دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: تقویت فرهنگ عمومی راهی برای افزایش هم‌بستگی اجتماعی است فرهنگ عمومی، زیربنای سلامت جامعه است درگذشت «کوئینسی جونز» تهیه‌کننده آثار مایکل جکسون در ۹۱ سالگی تسهیلات تبصره ۱۸ وزارت فرهنگ به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ اکران سیار «آسمان غرب» میلیاردی شد «سعیداسلام‌زاده» مدیر روابط عمومی معاونت هنری شد دلیل تعطیلی برنامه «شیوه» شبکه چهار چه بود؟ نگاهی به مجموعه‌داستان «نیمۀ تاریک ماه» هوشنگ گلشیری نگاهی به ذات سیال «فرهنگ عمومی» و آیین‌نامه‌های بدون ضمانت اجرایی صفحه نخست روزنامه‌های کشور - دوشنبه ۱۴ آبان ۱۴۰۳ «دزدان دریایی کارائیب» جدید بدون حضور جانی دپ پیام رئیس انجمن بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان منتشر شد انتشار نسخه مجازی آلبوم عاشقانه «نوازشگر» چرا «سفره ایرانی» کیانوش عیاری پس از ۲۰ سال هنوز اکران نشده است؟ حکایت آبی که صدراعظم نخورد درباره عکاسی تئاتر که پس از ۷ سال به جشنواره رضوان اضافه شد معرفی چند کتاب برای علاقه ­مندان به یادگیری وزن شعر | آراستن طبع موزون
سرخط خبرها

شاهنامه، سرمشق نویسندگی دراماتیک

  • کد خبر: ۱۰۸۳۳۶
  • ۲۲ ارديبهشت ۱۴۰۱ - ۲۱:۰۴
شاهنامه، سرمشق نویسندگی دراماتیک
بهروز غریب‌پور - کارگردان و استاد نمایش عروسکی

به‌کرات گفته‌ام و در عمل نشان داده‌ام که حکیم ابوالقاسم فردوسی اولین فیلم‌نامه‌نویس، اولین اپرانویس و اولین اندیشمندی است که شعر دراماتیک را بر هر قالب شعری دیگری ترجیح داد. نگفته‌ام و نمی‌گویم اولین نمایش‌نامه‌نویس است، زیرا به‌رغم همه توانمندی‌های غول‌آسایش در سرودن دیالوگ‌های نمایشی، صحنه‌ای که او وصف می‌کند بیشتر توانایی و قابلیت هنر سینما را می‌طلبد و اگر در میان هنر‌های صحنه‌ای، زبانی را برای تصویرکردن داستان‌های او جستجو کنیم، اپرای عروسکی نزدیک‌ترین زبان به جهان ذهنی این ابرشاعر ایرانی است که کتابش یکی از گنجینه‌های فصاحت زبان فارسی و نشان‌دهنده وسعت و قوت فکر و قدرت بیان و استواری طبع و اقتدار کلامی و احاطه تعبیر است و کتابش سراسر پند و اندرز و حکمت است و زبانش روان و دلنشین است.

او عزا را با دقت و ریزبینی حیرت‌آور، شادمانی و بزم را در کامل‌ترین تصویر و رزم را با رعایت جزئیات تکان‌دهنده بیان می‌کند و هم‌زمان در جان و تن کاراکترهایش چنان رسوخ می‌کند و اندیشه‌های نهان آن‌ها را آشکار که هیچ کارگردانی درنمی‌ماند و نمی‌تواند ادعا کند که این درام‌نویس اپرایی، وجهی از شخصیت را نادیده گرفته است.

نکته فوق‌العاده مهم در این شخصیت‌پردازی فردوسی، انصاف او در خلق کاراکتر کسانی است که بیگانه و دشمن ایران‌زمین‌اند. فردوسی اگر به‌علت بیگانه‌بودن و دشمنی این شخصیت‌ها با ایران، آن‌ها را نادان و کودن و خشن و هولناک می‌آفرید، امروز جز نامی از او و اثر سترگش نمی‌ماند، اما او عدالت در ترسیم شخصیت‌ها را چنان آزمود که بی‌شک و تا ابد به‌عنوان سرمشق «نویسندگی دراماتیک» ماندگار خواهد بود.

همه این‌ها مشروط به آن است که زبان فردوسی را به نثر مبدل نکنیم و موسیقی درونی کلام او را مطلقاً و به‌دلایل واهی قربانی نکنیم. در طول ۱۵۰ سال تئاتر نوین ایران، بیش از ۱۵۰ بار این تجربه خطا صورت گرفت و به شکست انجامید.

اگر در اپرای «رستم و سهراب» و در «هفت خان رستم» و این اواخر در اپرای «کاوه» زبان حکیم بزرگ را به‌کار گرفتم و آن را به زبان دیگری برنگرداندم، با این باور بوده است که شاعر هنگام آفریدن داستان‌ها، کلمات صدهاساله را چنان به‌کار می‌برد که انگار خود او آفریننده آن واژه، از هر نظر بوده است و تبدیل آن به واژه‌ای دیگر و در دیالوگ‌هایی نثرگونه، خیانتی به متن و اندیشه ابرسخنور و اندیشمند ایران، فردوسی بزرگ است.

توصیف صحنه‌ای از داستان «رستم و سهراب» را برای نمونه می‌آورم: «بفرمود تا دیبه خسروان/ کشیدند بر روی پور جوان/ همی آرزو گاه و شهر آمدش/ یکی تنگ تابوت بهر آمدش/ از آن دشت بردند تابوت اوی/ سوی خیمه خویش بنهاد روی/ به پرده‌سرای آتش اندر زدند/ همه لشکرش خاک بر سر زدند... / همی‌ریخت خون و به سر کرد خاک/ همه جامه پهلوی کرد چاک/ همه پهلوانان و کاووس‌شاه/ نشستند بر خاک با او به راه/ زبان بزرگان پر از پند بود/ تهمتن ز درد از در بند بود»

در رابطه با اندیشه‌ای که فردوسی گفته است و عطار و نظامی و خیام و حافظ و سعدی و مولوی به‌اشکال دیگر آن را تکرار کرده‌اند، نمونه‌های دیگری می‌آورم و برای هزارمین بار به روانش درود می‌فرستم و در برابر قامت بلند و استوار و دردمندانه‌اش سر بر خاک می‌گذارم: «چنین است کردار چرخ بلند/ به دستی کلاه و به دیگر کمند/ چو شادان نشیند کسی با کلاه/ به خم کمندش رباید ز گاه» و نیز: «چو اندیشه گنج گردد دراز/ همی‌گشت باید سوی خاک باز/ اگر هست از این چرخ را آگهی/ همانا که گشته است مغزش تهی/ چنان دان که زین گردش آگاه نیست/ به، چون و چرا سوی او راه نیست»

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->