نگاهی به اهداف و نتایج سفر مدیرکل آژانس انرژی اتمی به ایران

به گزارش شهرآرانیوز؛رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، در حالی در آستانه نشست شورای حکام این آژانس، برای دیدار با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، راهی ایران شده است که این سفر بر نتیجه این نشست و همچنین بر دور جدید مذاکرات وین در هشتم آذر تأثیرگذار خواهد بود.

محمدرضا غایبی، سرپرست نمایندگی ایران در وین، چهارشنبه هفته گذشته، هدف سفر گروسی به تهران را گفتگو درباره «بررسی وضعیت همکاری‌های فیمابین ایران و آژانس» عنوان کرد، همکاری‌هایی که از اردیبهشت سال ۹۸ و با ارائه هشت گزارش فصلی درباره میزان پایبندی ایران به برجام، فراز و نشیب بسیار را تجربه کرده است. در این گزارش، نظرات تحلیلگران سیاسی را درباره نتایج این سفر بر مذاکرات وین مرور می‌کنیم.

تنظیم رفتار آژانس درقبال ایران برپایه نتایج مذاکرات وین

یک کارشناس مسائل بین الملل درباره رویکرد و رفتار آژانس در روند فعلی مذاکرات هسته‌ای و اجرای برجام تصریح کرد: معتقدم آژانس منتظر است ببیند ۸ آذر، دود سفیدی از دودکش مذاکرات بیرون می‌آید یا نه و بر اساس آن، رفتارش را تنظیم می‌کند. رحمان قهرمان پور در گفتگو با «ایسنا» درباره سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، به ایران در هفته جاری، این سفر را در راستای سیاست دو خطی آمریکا دانست و افزود: رویکرد اروپا و آمریکا در استفاده از آژانس، بازی‌ای است که در زمان اوباما هم وجود داشت.

اروپا برای تقویت روابط فراآتلانتیکی ناگریز است امتیازات بیشتری به آمریکا دهد، چون اروپا بیشتر به موفقیت در مذاکرات هسته‌ای و بازگشت به برجام احتیاج دارد. از لحاظ داخلی، اتحادیه اروپا دستور کار زیادی در سیاست خارجی مشترکش ندارد و مسئله هسته‌ای ایران از معدود دستورکار‌های آن است. در این راستا هم به آمریکا و هم ایران فشار می‌آورند که مذاکرات انجام شود و تصور اینکه اروپا در برابر آمریکا می‌ایستد، درست نیست.

وی افزود: از این به بعد، همراهی آمریکا با اروپا زیاد می‌شود و آژانس هم تابع سیاست دو خطی آمریکا و اروپاست و سعی دارد به عنوان ابزار فشار بیشتر بر ایران عمل کند. البته سیاست ما هم دوخطی است؛ از یک سو ایران برای احیای برجام و توافق آمادگی دارد و در خط دوم تأکید می‌شود که آمریکا باید تحریم را بردارد و اگر برندارد، برنامه هسته‌ای با قدرت ادامه می‌یابد.

وی درباره رویکرد بی طرفی آژانس که در این روند دستخوش تغییر می‌شود، گفت: آژانس ابزار دست قدرت‌های بزرگ اروپایی و آمریکا و بعد چین و روسیه است. بعید می‌دانم آژانس بخواهد مستقل از آمریکا و اروپا کاری کند یا مثلا برعکس، بخواهد مسیر توافق را با برخی اقداماتش به بن بست بکشاند. در هر حال من انتظار کاهش فشار‌های آژانس را ندارم و معتقدم آژانس منتظر است ببیند ۸ آذر، دود سفیدی از دودکش مذاکرات بیرون می‌آید یا نه و بر اساس آن، رفتارش را نیز تنظیم می‌کند.

