عرصه اجتماعی شهر

هرچند در بیشتر شهرداری‌های کشور زمانی که می‌خواهند از مسئولیت‌های اجتماعی شهرداری‌ها سخن بگویند، واژگان «فرهنگی و اجتماعی» را در کنار هم بیان می‌کنند و عرصه و میدان فعالیت‌های آن‌ها را واحد می‌دانند، آنچه در عمل اتفاق می‌افتد، این است که گویی بیشتر رویکرد‌های اجتماعی شهرداری‌ها تحت تأثیر امور فرهنگی قرار دارد.

واقعیت این است که فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی باید تقویت کننده یکدیگر و در یک راستا باشند. نکته‌ای که باید بیشتر به آن توجه کرد، تفکیک امور فرهنگی و اجتماعی نیست، بلکه تشخیص اولویت‌های وظیفه‌ای و عملکردی شهرداری هاست.

متأسفانه در سال‌های اخیر بیشتر شهرداری‌های کشور در برخی امور فرهنگی ورود کرده اند که یا جزو اولویت‌ها و وظایف آن‌ها نبوده است یا در آن عرصه، نهاد‌های موازی وجود داشته اند و درواقع مدیریت شهری کاری را انجام داده که از قبل متولی خاصی برای آن بوده است.

در چشم انداز «جهان شهر برکت و کرامت»، هویت شهری باید «الگوی ساخت یافته شهر تراز انقلاب اسلامی» باشد که این مهم، نیازمند به کارگیری برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی مناسب و هم سطح این ادعاست.

امروزه کلان شهر‌ها علاوه بر مسائل و چالش‌های فرهنگی فراوان پیش رو با موضوعات اجتماعی مهمی همچون حاشیه نشینی، وندالیسم، تکدیگری و... درگیر هستند که چهره شهر‌ها را مخدوش کرده است.

نکته دارای اهمیت در عرصه مسائل اجتماعی شهر این است که اولا بسیاری از مسائل آن کلان است و به یک نگاه راهبردی و برنامه ریزی جامع نیاز دارد و ثانیا نیازمند ارتباطات و تقسیم کار بین نهادی است که علاوه بر شهرداری، نهاد‌های دیگری از جنس سازمان‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی، بهزیستی، نیروی انتظامی، صداوسیمای استانی و... را نیز درگیر می‌کند.

به نظر می‌رسد چند وظیفه مهم درباره نیاز‌های گفته شده، پیش روی مدیریت شهری قرار دارد. اول اینکه باید فهرست اولویت‌ها و وظایف شهرداری در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی تنظیم شود تا ضمن رعایت امور مهم و مقدم سیستم، توان و بودجه این نهاد برای اموری که مجموعه‌های دیگری متولی آن هستند، هدر نرود.

دوم هرچند هنوز تا تحقق مدیریت واحد شهری فاصله زیادی داریم، امکانات دراختیار و روح حاکم بر فرایند‌های اداره شهرها، شهرداری‌ها را موظف می‌کند با برقراری ارتباطات و تقسیم کار بین نهادی سازمان‌های متولی در امور اجتماعی، شهر را بسیج کند تا با اقدامی جامع و سیستمی، روند فرایند‌های اجتماعی شهر را مدیریت کند.

فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در گرو یکدیگر هستند و باید به گونه‌ای باشند که ضمن رعایت تقدم و تأخر و اولویت‌ها و پیش نیاز‌های شهری، زمینه تحقق «تجلیگاه معنویت و اخلاق با الگوی سبک زندگی اسلامی وایرانی» را فراهم آورند.