کشته شدن الظواهری در کابل و تاثیر آن بر آینده طالبان

محمد زمان حسینی | شهرآرانیوز؛ چند هفته مانده به یک ساله شدن استقرار دوباره طالبان در کابل اتفاقی رخ داد که بار دیگر کلمه افغانستان در تیتر خبرهای جهان آمد. خبر کشته شدن ایمن الظواهری رهبر القاعده در کابل توسط پهپاد آمریکایی از این حیث دارای اهمیت است که جریان طالبان در گفتگوهای مختلف بین المللی مدعی قطع رابطه با گروه‌های تروریستی همچون القاعده بودند. اما این رویداد سوالات زیادی را در ذهن مردم افغانستان و بازیگران صحنه سیاست افغانستان مطرح کرده است. در گفت‌وگو با «مجتبی نوروزی» کارشناس مسائل افغانستان و معاون سابق رایزنی فرهنگی ایران در کابل تلاش کردیم به این سئوالات پاسخ دهیم.

رابطه القاعده و طالبان از چه جنس رابطه‌ای است، اشتراک فکری یا پیوند تاکتیکی؟

طالبان یک پدیده یک دست نیست. اما در داخل طالبان جریان حقانی با جریان‌های افراطی و عربی رابطه دارد و همواره در ۴ دهه گذشته شبکه حقانی حلقه وصل طالبان با دیگر جریان‌های جهادی عربی و مسائل افغانستان بوده است. اما نکته‎ای که باید در این مورد گفت (این است که) اتحاد و ائتلاف‌ها در افغانستان پایدار نیستند و بسیاری اوقات مسائل تاکتیکی بر  پیوندهای استراتژیک تاثیر می‌گذارد. با این حال به صورت کلی رابطه‌ طالبان و القاعده پیوندشان از جنس سنت فکر و اندیشه مشترک است.

پیامد و تاثیر کشته شدن رهبر القاعده بر توافقنامه دوحه چیست؟

براساس گفته‌ها توافقنامه دوحه دارای ضمانتی می‌باشد که تا به حال منتشر نشده و باید دید براساس آن دو طرف چه توافقی در دوحه داشته‌اند. به هر حال طالبان اعلام کرده بود که رابطه‌شان را با گروه‌های تروریستی قطع می‌کند و اجازه نمی‌دهد که این جریانات تروریستی در جغرافیای افغانستان فعالیت کنند. اما اینکه رهبر القاعده در نزدیکی منزل سران حکومت طالبان کشته می‌شود، می‌تواند تاثیری منفی بر توافقنامه دوحه بگذارد و این توافق را زیر سوال ببرد.

آیا کشته شدن ایمن الظواهری در افغانستان تاثیری بر تاخیر و یا عدم شناسایی طالبان در سطح جهان دارد؟

کشته شدن الظواهری حتما تاثیری منفی بر شناسایی طالبان خواهد گذاشت با توجه به اینکه بخشی از سران این گروه از حضور رهبر القاعده در افغانستان و منطقه امنیتی و مهم کابل آگاه بودند. زیرا یکی از شعارهاي طالبان قبل از تصرف کابل قطع ارتباط خود با دیگر جریان‌های تروریستی بود که مهمترین آن القاعده است.   این مسئله پیش شرط اساسی برای به رسمیت شناخته شدن طالبان بوده و این خود نشانه این است بازیگرانی که در صحنه افغانستان فعال هستند در شناسایی طالبان تردید نمایند و روند شناسایی طالبان با تاخیر جدی مواجه خواهد شد.

کشته شدن رهبر القاعده در افعانستان چه تاثیری بر روابط طالبان و همسایگان دارد؟

یکی از دغدغه‌های همسایگان افغانستان ‌نگرانی آنها از حضور تروریست‌های بین‌المللی در کشور تحت حاکمیت طلبان است. اثبات حضور رهبر القاعده در کابل و رابطه جدی با سران طالبان بر حجم بی‌اعتمادی نسبت به طالبان خواهد افزود.

پیامد کشته شدن ظواهری چه اثری بر شرایط داخلی حکومت طالبان خواهد داشت؟

به نظر می‌رسد؛ کشته شدن رهبر القاعده در کابل که مورد حمله آمریکایی‌ها قرار گرفت، متاثر از رقابت‌های درون گروهی طالبان می‌باشد و این خود بر رقابت‌های داخلی طالبان (تاثیرگذار) است. نکته مسلم در این بین بیشتر شدن عمق شکاف‌های درون گروهی طالبان است.. عمیق‌تر شدن این شکاف منجر به ظهور اختلافات گسترده خواهد شد و حتی این امکان وجود دارد به جابجایی قدرت در سطوح طالبان بینجامد.