گفتگو با قاری قرآنی که هدفش گسترش فرهنگ قرآنی است

سیدمصطفی بهشتی | شهرآرانیوز؛ از آن روز که با استرس در برنامه صبحگاه مدرسه، قرآن را به دست گرفت تا آن لحظه که با قرائت آیات الهی در حرم مطهر رضوی به آرامش رسید بیش از ۳۰ سال سپری شد. مسیری که برای او همراه با گذر از پستی و بلندی‌های زیادی بوده است، اما قصه زندگی او از آنجایی زیبا می‌شود که با هدایت خانواده و استاد قرآنش در یک مسیر معنوی قدم می‌گذارد و این تصمیم برای او منشأ خیر و برکت فراوانی شده است.
حدود یک‌سال است که هر هفته حداقل یک‌بار صدای قرائت قرآن و اذان او از بلندگو‌های حرم پخش می‌شود و این شیرین‌ترین رویداد زندگی قرآنی رضا بقایی شهروند محله آزادشهر است.

انس با آیات الهی در خانواده قرآنی

اتاقی در مرکز قرآن کریم آستان قدس با پنجره‌ای مشرف به حرم مطهر رضوی مکان گفت‌وگوی ماست. او متولد سال ۱۳۵۳ است و در محله فاطمیه به دنیا آمده است. محله‌ای که به‌واسطه بافت مذهبی و وجود مسجد‌های فعال قرآنی در سرنوشت او مؤثر بوده است.

بخشی از محفل‌های خانواده بقایی همیشه به قرائت قرآن اختصاص داشته است به طوری که رضا در سن کم با قرآن و قرائت آن در خانه آشنا می‌شود. او در این باره می‌گوید: من به‌معنای واقعی در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمده‌ام، دایی‌های من از قاریان توانمند و شناخته‌شده شهر بودند و مادرم هم مربی قرآن بود. یک پدربزرگم روحانی بود و پدربزرگ دیگرم مداح. در چنین فضایی من هم از حدود شش سالگی به قرائت قرآن روی آوردم و در این مسیر قرار گرفتم.

بعد از آشنایی با مفاهیم اولیه قرآن در فضای خانواده، مسجدالزهرا (س) در محله فاطمیه اولین فضای آموزشی‌ای بوده است که رضا بقایی برای یادگیری حرفه‌ای قرائت قرآن به آن مراجعه کرده و آموزش را زیرنظر حسین علمی آغاز کرده است. جایی که به گفته خودش، او را در زمینه قرائت قرآن بسیار رشد داد. البته آنچه بیش از هرچیزی سبب شده که رضا بقایی در این مسیر قرار بگیرد و ثابت‌قدم باشد تشویق‌های پدر و مادرش بوده است.

اجرای گروه تواشیح سیره النبی - ۱۳۸۵ مسجدالحرام

نفر اول مسابقات قرآنی از مدرسه تا سربازی

بازگشت به مسیر قرآنی و حضور در دوره‌های مختلف آموزشی و تمرین‌های پرشمار بقایی در ادامه راه، از او یک قاری موفق و خوش‌نام ساخته است که قرآن را با سبک‌های مصطفی اسماعیل، طبلاوی، شحات انور و ترکیبی قرائت می‌کند و توانسته در این سال‌ها مقامات کشوری و استانی پرشماری را هم در مسابقات قرآنی کسب کند. اولین موفقیت رضا بقایی در مسابقات قرآنی برمی‌گردد به سال ۶۶ که توانسته مقام اول قرائت قرآن در مسابقات ناحیه آموزش و پرورش شهر مشهد را کسب کند و این رویداد زمینه‌ساز سایر موفقیت‌های او شده است.

آقا رضا در دو دوره زمانی مختلف وارد دانشگاه شده است و دو مدرک فو‌ق‌دیپلم بهداشت عمومی و لیسانس مدیریت بازرگانی را کسب کرده است. حضور در دانشگاه و شرکت در مسابقات قرآنی دانشگاهی هم برای او همراه با موفقیت بوده است که مهم‌ترین آن‌ها کسب عنوان قاری برتر دانشگاه‌های استان در سال ۷۶ بوده است.

