پاکبانان خوش نام، خادمان گمنام

به گزارش شهرآرانیوز، آیا عجیب نیست که هر روز از مسیر‌های مختلف شهر عبور کنیم و هیچ‌وقت به یادمان نیفتند؟! ولی وای به روزی که محله و خیابان را کثیف ببینیم، گله است و شکایت. پاکبان‌ها خادمان هستند که مدام در خیابان هستند و دیده نمی‌شوند، مگر اینکه گاهی میان مشغله‌های ذهنی از کنار یکی از آن‌ها بگذریم. پاکبانی شغل سختی است؛ به‌دلیل همه شب و روز‌هایی که زیر آفتاب داغ و سرمای استخوان‌سوز شب در خیابان می‌گذرانند؛ ساعت‌هایی که نمی‌گذرد و مسیری که نباید نظافت‌نشده رها شود.

رنج دیگرش آسیب‌های جسمی است، از معلولیت بر اثر حوادث بگیرید تا درد‌های جسمیِ مدام بر اثر راه‌رفتن و جاروکشیدن تا مرگ ناگهانی. خانواده‌های بسیاری از آن‌ها درپی همین حوادث بی‌سرپرست شده‌اند. همه این‌ها بهانه‌ای بود تا بگوییم امروز روز جهانی آن‌هاست؛ روزی که در تقویم برای یادآوری حضورشان و تقدیر از آنان که امسال با شعار «روز قهرمانان گمنام» مزین شده است.

رضایت از تغییر ساعت

یکی از دلایل مهمی که حوادث ناگواری برای پاکبان‌ها اتفاق می‌افتاد رنگ لباس آن‌ها بود که نوروز ۱۴۰۱ لباس  آن‌ها از رنگ نارنجی به آبی فیروزه‌ای تغییر پیدا کرد. یکی دیگر از علت‌های مهم حادثه، به نوبت کاری آن‌ها مربوط می‌شد. آن‌ها سال‌های زیادی در اوج تاریکی شب با دید کم و خواب آلودگی رانندگان به خدمت خودشان در گوشه وکنار شهر ادامه می‌دادند.

اصل مهم ادامه کار، حفظ جان پاکبان‌ها بود و امنیت در محل کارشان. یکی از اولین اقدامات ایمن سازی که از آن استقبال کردند، تغییر ساعت کاری آن‌ها از شب به صبح بود. در اداره کل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری مسئله تغییر ساعت کاری در دستورکار قرار گرفت.

به این ترتیب که از بهار سال گذشته به صورت آزمایشی در مناطق ۹، ۱۰ و ۱۱ پاکبان‌ها با تغییر ساعت به کار خود ادامه دادند. یعنی ساعت کاری پاکبان‌ها از ۱۲ شب تا ۸ صبح به ۴ صبح تا ۱۲ ظهر تغییر کرد. بررسی‌های کارشناسی بعدی هم نشان داد که بیش از ۷۲ درصد پاکبانان و ۷۸ درصد شهروندان از این تغییر نوبت راضی بوده اند. درهرصورت، کاهش چشمگیر حوادث نشان داد این تغییر بجا و مؤثر بوده و امید است که آمار یک نفر فوتی سال گذشته در امسال و سال‌های آینده به صفر برسد.

مصوبات اثرگذار برای پاکبان‌ها

اگر حمایت گاه وبیگاه مدیران بالادستی نباشد، سختی کار پاکبان‌ها به شدت فرسوده کننده است. نقطه قوت، اما اینجاست که لابه لای مصوبات روزمره، سال گذشته پاکبان‌ها هم دیده شدند.

علی نجفی، معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار مشهد، به صورت ویژه از اتفاقات خوب رخ داده در سال گذشته این گونه نام می‌برد: تصویب لایحه حمایت از پاکبانان آسیب دیده در حین کار، در شورای اسلامی شهر از مهم‌ترین آن‌ها بود. همچنین، افزایش تجهیزات ایمنی و حفاظت فردی، برقراری بیمه تکمیلی برای پاکبانان و خانواده هایشان و انجام معاینات دوره‌ای و آزمایش‌های سلامت پاکبانان مداوم پیگیری می‌شود.

