تحلیلی بر آمار پزشکی قانونی درباره خشونت‌های اجتماعی حادثه‌ها | روز‌های داغ، اعصاب گُر‌گرفته
خشونت یکی از چهار یا پنج آسیب اصلی در جامعه ماست؛ بنابراین وقتی می‌خواهیم درباره خشونت‌های اجتماعی و بروز آن به شکل نزاع یا همان دعوا صحبت کنیم، نمی‌توان نزاع را جدا از شبکه مسائل اجتماعی دید.
محدثه شوشتری | شهرآرانیوز؛ وقتی جدول‌ها را بالا و پایین می‌کنیم، همگی فقط عدد هستند. کنار هر جدول با اعداد ریزودرشت فقط یک نام زده شده است. اما پشت هر یک از این عددها، روایتی از اتفاقات ناخوش در لایه‌های پنهان و آشکار جامعه است. عددها به تفکیک ماه و جنسیت و مربوط به سال ۱۴۰۰ خراسان رضوی است که پزشکی قانونی استان اعلام کرده است.
جدول اول فوت ۶۴ نفر بر اثر غرق شدگی، جدول دوم فوت ۴۷ نفر بر اثر برق گرفتگی، جدول سوم فوت ۴۹ نفر بر اثر گازگرفتگی، جدول چهارم فوت ۱۵۸ نفر بر اثر سوختگی، جدول پنجم فوت هزارو ۲۴ نفر بر اثر تصادفات، جدول ششم معاینه ۵ هزارو ۱۶۰ نفر بر اثر درگیری در نزاع هاست. برای همه این جدول‌ها میتوان ساعت‌ها مطلب نوشت، اما آنچه در مجال پیش رو میسر بود، این بود که دیدگاه و تحلیل و توصیه و راهکار کارشناسی را از زبان متخصصان بیاوریم. در ادامه دکتر حسین اکبری به تحلیل خشونت‌های اجتماعی و آمار زیاد نزاع در آمار‌های پزشکی قانونی خراسان رضوی پرداخته و دکتر میثم رضوی از فرهنگ سازی در رعایت ایمنی گفته که همان پیشگیری از حوادث ناخوشایند است.
ضرورت فراموش شده‌ای به نام «ایمنی»
دکتر میثم رضایی | رئیس اداره آموزش و فرهنگ سازی سازمان آتش نشانی مشهد: «حادثه خبر نمی‌کند.» شاید همه ما بار‌ها در موقعیت‌ها و وضعیت‌های مختلف این جمله را به زبان بیاوریم، اما معمولا آنچه را که سبب پیشگیری از حادثه می‌شود یا ساده می‌انگاریم یا فراموش می‌کنیم. هربار که حادثه یا سانحه‌ای دلمان را می‌لرزاند یا منجر به ازدست رفتن جان عزیزی می‌شود، دوباره بحث «ایمنی» به میان می‌آید و البته خیلی زود هم از یاد‌ها می‌رود.
در جامعه ما ایمنی واژه‌ای است که متأسفانه خیلی به آن اهمیت نمی‌دهند و فقط زمانی که حادثه‌ای تبعات جانی و مالی دارد و سانحه آشکار می‌شود، همه سراغش را می‌گیرند. اما کاش قبل از هر حادثه‌ای ایمنی را در نظر بگیریم.
در بحث مهم ایمنی، اولین گام شناخت خطر است. در مکان‌ها و موقعیت‌های مختلف برخی افراد یا به خطر بی توجه اند یا شناختی از آن ندارند. به عنوان نمونه چند سال پیش در یکی از مناطق مشهد درِ تابلو برق باز شده بود و کودکی در اطراف آن درحال بازی بود. اگر مادر یا افراد حاضر در آنجا به خطر برق گرفتی از طریق تابلو برق توجه می‌کردند، شاید اتفاق ناگوار برق گرفتگی برای کودک رخ نمی‌داد.