گذراندن دوره سربازی هم برای رضا بقایی همراه با موفقیت‌های قرآنی بوده است و او در این بازه زمانی توانسته عنوان نفر اول مسابقات قرائت قرآن و اذان ارتش در کشور را کسب کند. نفر اول مسابقات قرائت قرآن بسیج کشور، نفر اول مسابقات اذان و نفر سوم مسابقات قرائت قرآن جشنواره بین‌المللی امام رضا (ع) که توسط آستان قدس رضوی برگزار می‌شود، نفر اول مسابقات قرائت استان و نفر سوم قرائت در کشور در رقابتی که اداره کار برگزار می‌کند از دیگر افتخارات او در این سال‌ها بوده است.

وقفه در ایستگاه ۱۳ سالگی

با سپری‌کردن روز‌های آموزش، هر روز بر توانایی‌های رضا برای تلاوت قرآن کریم افزوده می‌شده و انگیزه او برای یادگیری و تلاوت آیات الهی بیشتر می‌شده است به‌گونه‌ای که در طول سال و به‌ویژه ماه مبارک رمضان مدام در پی پیداکردن جلسات قرآن مختلف بوده است و حتی برخی شب‌های ماه مبارک در سه تا چهار جلسه حاضر می‌شده و قرآن تلاوت می‌کرده است. خاطرات شیرینی هم از آن دوران برای او به یادگار مانده است: بروز استعداد من در زمینه قرائت حرفه‌ای قرآن و حضور در جلسات باعث می‌شد چه در مدرسه و چه در جلسات قرآنی مرتب مورد تشویق و تقدیر قرار بگیرم و جایزه دریافت کنم.
تسلط بر قرائت قرآن و اجرای درست سبک استاد «مصطفی اسماعیل» در سن کم اتفاق ویژه‌ای بوده که برای او رقم خورده است و او را تبدیل به قاری ثابت مراسم صبحگاه مدرسه کرده است.

در حالی که کم‌کم صحبت ما با قاری توانمند مشهدی گل کرده است، نوا‌هایی از بلندگو‌های حرم مطهر به گوش می‌رسد که پس‌زمینه صدای گفت‌وگوی ما شده است. در این حال آقا رضا به یک تصمیم اشتباه اشاره می‌کند که باعث عقب افتادن او در مسیر آموزش قرآن کریم شده است: حدود ۱۳ سال داشتم که به‌واسطه نداشتن مشاور با تصمیمی اشتباه از تلاوت قرآن در مکان‌های عمومی و جلسات فاصله گرفتم و آموزش را رها کردم. من در این سن وارد دوره بلوغ شده بودم و احساس می‌کردم صدای دو‌رگه من برای قرائت قرآن چندان مناسب نیست و در واقع اعتماد به نفس خودم را از دست داده بودم. این روند تا حدود هفده‌سالگی ادامه داشت که دیدارم با استاد بزرگوار و باتجربه حاج حسین علمی و صحبت‌های ایشان سبب شد دوباره به آن مسیر درست و اولیه بازگردم.

اجرای گروه تواشیح سیره النبی- ۱۳۸۴ پاکستان

رقابت سالم و شیرین

در جایی که مشغول صحبت با رضا بقایی هستیم با کمی جابه‌جاشدن می‌توان از گوشه پنجره نگاهی به گنبد طلایی حضرت انداخت، معطوف شدن نگاه ما به گنبد طلا این فرصت را به آقا رضا می‌دهد که با کمی فکرکردن به‌سراغ خاطرات تلخ و شیرین دوران کودکی برود که از جلسات قرآن تا مدرسه بر او گذشته است: آن روز‌ها پر از خاطره بود. به عنوان مثال جلسات قرآنی برای نوجوانان بسیار رقابتی بود. بعضی وقت‌ها دوان‌دوان می‌رفتیم که سر وقت خودمان را به جلسه قرآن برسانیم. در آنجا هم هر لحظه چشممان به بزرگ‌تر یا استاد جلسه بود که به ما اجازه دهد قرآن بخوانیم. شب‌هایی که این فرصت فراهم نمی‌شد واقعا حال ما گرفته می‌شد. در آن‌زمان جلسات بسیار شلوغ بود و انگیزه بچه‌ها هم زیاد بود، البته تشویق والدین و بزرگ‌تر‌ها هم در شلوغ‌شدن جلسات و حضور بچه‌ها تأثیر ویژه‌ای داشت.

قاری خوش‌صدای محله آزادشهر با اندکی مکث و مرور خاطرات ادامه می‌دهد: رقابت برای خواندن قرآن در سر صف مدرسه هم از داستان‌های همیشگی دوره ابتدایی تا دبیرستان بود که ابتدا همراه با استرس بود و حتی برخی مواقع منجر به تپق‌زدن و تمسخر بین بچه‌ها هم می‌شد، اما با وجود این سعی می‌کردم در این زمینه پیشتاز باشم.

