«کاظمیه» در مسیر «مهدیه»

سارا رنگیان| هنوز ماجرای تخریب «مهدیه عابد‌زاده» را فراموش نکرده‌ایم که در جریان آن یکی از ساختمان‌های تاریخی مشهد که بخشی از هویت این شهر بود با خاک یکسان شد؛ حالا گویا یکی دیگر از بنا‌های مرحوم عابدزاده قرار است به سرنوشت مشابه مهدیه دچار شود.
ساختمان «کاظمیه» یادگاری از مرحوم عابدزاده است که تعلیم و تربیت حدود ۵۰ سال در دل آن جریان داشت. اوایل دهه ۹۰ بود که مدرسه به‌طور کامل تعطیل شد و از آن زمان تا همین ۷ روز پیش و آغاز عملیات تخریب و ساخت‌وساز، بنای این مدرسه خاک می‌خورد. اکنون دستگاه‌های تخریب در شرایطی به جان این بنا افتاده‌اند که طبق اعلام انجمن پیروان قرآن و عترت (مالک بنا) قرار است مدرسه‌ای جدید جای آن ساخته شود.
احمد عرفانیان، دبیر انجمن پیروان قرآن و عترت، درحالی از دریافت مجوز تخریب و ساخت‌وساز ازشهرداری منطقه یک مشهدخبرداده که شهرداری این منطقه اعلام کرده که هیچ‌گونه مجوزی برای تخریب این ملک صادر نشده است. دبستان دخترانه «کاظمیه» از بنا‌هایی است که از سوی مرحوم عابدزاده و برای ترویج فرهنگ دینی و قرآنی در عصر پهلوی در مشهد ساخته شد. این بنا در خیابان توحید ۶، بعد از میدان شهدا و در کوچه زردی واقع شده است. حوالی دهه ۴۰ بود که فرد نیکوکاری زمین این مدرسه را به حاجی عابدزاده سپرد تا برای تعلیم و مضامین اسلامی از آن بهره گرفته شود. بنای کاظمیه در زمینی به مساحت ۱۲۶۰ مترمربع و زیربنای ۵۸۰ مترمربع به‌صورت یک‌طبقه احداث شده و کلاس‌های حدود چهل‌متری و سالنی چندمنظوره دارد و مساحت حیاط آن ۵۳۰ مترمربع است. این مدرسه پس از انقلاب چند سالی در اختیار ناحیه ۴ مشهد بود و در آن دبیرستان روزانه و شبانه رشته حسابداری دایر شده بود. پس از چند سال تعطیلی این مدرسه، در سال ۱۳۷۸ ناحیه ۴ آموزش‌وپرورش مشهد، مؤسسه آموزشی دخترانه‌ای را با عنوان «دبستان دخترانه دانش‌آموزان مستعد کاظمیه» زیر پوشش مؤسسه محبان‌الرضا در این مکان دایر کرد، اما حوالی دهه ۹۰ بود که این بنا از کاربری آموزشی خارج شد. ساختمان و شکل ظاهری این مدرسه در سال‌های اخیر برای شکوفایی استعداد و انطباق دانش‌آموزان با شیوه‌های جدید آموزشی تغییر کرده بود، اما هنوز ۱۴ ستون به نام چهارده‌معصوم (ع) راوی نیت سازنده آن است که با تصمیم مالک آن تا یک‌ماه آینده و در صورت کامل شدن عملیات تخریب، دیگر وجود نخواهد داشت. به گفته دبیر انجمن پیروان قرآن و عترت، مرحوم عابدزاده‌خراسانی ۱۲ بنا را به نیت ۱۲ امام معصوم (ع) در نقاط مختلف مشهد ساخت. ۳۵ سال پیش و پس از فوت این خیر، هیئت‌مدیره‌ای با عنوان «انجمن پیروان قرآن و عترت» تشکیل شد. این انجمن با اخذ سند اکنون مالک «کاظمیه» به حساب می‌آید. حالا، اما طبق اعلام عرفانیان، ۷ روز از آغاز عملیات تخریب بنای «کاظمیه» می‌گذرد و نیمی از سقف‌های این بنا برداشته شده است و عملیات تخریب همچنان ادامه دارد و پس از آن هم بناست تا مدرسه ابتدایی دوطبقه با ۱۲ کلاس جای در و دیوار تاریخی آن را بگیرد.

تخریب می‌کنیم، مدرسه جدید می‌سازیم
عرفانیان همان ابتدای گفت‌وگوی خود با شهرآرا با صراحت گفت: «تخریب می‌کنیم و مدرسه‌ای جدید می‌سازیم.» در ادامه موضوع تاریخی بودن بنا را مطرح کردیم و او در پاسخ اظهار کرد: بنای تاریخی بیشتر از ۱۰۰ سال قدمت دارد، اما این ساختمان پنجاه‌ساله است. به گفته عرفانیان، همه مجوز‌های لازم برای تخریب و ساخت‌و‌ساز از سازمان‌های مختلف مانند شهرداری مشهد گرفته شده است. قرارداد تخریب این ساختمان هم یک‌ماهه بسته شده و عملیات آن آغاز شده است. بعد از این بخش هم عملیات ساخت‌وساز در یک‌ماه آینده شروع می‌شود.

برای ساخت‌و‌ساز مجوزی صادر نشده است
با این حال مدیر روابط‌عمومی شهرداری منطقه یک در گفتگو با شهرآرا تأکید کرد که هیچ‌گونه مجوزی برای ساخت‌وساز دربنای «کاظمیه» واقع درخیابان توحید از سوی شهرداری منطقه یک صادر نشده است. طبق اعلام جواد امیری، اخطار‌های لازم برای جلوگیری از ادامه عملیات تخریب و ساخت‌وساز به مالک داده شده است و در صورت متوقف نشدن عملیات ساختمانی، به پلمب آن اقدام خواهد شد. ساختمان «کاظمیه» دومین بنا از مجموعه بنا‌های مرحوم عابدزاده است که طی سال‌های اخیر در معرض تخریب قرار گرفته است. حدود ۳ سال پیش بود که «مهدیه»، نخستین بنا از مجموعه بنا‌های دوازده‌گانه مرحوم عابدزاده، به‌صورت کامل تخریب شد. در جریان این تخریب هم بعضی از فعالان فرهنگی، انجمن پیروان قرآن و عترت را مقصر دانستند، اما بر اساس توافق میان انجمن پیروان قرآن و عترت، جامعة المصطفی (که اکنون این ملک را در اختیار دارد) و سازمان میراث‌فرهنگی، مقرر شد تا مهدیه به‌صورت عین‌به‌عین بازسازی شود. با این حال پس از گذشت ۳۶ ماه از آن زمان، وعده مطرح‌شده هنوز محقق نشده است. در این شرایط یکی دیگر از مجموعه آثار فرهنگی عابدزاده این‌بار به‌صورت رسمی از سوی متولیان آن که خود را شاگردان آن مرحوم می‌دانند، در معرض تخریب کامل قرار گرفته است.