بعد از شناخت خطر، باید اقداماتی انجام دهیم که احتمال وقوع آن خطر کاسته شود و به آسیب جانی و تلفات مالی منجر نشود. روش‌های مختلفی برای دورکردن خطر‌ها وجود دارد که چهار اصل آن را به زبان ساده برای شهروندان در ادامه مطرح می‌کنم.
اصل اول: طراحی‌های ایمن. پروژه ها، زیرساخت ها، وسایل و ابزارآلات را طوری طراحی کنیم که خطر و احتمال وقوع حادثه یا سانحه کم شود. به عنوان نمونه برای جلوگیری از حوادث و سوانح مختلف در ساختمان ها، مقاوم سازی و ایمنی باید به عنوان مهم‌ترین اصل در نظر گرفته شود. این طراحی‌ها حتی در جزئیات ساده خود نیز نقش زیادی در جلوگیری از تلفات جانی دارند. به عنوان مثال با طراحی دقیق در جانمایی دودکش‌ها و نصب صحیح آن میتوان از خیلی گازگرفتگی‌ها جلوگیری کرد. براساس آمار پزشکی قانونی خراسان رضوی، در سال ۱۴۰۰ در مجموع ۴۹ نفر بر اثر گازگرفتگی جانشان را از دست داده اند که اگر بحث ایمنی و شناخت خطر در این موارد به درستی صورت می‌گرفت، این افراد جان خود را از دست نمی‌دادند یا دست کم این آمار عدد کمتری را نشان می‌داد.
اصل دوم: حفاظ گذاری. اینکه بین فرد و عامل خطر حفاظ گذاشته شود. در نگاهی به آمار افرادی که جانشان را بر اثر رعایت نکردن ایمنی در سال ۱۴۰۰ از دست داده اند، آمار برق گرفتگی‌ها و سوختگی‌ها قابل ملاحظه است. با به کارگیری اصول ابتدایی، امکان پیشگیری از حوادث و سوانح زیادی وجود دارد. فوت ۱۵۸ نفر در یک سال بر اثر سوختگی در استان و ۴۷ نفر بر اثر برق گرفتگی، آمار نگران کننده‌ای است که لزوم رعایت ایمنی را بیشتر آشکار می‌کند.
اصل سوم: کاهش خطر و اطلاع رسانی مستمر و فراگیر. در این زمینه رسانه‌ها می‌توانند برای فرهنگ سازی و اطلاع رسانی کمک کننده باشند.
اصل چهارم: استفاده از تجهیزات حفاظت فردی. به ویژه در محیط‌های کار که کارگران با تجهیزات فردی مناسب امکان آن را دارند که جان و سلامتی خود را حفظ کنند. به عنوان نمونه حوادث محیط کار در شهرک‌های صنعتی با رعایت ایمنی کنترل شدنی خواهد بود؛ بنابراین برای اینکه روزی داغدار عزیزی نشویم یا شاهد صدمات و آسیب‌های یک اتفاق ناگوار بر سلامتی او نباشیم، به ایمنی بها بدهیم، قبل از آنکه حادثه و سانحه‌ای رخ دهد.
مدیریت خشم؛ هیچ برنامه‌ای نداریم!
دکتر حسین اکبری | جامعه شناس، پژوهشگر اجتماعی و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی:
مسائل اجتماعی و تقریبا همه آسیب‌های اجتماعی که در جامعه می‌بینیم، به صورت شبکه‌ای به هم متصل هستند. در باب خشونت‌های اجتماعی و نزاع که بحث این یادداشت است، باید بگویم خشونت یکی از چهار یا پنج آسیب اصلی در جامعه ماست؛ بنابراین وقتی می‌خواهیم درباره خشونت‌های اجتماعی و بروز آن به شکل نزاع یا همان دعوا صحبت کنیم، نمی‌توان نزاع را جدا از شبکه مسائل اجتماعی دید.
