سیدمحسن موسوی زاده
خبر‌نگار
سازمان های اطلاعاتی رژیم صهیونیستی، از زمان تشکیل تاکنون، سعی دارند با بیان داستان هایی از قدرت اطلاعاتی شان در رسانه ها اعتمادبه نفس جوانان جهان اسلام را از بین ببرند و بذر ترس و ضعف را در دل آنان بکارند. البته باید اعتراف کرد که در برخی از کشورها تا حدی نیز موفق بوده و توانسته اند با تصویرسازی هایی مبالغه آمیز قدرتی مافوق تصور از خود بسازند و حتی به دل های ضعیف نفوذ کنند. اما -سرانجام- جوانانی غیور اسطوره نفوذناپذیری آن ها را می شکنند و به جهان ثابت می کنند همواره هستند افرادی که ذره ای ترس و ضعف از خود نشان نمی دهند و چون کوه می ایستند و جان و مال خود را در راه وطنشان فدا می کنند.
کتاب «نفوذ در موساد» روایت داستانیِ جوانانی مصری از همین دست است که با ایستادگی شان نشان دادند شکست ناپذیری سرویس های اطلاعاتی رژیم صهیونیستی افسانه ای بی اساس است، و سست بودن خانه آن ها را پیش چشم جهانیان آوردند. در این کتاب، صالح مُرسی، با تکیه بر روایت زندگی واقعی رأفت علی سلیمان الجمال -مأمور مصری، با اسم رمز «رأفت الهَجان» که با هویت جعلی «جک بیتون» به درون جامعه یهودی اسرائیل نفوذ کرد- تصویری دقیق و پرجزئیات از مفاهیم نفوذ، استتار هویتی، و پیچیدگی مأموریت های بلندمدت اطلاعاتی ترسیم می کند.
رأفت الهَجان توانست، به مدت هفده سال، بدون آنکه شناسایی شود، اطلاعاتی کلیدی و حیاتی از ساختار نظامی، امنیتی و سیاسی اسرائیل به مصر مخابره کند. او، چند ماه بعد از ورود به سرزمین های اشغالی، شبکه جاسوسی خود را تشکیل داد. قسمتی از این شبکه متشکل از دانشمندان، استادان دانشگاه و محققان بود، یک بخش مجموعه ای اقتصادی بود که بعضی از سرمایه داران را دربرمی گرفت، و قسمتی مجموعه ای سیاسی بود که اهمیت بسیار داشت. رأفت الهَجان از طریق این سه مجموعه اطلاعات محرمانه لازم را جمع آوری و به مصر ارسال می کرد. او، همچنین، با موشه دایان، عِزِر وایزمن، و داوید بن گوریون روابطی صمیمانه داشت. اطلاعات گوناگون او از عوامل موفقیت مصر در جنگ اکتبر 1973 بود.
کتاب، بر پایه پرونده های واقعی، اما با زبانی روایی نشان می دهد که در عرصه جنگ اطلاعات رمز پیروزی، نه در سلاح، که در کلمات، عادات و لغزش های زبانی، و تلگراف های رمزگذاری شده نهفته است. در یکی از پاره های تأثیرگذار کتاب، از قول رأفت الهَجان چنین آمده است: «نمی توانستم بدانم که او خواب است یا بیدار، از روی اراده سخن می گوید یا اینکه کلمات بی اراده از دهان او خارج می شوند... . کافی است یک سؤال از او بپرسم تا او به طور کامل صحبت کند؛ گویی ضبط صوتی است که دکمه آن را فشار داده باشی.»
مرسی، در این اثر، مخاطب را به میانه یکی از حساس ترین نبردهای اطلاعاتی خاورمیانه می کشاند: نبردی که در آن تل آویو، پاریس، قاهره و لندن، در شبکه ای پیچیده از جاسوس ها و منابع دوگانه، ترسان از لورفتن، در هم پیچیده اند. به ویژه در روایت های مربوط به بحران سوئز (۱۹۵۶) و پیش زمینه های حمله سه جانبه اسرائیل، بریتانیا و فرانسه به مصر، خواننده با ابعاد کمتردیده شده ای از تصمیم سازی های اطلاعاتی و نقش منابع انسانی در تغییر معادلات منطقه آشنا می شود. از منظر یک تحلیلگر علوم سیاسی، این اثر، نه تنها به دلیل مستندبودن، بلکه -همچنین- ازاین روی که به خوبی توانسته سطح پنهان «قدرت نرم امنیتی» را در ساخت دولت -ملت های خاورمیانه به تصویر بکشد قابل مطالعه است. آنچه این کتاب را برجسته می کند ترکیب ظریف بین «درام اطلاعاتی» و «تحلیل سیاسی» است.
درنهایت، «نفوذ در موساد» تنها داستان یک مأمور نیست، روایت اضطراب های انسانی و تعارضات هویتی و اخلاقی، و فشاری دائمی است که یک انسان برای حفظ راز در دل ساختاری بی اعتماد و متخاصم تحمل می کند. این کتاب نمایی است از نبرد خاموش میان «واقعیت امنیتی» و «فریب های اطلاعاتی» در میانه قرن بیستم، نبردی که، نه در میدان ، بلکه در اتاق های نشیمن، کافه ها و اتاق های رمز روی می دهد. برای پژوهشگران حوزه اطلاعات، دیپلماسی امنیتی، و مطالعات هویت -همچنین- «نفوذ در موساد»، فراتر از یک داستان، یک سند روش شناسی است. مطالعه این اثر، در کنار مرور پرونده های موازی -مانند پرونده الی کوهن، جاسوس اسرائیل در سوریه- و تطبیق آن با اسناد اطلاعاتی غرب، می تواند درک عمیق تری از نقش «جاسوسان به مثابه بازیگران پشت صحنه» در معادلات کلان سیاست بین الملل حاصل کند.
«نفوذ در موساد»، نوشته صالح مرسی، ترجمه عبدالمهدی آگاه منش،
نشر شهید کاظمی.