برکات مادی و معنوی زندگی قرآنی

در حالی که لبخند رضایت از حرکت در مسیر قرآنی بر لبان آقا رضا نقش بسته است، تمایل دارد تا برکات پرشمار قرآن بر زندگی خود را بیان کند، برکاتی که از دوران کودکی تا به امروز بر زندگی او جاری شده‌اند: برکات معنوی و مادی قرآن بر زندگی‌ام بسیار زیاد بوده است. در زمان کودکی در جلسات قرآنی و مدرسه جایزه‌های زیادی دریافت می‌کردم که از وسایل خانه گرفته تا سکه را شامل می‌شد. اما از برکات معنوی آن دوران هم این بود که بزرگ‌تر‌ها و حتی معلمان برایم احترام زیادی قائل بودند و این ارزشمند بود.

توانمندی ویژه رضا بقایی در تلاوت آیات قرآن در دوران سربازی هم اتفاقات شیرینی را برای او به همراه داشته است. او که در مسابقات مختلف دوره سربازی کسب مقام کرده است به‌طور خاص از هدایای ویژه مانند مرخصی‌های تشویقی بهره‌مند شده است که به گفته خودش در دوران سربازی هدیه بسیار شیرین و دلچسبی است.

قرائت در محضر امام مهربانی‌ها

خاطره شیرینی که در ادامه رضا بقایی به آن اشاره می‌کند، زمینه‌ساز حضور امروزش در مرکز قرآن کریم آستان قدس به‌عنوان کارمند است: در یکی از مراسم‌های افطار ماه مبارک رمضان برای اجرای سرود و قرائت قرآن به شرکت داروسازی ثامن آستان قدس دعوت شدیم. در آنجا بعد از قرائت قرآن به‌سراغ یکی از مدیران مجموعه رفتم و از ایشان خواستم با توجه به مدرک تحصیلی مرتبطی که دارم من را در این مجموعه به کار بگیرند که با روی باز استقبال کردند و این از برکات قرآن در زندگی‌ام بود. حضور من در این مجموعه ادامه داشت تا اینکه حدود سه‌سال پیش به مرکز قرآن کریم آستان مأمور شدم و کار خود را در این مجموعه ادامه می‌دهم و اکنون حدود یک سال است که قاری و مؤذن حرم مطهر هستم که برکت آن هم آرامشی است که در زندگی‌ام دارم.

در ادامه گفتگو و در حالی که رضا بقایی باید حدود دو ساعت دیگر در دارالقرآن حرم مطهر قرآن قرائت کند و اذان ظهر را بگوید، از حس و حال تلاوت قرآن در بلندگو‌های حرم برای ما می‌گوید: قرائت قرآن برای زائران عزیز در حرم مطهر با تمام فضا‌هایی که پیش از این قرآن خوانده‌ام متفاوت است و حس منحصر به‌فرد خود را دارد. این حس نه‌تن‌ها برای من که برای تمام قاریان حرم متفاوت است. نکته مهم در این زمینه این است که امام رضا (ع) را بر کار خود ناظر می‌بینی و زیباست که با خود اندیشه می‌کنی که توسط امام رضا (ع) برای قرائت در این مکان مقدس انتخاب شده‌ای.

آموزش قرآن در مدارس غیرانتفاعی مشهد- ۱۳۹۷

عامل به قرآن، لازمه رستگاری

قاری توانمند منطقه ما قرائت قرآن را برای عاقبت به خیر شدن و زندگی درست کافی نمی‌داند و معتقد است باید در این مسیر افرادی که به سمت تلاوت قرآن می‌روند عامل به قرآن هم باشند. او صحبت‌های خود را در این زمینه ادامه می‌دهد: قرائت قرآن و فعالیت قرآنی برای زندگی‌ام برکات زیادی داشته است که در ادامه به آن می‌پردازیم، اما نکته مهم این است برای اینکه انسان کاملی باشیم، تلاوت و خواندن قرآن کافی نیست بلکه باید به آنچه قرآن اشاره دارد و راه رستگاری و درستکاری است عمل کنیم. اگر چنین شود می‌توانیم مدعی باشیم که عامل به قرآن هستیم و در واقع از مرحله قرائت و خواندن گذر کرده‌ایم و به شناخت و عمل رسیده‌ایم.

