دکتر محمد رضا هدایتی مقدم
مدیرعامل انجمن هپاتیت مهر رضوی
حتم دارم درباره بیماری هپاتیت کم وبیش چیزهایی شنیده اید. بیماری ای که به معنای التهاب و ورم کبد است و همه ساله نزدیک به 5/1میلیون نفر در سراسر دنیا به دلیل ابتلا به آن جان خود را از دست می دهند. بیماری که آگاهی درباره آن نقش مهمی در پیشگیری و کنترلش دارد و من وظیفه خودم می دانم در آغاز هفته ملی اطلاع رسانی هپاتیت که از فردا در آن قرار می گیریم از طریق تریبون شهرمان چند جمله ای را در خدمت شما همشهریان عزیز باشم.
هپاتیت بیماری است که مستقیم کبد (جگر سیاه) را هدف قرار می دهد. عضوی که در هضم، جذب و ذخیره انواع موادغذایی مانند قند، چربی، پروتئین و ویتامین نقش اساسی ایفا می کند و وظیفه تصفیه خون از سموم و مواد اضافی را هم برعهده دارد، ازاین رو طبیعی است که با اختلال در کار کبد بدن دچار مشکلات فراوانی شود و حتی این نارسایی در عملکرد سبب فوت بیمار هم بشود. عوامل زیادی مانند میکروب ها، ویروس هـــا، بیماری های خودایمنی و ارثی، مصرف برخی داروها و الکل و کبدچرب در بروز این بیماری نقش دارند.
ویروس ها ازجمله ویروس هپاتیت B و C مهم ترین علل التهاب و ورم کبد هستند. آمارها نشان می دهند؛ بیش از 300میلیون نفر در دنیا به عفونت مزمن هپاتیت ویروسی B و C مبتلا هستند. همچنین این ویروس ها مهم ترین عامل ایجاد سرطان پس از مصرف سیگار به حساب می آیند. درواقع از هر 12 مرگ ناشی از سرطان،
یک مورد آن مربوط به هپاتیت B یا C است. نکته تأمل برانگیز موضوع هم اینجاست که با وجود شیوع و مرگ و میر بالایی که هپاتیت ویروسی B و C دارد، متأسفانه 90درصد مبتلایان از بیماری خود خبر ندارند.
ویروس هپاتیت B و C از راه اشتراک خون و تماس جنسی محافظت نشده منتقل می شوند. اشتراک خون هم از طریق اقداماتی مانند انجام حجامت در مکان های غیربهداشتی، تتوکردن با وسایل غیراستریل و استفاده از سوزن و سرنگ مشترک برای تزریق مواد مخدر اتفاق می افتد که مراقبت های کنترلی را می طلبد و از آنجایی که خوشبختانه این عفونت ها از طریق ارتباطات روزمره مانند دست دادن، بغل کردن، بوسیدن، عطسه، سرفه، گزش حشرات و غذاخوردن منتقل نمی شوند، خیلی نباید نگران شیوع بالای آن ها در جامعه بود.
ابتلا به هپاتیت های مزمن ویروسی B و C دربیشتر مواقع با علائم بالینی مشخصی همراه نیست، برای همین مبتلایان به آن ممکن است تنها از علائم غیراختصاصی مانند درد مبهم در پهلوی راست یا خستگی شکایت داشته باشند که این نشانه ها هم دلیل قطعی برای ابتلا به بیماری نیست و باید از طریق آزمایش خون آن را مشخص کرد. خوشبختانه آزمایش اولیه هپاتیت ویروسی، در همه آزمایشگاه های تشخیص پزشکی انجام می شود.
درمان نکردن هپاتیت B و C
می تواند منجر به نارسایی عملکرد کبد و درنهایت فوت بیمار شود، بنابراین حتما باید روند درمان را پیگیری کرد. خوشبختانه امروزه داروهای موثر و ارزان قیمتی برای درمان هر دو عفونت هپاتیت در داخل کشور تولید می شود و همه بیمه ها دارو های ضد ویروسی را پوشش می دهند. هپاتیت C با مصرف دارو در عرض 3 تا 6 ماه کامل درمان می شود و دیگر اثری از ویروس در بدن نیست. اما هپاتیت B دوره درمان طولانی تری دارد و برای کنترل آن حتی ممکن است لازم باشد که بیمار تا چندین سال داروی ضد ویروسی مصرف کند.
به منظور پیشگیری از هپاتیت B، واکسن موثری وجود دارد که در کشورمان از سال 1372، تمامی نوزادان در بدو تولد آن را دریافت می کنند و توصیه می شود که افراد زیر 50 سال هم که قبل از سال 1372 متولد شده اند، حتما علیه این عفونت واکسینه شوند. مجموع این تلاش ها در داخل و خارج کشور باعث شده است تا جامعه جهانی به حذف کامل هپاتیت C و کنترل هپاتیت B تا سال 1410 امیدوار باشد که برای رسیدن به آن در کشور خودمان باید هر ایرانی حتما یک بار در طول عمر خود آزمایش هپاتیتB را انجام بدهد. برای هپاتیتC هم اگر کسی سابقه مجروحیت در زمان جنگ یا سابقه دریافت خون قبل از سال 1375 یا حتی یک بار اعتیاد تزریقی را دارد حتما توصیه می کنیم برای آزمایش تشخیصی این بیماری اقدام کند.