعضی با انتقاد همراه است؛ کار‌هایی که به نظر تنها برای پر کردن فضا‌های خالی این ایستگاه‌ها صورت گرفته و تلاش چندانی برای فرم دادن به آن ایستگاه‌ها نشده است.

لزوم توجه به کارکرد فضای ایستگاه
به نظر محمدحسین ماموریان، مجسمه‌ساز آثار هنری منصوب در ایستگاه‌های قطارشهری، نباید کارکرد ایستگاه‌ها را تغییر داد. او نصب آثار فاخر هنری در راهرو‌های ایستگاه‌های قطارشهری را به نصب آن‌ها در میدان‌ها تشبیه کرد و گفت که تولیدات هنری برای درک بیشتر نیاز به صرف زمان دارند: «این ایستگاه‌ها معمولا مکان‌هایی هستند که مسافران با سرعت در آن‌ها تردد می‌کنند و وقت زیادی برای صرف کردن در آن ندارند. درنتیجه نباید راهرو‌های ایستگاه قطارشهری را به نگارخانه تبدیل کنیم. بیشتر باید به‌صورت دکوراتیو از هنر بهره برد و حضور در آن فضا‌ها را برای مسافران دلپذیر کرد.».
اما ابراهیم بهرامی، هنرمند عکاس مشهدی، استفاده نکردن از آثار هنری در ایستگاه‌های قطارشهری مشهد را یک کوتاهی و اقدام به انجام این کار را برای شهروندان مفید دانست: «فضا‌هایی که مسافران در آن منتظر رسیدن قطار می‌مانند، بهترین فضایی است که می‌شود مسافران را به حظ بصری رساند و با استفاده از رسانه هنر مسائل فرهنگی و اجتماعی را با آن‌ها طرح کرد. این باعث می‌شود عموم مردم به هنر نزدیک‌تر شوند. این فرصتی است که پیش‌تر در حوزه کتاب‌خوانی استفاده شده بود، اما درباره آثار هنری کوتاهی شده است.»

بازسازی قدیمی‌ها و نصب آثار تازه
مدیریت شهری هم به ضرورت استفاده از تولیدات هنری پی برده است و چندی است در تکاپوست تا از این فضا‌ها بهترین و بیشترین بهره را در جهت زیباسازی فضای قطارشهری ببرد، همان‌طور که صدرا یوسفی، مدیرعامل خانه هنرمندان مشهد، نیز از جلسات خود با مسئولان شرکت بهره‌برداری قطارشهری مشهد خبر داده و ابراز امیدواری کرده است با همکاری قطارشهری مشهد بتوانند آثار هنری را در ایستگاه‌های مشهد اجرا و نصب کنند: «جلسات مفصلی با مسئولان بهره‌برداری قطارشهری داشته‌ایم و در آن جلسات به توافق‌هایی نیز رسیده‌ایم. در همین راستا برنامه‌هایی را برای بازسازی آثاری که در این ایستگاه‌ها نصب شده است، پیش‌بینی کردیم. همچنین قرار شده است آثار نقش‌برجسته و نقاشی‌دیواری‌های متناسب با ایستگاه‌ها را اجرا کنیم.»
به گفته یوسفی، برگزاری «شنبه‌های تئاتر» و برنامه‌های فرهنگی‌هنری دیگر، از این دست ابتکارات است که با مشارکت خانه هنرمندان به‌زودی در فضای ایستگاه‌های قطارشهری مشهد شاهدش خواهیم بود.