سفیران قرآنی

رضا بقایی علاوه بر قرائت قرآن و اذان گفتن، توجه ویژه‌ای هم از کودکی به حضور در گروه تواشیح داشته است. موضوعی که برای او جایگاه متفاوتی دارد و از ابتدای صحبت دنبال فرصتی است که درباره این حوزه فعالیتش هم صحبت کند. بعد از تجربه اجرای تواشیح در دوران کودکی و مدرسه و حضور در گروه‌های سرود مختلف، در اوایل دهه ۷۰ از سوی گروه تواشیح انوار رضوی دعوت به همکاری شده است و پس از کسب تجربه با تعدادی از دوستانش گروه تواشیح سیره‌النبی را تشکیل داده‌اند. او در این باره می‌گوید: عمر فعالیت گروه سیره‌النبی بیش از سه دهه است و کماکان در کنار هم کار می‌کنیم و در این مدت دوبار موفق به کسب رتبه اول مسابقات تواشیح کشور شده‌ایم که این رقابت‌ها زیرنظر سازمان اوقاف برگزار می‌شود.

قاری بین‌المللی محله آزادشهر که تاکنون در برنامه‌های خارج از کشور هم تلاوت قرآن داشته است. بیش از ۲۵ سفر را همراه گروه سیره‌النبی برای اجرای تواشیح به کشور‌هایی از جمله عراق، عربستان، سوئد، آذربایجان، ترکمنستان، سریلانکا، فنلاند و... داشته است که در این باره می‌گوید: حضور و اجرای گروه‌های تواشیح کشور در کشور‌های همسایه و حتی خارج از منطقه با هدف اشاعه فرهنگ قرآنی و آیین تشیع است که لحظات زیبایی را برای ما رقم زده است. وقتی که در بسیاری از این کشور‌ها اجرا می‌کنیم شاهد هستیم که تا چه اندازه مردم این کشور‌ها تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند و این حس خوبی هم برای ما دارد. اجرای گروه‌های تواشیح در سایر کشور‌ها بسیار مهم و تأثیرگذار است چرا که حضور ما برای صدور و ترویج یک آداب درست و فرهنگ صحیح است و در واقع سفیران قرآنی و فرهنگی کشورمان هستیم.

تشویق و تمرین برای یادگیری قرآن

رضا بقایی این روز‌ها مربی دو جلسه قرآن قدیمی در شهر است. او درباره تشویق کودکان و نوجوانان به قرائت قرآن و حضور در محافل قرآنی می‌گوید: امروزه شرایط جامعه نسبت به زمان کودکی ما متفاوت است. هم دغدغه‌های والدین بیشتر شده است و هم سرگرمی‌های بچه‌ها با گوشی و رایانه؛ اما اگر واقعا خانواده‌ها به دنبال این هستند که کودکان و نوجوانان بیشتر به قرآن جذب شوند، راه آن تشویق و تمرین زیاد است. به این ترتیب که والدین با هر مرحله از پیشرفت کودک خود در زمینه قرآن برای او یک هدیه کاربردی تهیه کنند. موضوع دیگر هم لازمه تمرین زیاد است که می‌تواند به رشد نوجوانان کمک کند.

قاری دارالقرآن حرم مطهر رضوی در بخش پایانی گفتگو به ضرورت حضور کودکان و نوجوانان در جلسات قرآنی به‌عنوان راه کسب تجربه اشاره می‌کند و البته جلساتی را که با نظارت خودش برگزار می‌شود معرفی می‌کند: همه افرادی که قصد دارند قاری برجسته و موفق قرآن شوند باید علاوه بر جلسات خصوصی در جلسات قرآنی با حضور مردم هم حاضر شوند تا در واقع در آنجا بیشتر اجتماعی شوند و استرس و ترس آن‌ها از قرائت پشت بلندگو بریزد. بنده در حال حاضر مربی دو جلسه قرآنی هستم که حضور برای عموم رایگان است، به همین واسطه نوجوانانی که علاقه‌مند هستند می‌توانند هر هفته سه‌شنبه‌شب‌ها یک ساعت بعد از اذان مغرب و عشا به مطهری شمالی ۲۲، قطعه پنجم سمت راست مراجعه کنند و در جلسه قرآن عمومی حاضر باشند. جلسه دیگری هم با همین محتوای قرآنی هر هفته شب‌های جمعه ساعت ۲۰:۳۰ برگزار می‌شود که علاقه‌مندان برای حضور در این جلسه می‌توانند به حکیم نظامی ۲۶ پلاک ۱۸ مراجعه کنند.