آمار بیش از ۵ هزارو ۱۶۰ نفری که در سال ۱۴۰۰ بر اثر صدمات و جراحات ناشی از نزاع به پزشکی قانونی خراسان رضوی مراجعه کرده اند، فقط بخش آشکاری از نتایج خشونت‌های اجتماعی است؛ زیرا در لایه‌های پنهان جامعه و در خیلی از نزاع‌ها افراد اصلا برای طرح شکایت و اثبات حقانیتشان به پزشکی قانونی و دادگاه مراجعه نمی‌کنند. بنابراین، این آمار را باید دست کم چهار تا پنج برابر در نظر گرفت تا به میزان واقعی نزاع‌ها در جامعه برسیم.
با درنظرگرفتن این مسئله درواقع استان ما در سال ۱۴۰۰ حدود بیش از ۲۰ هزار نزاع داشته است. این مسئله در پژوهش‌ها و مطالعات جامعه شناسی ما هم دیده شده است، چنان که در سال ۱۳۹۶ در پژوهشی که نیروی انتظامی برعهده واحد مطالعات دانشگاه فردوسی مشهد گذاشته بود، نتایج مطالعات نشان داد که یک چهارم نزاع‌های اجتماعی در خراسان رضوی را مردم گزارش نمی‌کنند.
اما درباره دلایل بروز نزاع ها، مطالعات زیادی انجام شده است. این مطالعات می‌گویند به غیر از ویژگی‌های شخصیتی افراد که زمینه ساز تحمل کم آن‌ها در رویارویی با مسائل است، نابرابری‌های اجتماعی، فشار‌های اقتصادی در جامعه، ناکامی‌های فردی، فشار‌هایی که از سطح کلان جامعه به بدنه جامعه تحمیل می‌شود، همه در ایجاد انواع خشونت و بروز آن به شکل نزاع یا سایر آسیب‌های اجتماعی نقش دارند.
در پژوهشی که از مناطق کم برخوردار مشهد داشتیم، مباحث مالی و احساس نابرابری اجتماعی دلیل عمده افزایش نزاع‌ها بود. درواقع چیزی که به آن «غضب اخلاقی» هم می‌گویند. وقتی افراد سطح زندگی خود را با بخش دیگری از جامعه مقایسه می‌کنند و نوعی احساس ناکامی و نابرابری به آن‌ها دست می‌دهد، در رویارویی با مسائل مختلف این غضب را با نزاع و خشونت‌های اجتماعی بروز می‌دهند.
در بحث راهکارها، متأسفانه باید بگویم که هیچ برنامه مدون و جامعی برای کنترل انواع خشونت‌ها در جامعه مان نداریم. به عنوان نمونه در دنیا متولیان جامعه، اقدامات مختلفی را ازجمله ایجاد زیرساخت ها، اجرای برنامه و آموزش و مشاوره‌های فردی و گروهی شروع کرده اند. کلینیک‌های کنترل خشم چندین سال است که در برخی کشور‌ها فعالیت می‌کنند، اما در جامعه ما برای اصل مهم کنترل خشونت و جلوگیری از بروز آن به شکل نزاع یا سایر آسیب‌های اجتماعی، کار شاخص و اقدام اجرایی صورت نگرفته است.
همه این‌ها درحالی است که سال به سال به آمار نزاع‌ها و خشونت‌های اجتماعی ما افزوده می‌شود. در واقع در شیب صعودی خشونت قرار گرفته ایم و این مسیر با افزایش مشکلات اقتصادی و بحران‌های اجتماعی جامعه بیشتر نیز می‌شود؛ بنابراین باید متولیان امور اجتماعی و مدیریتی به این مسئله مهم وارد شوند و با ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی، اجتماعی و آموزش و با کاهش مشکلات زندگی روزمره افراد، به کنترل و کاهش خشونت‌ها کمک کنند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