این کارشناس مسائل بین الملل درباره محتوای مذاکرات و هدف سفر رافائل گروسی به تهران گفت: هدف، بازدید از مکان‌هایی است که ایران تا الان مجوز بازدید از آن‌ها را صادر نکرده و آژانس این‌ها را فهرست کرده و به دست ایران داده است. افزایش نظارت‌ها و بازرسی ها، از دیگر درخواست‌های آژانس است که ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی، آن‌ها را کاهش داده است.

هدف گروسی، پیگیری برخی سؤالات است

یک تحلیلگر مسائل بین الملل گفت: اهداف رافائل گروسی از سفرش به تهران، بررسی میزان همکاری‌های آینده ایران و آژانس و پیگیری سؤالات آژانس خواهد بود که مدعی است بی جواب مانده است و موضوع بعدی، نحوه بازگشت ایران به تعهدات برجامی اش خواهد بود.

حسن بهشتی پور در گفتگو با «ایلنا» گفت: اختلاف نظر‌هایی میان ایران و آژانس وجود دارد و این نهاد انتظار دارد که ایران تعهدات برجامی خود را انجام دهد و ایران هم معتقد است به علت آنکه طرف مقابل، تعهدات برجامی خود را انجام نداده است، تنها درحد تعهدات مرتبط با NPT عمل خواهد کرد؛ این موضوع باعث بروز اختلاف اساسی بین ایران و آژانس شده است. موضوع دیگر سؤالاتی است که آژانس برای ایران مطرح کرده است و ایران هم پاسخ داده، اما برای آن‌ها قانع کننده نبوده و البته مشخص است که پاسخ به این سؤالات هم بیشتر جنبه سیاسی داشته است و جنبه حقوقی و فنی ندارد؛ زیرا اگر جنبه حقوقی و فنی صرف داشت، در چهارچوب مذاکرات با سازمان انرژی اتمی ایران مطرح می‌شد.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره ادعای روزنامه «وال استریت ژورنال» مبنی بر از سرگیری تولید سانتیریفیوژ‌های پیشرفته در سایت هسته‌ای کرج و تأثیر این اخبار در آستانه سفر گروسی به ایران و همچنین آغاز مجدد مذاکرات احیای برجام برای اعمال فشار مضاعف بر ایران، گفت: فعالیت‌های جدید هیچ تعارضی با فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ندارد. این سایت هم تحت نظر بازرسان آژانس بوده است و دوربین‌هایی که در آنجا نصب شده توسط خود آژانس نصب شده، اما بعد از فعالیت تروریستی که منجر به صدمه دیدن این سایت شد، ایران این موضوع را مطرح می‌کند که هنوز در حال بررسی است و نمی‌تواند در این شرایط و تا پایان تحقیقات، اجازه ورود به بازرسان را بدهد.

ضرورت گفتگو با آژانس، پیش از آغاز مذاکرات

یک عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز گفت: آژانس بار‌ها اعلام کرده است ایران از چهارچوب خارج نشده است و ایران هم یکی از ویژگی‌های مثبتش در مذاکرات برجام همین موضوع خواهد بود؛ به همین دلیل رایزنی با آژانس یک ضرورت است؛ پس قبل از اینکه مذاکراتی با طرف‌های برجامی انجام شود، باید این دیدار صورت گیرد. شهریار حیدری در گفتگو با «برنا» افزود: آنچه بین آژانس، ایران و برجام مطرح است، در واقع تأییدیه آژانس به برنامه هسته‌ای ایران است.

در همه مذاکرات با آژانس بین المللی انرژی اتمی، فعالیت هسته‌ای ایران تأیید شده است و همین که مدیران کل آژانس بین المللی هم منحرف نشدن برنامه‌های هسته‌ای ایران نسبت به خطوط آژانس را اعلام کردند، برای ایران بسیار خوب است. وی افزود: آژانس ناظر بر رفتار ایران در حوزه هسته‌ای بوده است و بعد از قانون اقدام راهبردی نیز همه برنامه هسته‌ای ایران به اطلاع آژانس رسیده است.