ضیافت اهل دل

رمضان ماه آرامش در پرتو نام و یاد پروردگار است. آنان که، چون من عقب مانده‌اند، باید با استغفار و طلب مغفرت، خودشان را به این ضیافت باشکوه برسانند تا با صائم قائم مهدى موعود (عج)، قیام و صیام مقبولی داشته باشند. یوسف ما چونان یوسف مصری که مأذون و همه‌کاره مصر بود، در این ضیافت بزرگ همه‌کاره مصر وجود است و از جانب میزبان کریم، کریمانه می‌بخشد و بهره‌مند می‌سازد.

عارفان صائم نیک می‌دانند که همراه و هم‌سو با صائم قائم، ولی عصر (عج)، امساک و افطار می‌کنند و ازاین‌رو، گرسنگی و تشنگی و رنج روزه را چندان حس نمی‌کنند.

راز روزه تمرین و تقویت اراده است؛ لعلکم تتقون. امساک (خویشتن‌داری) اراده انسان را آهنین می‌سازد. اراده معیار انسانیت است. اراده انسان را بر نفس خویش چیره می‌سازد. میل‌ها کششی از بیرون هستند، اما اراده درونی است. میل‌ها و خواهش‌های نفسانی انسان را به اسارت فرامی‌خواند، اما اراده انسان را نه‌تن‌ها از اسارت امیال آزاد می‌کند، بلکه امیال را اسیر خود می‌سازد.

انسان بااراده فرهیخته و فرزانه است. ازاین‌رو، علمای اخلاق از گذشته‌های دور تاکنون بر اراده انسان پافشاری کرده و تأکید ورزیده‌اند. انسان قادر است با اراده از جبر غریزه آزاد شود. انسان می‌تواند با اراده ضد میل خویش قیام کند. میل به غذا دارد، اما با اراده امساک می‌کند. روزه‌داری که غذای حلال خودش را نمی‌خورد، به مال دیگران دست‌درازی نخواهد کرد.

روزه‌داری که به همسر حلال خویش دست نمی‌زند، به حریم دیگران وارد نمی‌شود. راز روزه این است. قرآن راز روزه را تقوا و خودکنترلی می‌داند. انسانی که بر غرایز و خواهش‌های نفسانی‌اش حاکم نیست، با حیوان اسیر غرایز چه تفاوتی دارد؟ ازاین‌رو هر اندازه که انسان بر خود چیره نباشد، از انسانیت فاصله دارد.

پیامبراکرم (ص) در مدینه از محلی عبور می‌کرد و گروهی از جوانان را دید که به زورآزمایی سرگرم‌اند. آن‌ها داوری عادل‌تر از پیامبر (ص) نیافتند. ازاین‌رو، از ایشان تقاضا کردند میانشان داوری کند. پیامبرعدالت (ص) پذیرفت و در پایان فرمود: «قوی‌ترین شما کسی است که هنگام عصبانیت خشم بر او چیره نشود، بلکه او بر خشم چیره شود!»

بسیاری از مردم به‌ویژه جوانان برای بدن‌سازی از مال و زمان خویش هزینه می‌کنند تا بدنی سالم، قدرتمند و آهنین داشته باشند. ماه مبارک رمضان نیز دوره‌ای فشرده برای تقویت اراده با هدف قهرمان‌شدن در میادین بندگی است. درست مانند ورزشکاران حرفه‌ای که تمرین‌های فشرده و سخت را از سر می‌گذرانند تا آماده کسب مقام قهرمانی در میادین بزرگ و بین المللی شوند.

فرهنگ گسترده روزه‌داری به‌درستی در جامعه ما رواج نیافته است و فقط به نخوردن و نیاشامیدن بسنده کرده‌ایم، زیرا به اسرار و راز‌های روزه نمی‌پردازیم.

وعاظ و سخنوران مذهبی و حتی نویسندگان و آفرینندگان عرصه سینما و تلویزیون موظف‌اند به اسرار عبادات بپردازند. متأسفانه اهل منبر و محراب آن اندازه که به احکام روزه و نماز می‌پردازند، به اسرار آن‌ها نمی‌پردازند. حتی گاهی برخی گویندگان مذهبی خودشان به اسرار عبادات واقف نیستند. این ضعف در فرایند آموزش دینی به‌وضوح دیده می‌شود. وقتی از اسرار روزه و عبادات برای مردم نگفتیم، روزه آن‌ها منحصر در نخوردن و نیاشامیدن می‌شود و روزه عوامانه جای روزه عارفانه را می‌گیرد.

فرهنگ روزه‌داری با اسرار و راز‌های روزه گسترش می‌یابد. جوانان گرایش بیشتری به زیبایی دارند. ازاین‌رو، رویکرد‌های مذهبی ما باید زیبا باشد تا برای نسل جوان جذاب باشد. مثلا اگر پدری وقتی روزه می‌گیرد، بداخلاقی کند، این روزه نه‌تن‌ها جاذبه ندارد، بلکه دافعه ایجاد می‌کند. بهترین تشویق برای نوجوانان و جوانان رفتار درست ما بزرگ‌سالان است.