گرمای تئاتر در سرمای پاییز

زوزنی| بیست‌ونهمین جشنواره تئاتر خراسان رضوی به روز پایانی خود رسیده است و امروز با اجرای پنج نمایش «چرا خداحافظی نکردی با نجمه سورچی»، «آدیداس»، «نفت»، «زن سرخ‌پوش» و «حادثه در نوسا» به کار خود پایان می‌دهد و داوران براساس آنچه دیده‌اند، قضاوت و آثار برتر را معرفی خواهندکرد.
فردا حوالی ساعت ۱۱ هم تالار شهر میزبان علاقه‌مندان به تئاتر است تا در مراسم اختتامیه حاضر شوند و آرا و نظر داوران تهرانی را ببینند. این جشنواره در اغلب اجرا‌ها با سالن‌های پر و استقبال تماشاگران و هنر‌دوست‌های مشهدی برگزار شد.
سرمای میانه پائیز هم مانع از شکل گرفتن صف پشت در‌های ورودی سالن‌های اجرای تئاتر نشد و بعضی از علاقمندان به تئاتر مدت زمانی منتظر می‌ماندند تا اجازه ورود به سالن را بگیرند؛ و گاهی گرمای اجرا و شوقی که در عوامل یک نمایش بود، سرما را از خاطر مخاطبان تئاتر می‌برد و گاهی هم اجرا از هوای بیرون سردتر و خنک‌تر بود.
در ادامه، گزارشی از دو روز نخست جشنواره و نحوه حضور گروه‌های تئاتر مشهدی و شهرستانی آمده است.

دستاورد متون بومی
مهم‌ترین امتیاز این دوره از جشنواره تئاتر استانی، حضور چشمگیر هنرمندان استانی و از آن مهم‌تر «بومی بودن متون نمایشی» است که نمایش‌ها براساس آن، اجرا شده‌اند.
بنا به آنچه محمدرضا محمدی، دبیر این دوره از جشنواره، گفته است، به غیر از یک مورد، همه نمایشنامه‌های راه‌یافته به جشنواره، متون بومی دارند و به نظر می‌رسد این موضوع می‌تواند یک دستاورد برای تئاتر استان باشد که به همت خودشان به دست آورده‌اند؛ همتی که در چند سال اخیر باعث شده است شرایط آموزش آکادمیک تئاتر در سراسر استان فراهم شود و نتیجه‌اش بشود سهم ۵۰ درصدی از ظرفیت جشنواره استانی برای غیرمشهدی‌ها.
یکی از دغدغه‌هایی که حجت طباطبایی، عضو هیئت بازبینی جشنواره، آن را مطرح کرده بود و امیدوار است که در تئاتر استان بیشتر از پیش جای خود را باز کند، استفاده از آیین‌ها و سنت‌های بومی در تئاتر است. به نظر او این ویژگی‌ها در آثار غیرمشهدی بیشتر وجود داشته است.

غنیمت برای تئاتر
اجرای یکی از گرو‌ه‌های جوان و جویای نام که در سالن بهار تمام شد و اعضای گروه مشغول جمع کردن دکورشان شدند، احسان روحی، نویسنده، کارگردان و بازیگر مشهدی تئاتر، با یکی از همراهانش به داخل آمد و شروع به اندازوبرانداز کردن صحنه کرد تا جای اکسسوار نمایشش را دقیق پیدا کند.
در همین بین چند دقیقه‌ای با او هم‌کلام شدیم و درباره رقابتش با گروه‌های جوان تئاتر گپ زدیم. او فضای رقابتی در جشنواره را یک غنیمت برای تئاتر استان خواند و حضور جوان‌ها درکنار باتجربه‌ها را باعث ایجاد انگیزه در شرکت‌کننده‌های جشنواره دانست: «حضور جوان‌ها باعث می‌شود آن‌هایی که نام و آوازه‌ای در تئاتر دارند، تلاش کنند حضوری در حد و اندازه تجربه‌شان داشته باشند و این اتفاق می‌تواند به افزایش کیفیت جشنواره کمک کند.»
به نظر روحی، جشنواره استانی برای بهره بردن از این فرصت نیاز به زیرساخت دارد؛ زیرساخت‌هایی که باعث می‌شود همه شرکت‌کننده‌ها در تئاتر از یکدیگر بیاموزند: «فرصتی باید پیش بیاید تا همه شرکت‌کننده‌ها زمان کافی داشته باشند تا دیگر آثار راه‌یافته به جشنواره را ببینند.
جشنواره‌ای که باعجله برپا می‌شود، این فرصت را به هیچ شرکت‌کننده‌ای نمی‌دهد تا بتواند از تجربه دیگران استفاده کند و به تماشای کار‌های دیگران بنشیند. به نظرم این جشنواره باید یک هفته زمان می‌داشت و روزی دو سه اجرا را روی صحنه می‌برد.»

غریب‌نوازی
سالن اجتماعات هنرستان هنر‌های زیبا یکی از محل‌های پنج‌گانه اجرا تئاتر در جشنواره بیست‌ونهم تئاتر استان است. سالن هنرهای‌زیبا پیش‌تر برای اجرا‌های پژوهشی موسیقی استفاده می‌شد و امسال برای نخستین‌بار در اختیار مهمترین جشنواره تئاتر استان قرار گرفته که این اتفاق سوال برانگیز است. چرا که تا کنون سه تئاتر از ۱۵ نمایش راه‌یافته به جشنواره استانی در آن اجرا شده است که هر سه آن‌ها غیر مشهدی بودند.
رضا بیقشی، کارگردان جوانی که با نمایش «دور سه فرمان روی ماری» از سبزوار به مشهد آمده بود، اصلا از سالن این هنرستان رضایت نداشت. او گفت که برای نمایشش به یک پلاتو نیاز داشته است: «دور سه فرمان روی ماری» با این دکور و نحوه اجرایی که دیدید، به یک سالن نیاز داشت که فاصله صحنه‌اش با تماشا‌چی‌ها کم باشد. من از اجرای بازیگرانم راضی هستم، اما صحنه به کار ما ضربه زد و من مجبور شدم میزانسن‌هایم را تغییر بدهم.
رضا مردی، بازیگر «دور سه فرمان روی ماری»، هم در گفت‌وگوی کوتاهش با ما، از نور سالن هنر‌های زیبا شاکی بود: «اینجا فقط دو نور موضعی داشت و همین، ما را اذیت کرد و دستمان را بسته بود.»

فرصتی برای دیده شدن
کار جشنواره تئاتر استان فردا به پایان می‌رسد و حاصلش، گل سر‌سبد تئاتر استان خواهد بود؛ جشنواره‌ای که امسال با حضور هفت شهرستان، برگزار شد و درنهایت دو گروه از برگزیده‌ها به جشنواره تئاتر فجر معرفی خواهند شد.
آنچه ضروری به نظر می‌رسد، این است که داوری هر نمایش باید بر اساس توانمندی و امکانات هر شهرستان باشد. همان‌طور که در انتخاب‌ها این تناسب رعایت شده است، باید در فرصت دادن به گرو‌های توانمند هم لحاظ شود.