دلیل گرانی ماسک چیست؟

مسعود سلطانی | شهرآرانیوز؛ ظاهر امر ساده است. ماسک سه‌لایه تشکیل شده از ۲ تکه نخ کشی، یک تکه پارچه فیلترگونه به اسم «ملت‌بلون» و ۲ لایه پارچه موسوم به «اسپان‌باند» است. ۲ عدد کش و ۳ لایه پارچه در ابعاد ۱۷ در ۹ سانتی‌متر به هم دوخته می‌شوند. این یک ماسک استاندارد است که شما می‌توانید به مدت ۳ ساعت از آن استفاده کنید. ظاهر ماجرا ساده است، اما واقعیت ماجرا چیزی خلاف ادعا‌های پرسروصدایی است که تاکنون شنیده‌ایم.

اغلب ماسک‌های موجود در بازار استاندارد نیست. ماسک‌های دولایه یا حتی تک‌لایه در بازار به‌وفور یافت می‌شود و اغلب مردم نیز بدون اطلاع از کم و کیف ماسک استاندارد به همین وضع موجود رضایت داده‌اند، غافل از آنکه نقش محافظ اصلی در ماسک‌های سه‌لایه برعهده پارچه «ملت‌بلون» است، پارچه‌ای که نقش فیلتر را بازی می‌کند و این روز‌ها در بازار آزاد بیست‌برابر نرخ مصوب (هر کیلوگرم ۳۰ هزار تومان) به‌وفور یافت می‌شود، اما به نرخ دولتی به دست کارخانه‌های تولید ماسک نمی‌رسد.

این درحالی است که براساس مصوبه سازمان حمایت از ۲۲ تیر باید هر عدد ماسک صنعتی سه‌لایه با نرخ ۱۳۰۰ تومان و ماسک کارگاهی با قیمت ۱۵۰۰ تومان به دست مصرف‌کننده برسد، با این‌حال هنوز خبری از این قیمت‌ها در بازار نیست.

پویش «ماسک با قیمت مصوب» برای کشف اطلاعات دقیق درباره جریان عجیب حاکم بر بازار ماسک، سراغ سرچشمه تولید ماسک رفت. خبرنگار این پویش به‌همراه بازرسان سازمان صنعت، معدن و تجارت، سراغ ۲ کارخانه تولید ماسک در شهرک صنعتی کلات رفتند. در جریان این بازدید که بیشتر از یک نیم روز به طول انجامید، نکاتی بُهت‌آور برایمان کشف شد که به طور حتم از پیگیری آن دست نخواهیم کشید.

احمد جمشیدی، مدیر یکی از کارخانجات تولید ماسک صنعتی، به ما گفت: قیمتی که سازمان حمایت برای ماسک تعیین کرده، براساس قیمت مواد اولیه به نرخ کارخانه است. ماسک از ۲ پارچه اسپان‌باند و ملت‌بلون تشکیل شده که اکنون اختلاف قیمت این نوع پارچه‌ها در بازار آزاد با نرخ دولتی بیش از بیست‌برابر است.

وی می‌افزاید: تصمیم گرفتم دستگاه تولید ماسک کارخانه را به‌طورکل بفروشم و خلاص شوم. دردسر‌های تولید ماسک بسیار زیاد و عایدی آن اندک است. هر روز دستورالعمل و تعیین نرخ و نظارت صورت می‌گیرد، اما روی تامین مواد اولیه کارخانه‌های هیچ نظارتی وجود ندارد. بیش از ۶ ماه است که معاون سازمان صمت استان به ما قول پیگیری برای تامین مواد اولیه داده‌اند، اما هنوز خبری نشده است.

ماجرا‌های عجیب در داستان ماسک کم نیستند. در جریان بازدید از کارخانه دوم و بررسی فاکتور‌های فروش مشخص شد که کارخانه مورد نظر برخلاف مصوبه ستاد تنظیم بازار مبنی‌بر اینکه کارخانه‌ها باید هر عدد ماسک صنعتی را به نرخ ۱۰۵۰ تومان بفروشند، هر ماسک سه‌لایه را ۱۰۰ تومان گران‌تر به دانشگاه علوم پزشکی مشهد فروخته بود. این کارخانه تمامی تولیدات خود را از ابتدای شیوع کرونا تاکنون به دانشگاه فروخته است و بررسی اسناد نشان می‌دهد تخلف از قیمت مصوب تنها از ۲۲ تیر تاکنون صورت گرفته است.

در ابتدا مدیر اجرایی کارخانه با استناد به مصوبه ستاد تنظیم بازار مبنی بر اینکه هر عدد ماسک درب کارخانه ۱۰۵۰ تومان است، گفت: ما ماسک درب کارخانه نفروخته‌ایم و مستقیم به انبار دانشگاه تحویل می‌دهیم و این‌کار (حمل‌و‌نقل) هزینه‌هایی دارد.

اما بعد با یک ضرب و جمع ساده مشخص شد که هر فاکتور فروش حداقل مربوط به حدود ۶۰ تا ۱۲۰ هزار ماسک است و هزینه حمل‌و‌نقل مد نظر مدیر اجرایی کارخانه روی هر فاکتور حدود ۶ تا ۱۲ میلیون تومان است. این نکته باعث شد کارخانه ملزم به رعایت قیمت مصوب شود. همچنین مدیر کارخانه برای ارائه صورت‌های مالی درباره هزینه تمام‌شده تولید هر ماسک به اداره بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت فراخوانده شد.

بالا بودن نرخ مواد اولیه و تامین‌نشدن آن ازسوی کارخانه بافتینه باعث شده است که تولید این محصول منطقی نباشد. این در حالی است که طی بازرسی‌های کارشناسان سازمان صمت معلوم شد کارخانه مذکور قصد توسعه خط تولید ماسک را نیز دارد.

براساس گفته‌های مدیر اجرایی کارخانه، احداث هر خط تولید ماسک حدود ۲ تا ۳ میلیارد تومان هزینه دارد. با این حال مدیر فروش کارخانه ادعا کرد که تولید ماسک در شرایط کنونی صرفه اقتصادی ندارد. بعد از متذکر شدن خبرنگار شهرآرا درباره تناقض میان حرف و عمل مدیران کارخانه، مدیر فروش ابتدا منکر ایجاد خط تولید جدید ماسک شد و در مرحله بعد حس نوع‌دوستی، انجام وظیفه و تلاش برای سلامت مردم را به‌عنوان انگیزه احداث خط تولید جدید عنوان کرد.

قیمت پارچه «ملت‌بلون» که عنصر اصلی ماسک سه‌لایه است، طبق نرخ دولتی هر کیلوگرم حدود ۳۰ هزار تومان است، اما این پارچه در بازار آزاد به نرخ ۶۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود. کارخانه‌های رسمی تولید‌کننده این محصول، از فروش این پارچه سر باز می‌زنند، اما این پارچه را در بازار سیاه به‌وفور و به هر میزان می‌توان پیدا کرد!

این واقعیت حاکم بر بازار است؛ واقعیتی که از زبان مدیر ۲ کارخانه متفاوت بیان شد. احمد جمشیدی، مدیر یکی از این کارخانه‌ها، از وجود شبکه مافیا در بازار پارچه «ملت‌بلون» خبر داد و گفت: ۵ ماه است که به‌دنبال خرید پارچه ملت‌بلون از کارخانه بافتینه هستیم، اما موفق نشده‌ایم. این در حالی است که در بازار آزاد به هر میزان که بخواهید و هر چند تریلی که اراده کنید، پارچه ملت‌بلون وجود دارد. سازمان صمت می‌گوید برای هر کارخانه سهمیه‌ای از مواد اولیه تعیین شده است، اما تا همین لحظه از وجود سهمیه برای کارخانه خود بی‌خبر بودم.

به نظر می‌رسد ضعف اطلاع‌رسانی ازسوی دستگاه‌های دولتی، یکی دیگر از مشکلات این بازار است. البته نباید از خروج پارچه‌های تولید ماسک از درب پشتی کارخانه‌ها و توزیع آن با ده‌برابر قیمت در بازار آزاد غافل شد؛ موضوعی که مردم و تولیدکنندگان را نقره‌داغ کرده است و شهرآرا در روز‌های آتی در‌این باره بررسی‌های بیشتری انجام خواهد داد.