از آنجا که سلامت جسم و روان اهمیت بسیاری در کیفیت کار دارد، وی پیاده سازی دستورالعمل‌های HSE و به کارگیری کارشناس ایمنی برای بازدید‌های مستمر، برگزاری دوره‌های آموزشی در موضوعات ایمنی و خانواده برای پاکبانان خدمات شهری و برنامه‌های فرهنگی و تفریحی مختلف برای پاکبانان و خانواده‌های آنان را از دیگر اقدامات بیان می‌کند. همین طور برگزاری مسابقات فوتسال پاکبانان مشهد برای اولین بار در کشور، از کار‌های مؤثر انجام شده برای این گروه خدوم است.

خداحافظ آقای پاکبان

سال گذشته یک روز مانده بود به فرارسیدن ماه بهمن، خبر تلخ حادثه پاکبان شهرمان رسانه‌ای شد. ماجرا از این قرار بود که جمعی از پاکبانان برای تخلیه و بررسی وضعیت پمپ‌های سپتیک که در آیلند میانی زیرگذر میدان مصلی (واقع در بزرگراه بسیج) قرار داشت، مشغول به کار می‌شوند. آن‌ها تدابیر امنیتی را تدارک می‌بینند و علائم هشداردهنده در همان حوالی نصب می‌کنند. بعد از لحظات کوتاهی، پرایدی با سرعت زیاد، دو کله قندی هشداردهنده را پرت و به غلامرضا ترابی، یکی از پاکبان‌های منطقه ۶ شهرداری مشهد، برخورد می‌کند و متأسفانه به علت ضربه سنگین به سرش، آسمانی می‌شود.

به گفته همسر مرحوم، زنده یاد ترابی کمتر از دو ماه تا بازنشستگی فاصله داشت. او متولد سال۱۳۴۸ و اصالتا اهل طبس بود. او حدود چهل سال ساکن شهرک شهیدرجایی مشهد (محله شهیدمعقول) و بیش از دو دهه در خدمت شهرداری بود و روز‌های پایانی خدمت را سپری می‌کرد که پنجشنبه ۲۹ دی، حدود ساعت۱۳:۱۵ بر اثر برخورد پراید با او، مجروح شد و کمتر از سه ساعت پس از انتقال به بیمارستان، به علت شدت ضربات، جانش را از دست داد.

هم خدمت، هم زیارت

چه می‌دانستند روزی زیارت ضریح امام حسین (ع) و قدم گذاشتن در مسیر بین الحرمین روزی شان می‌شود؛ نه فقط یک سفر عادی، بلکه درحال خدمت با دل و جان. آن‌ها که شب و روز شهر امام هشتم (ع) را جارو زده بودند، شهریور سال گذشته راهی کربلا شدند. آن هم در چه روز‌ها و احوالی؛ ایام اربعین. پارسال برای اولین بار ۴۵۰ نفر از پاکبان‌های مشهدی همراه گروهی از خدمات شهری با زائران دیگر راهی پیاده روی اربعین شدند تا زیرپای رهگذران حرم صاحبشان را نظافت کنند. همین هم شد. در گرمای ۴۷ تا ۵۰ درجه آن سرزمین از شانزدهم تا بیست وششم شهریور در همان جا خدمت کردند.

آمار‌ها می‌گوید در ایام پیاده روی اربعین، پاکبانان اعزامی شهرداری مشهد، همراه با ماشین آلات مکانیزه، حدود ۱۰کیلومتر از مسیر پیاده روی اربعین و یک میلیون مترمربع از معابر پیرامونی حرم مطهر امام علی (ع) و فاصله مسجد کوفه تا مرقد میثم تمار را نظافت کردند. آن‌ها که رفته بودند، پس از پایان اربعین با لذتی وصف ناشدنی و حالی خوب به خانه برگشتند. شاید سال‌های بعد هم همان روز‌ها مهمان همان صاحب خانه باشند، این بار راهش را بلدند.

پاکبان پاکدست

سیدرضا فانی یکی از پاکبان‌های پاکدست شهرمان است. او ماه قبل وقتی که درحال رفت وروب محل خدمتش در خیابان شهید قانع مشهد بود، کیفی به ارزش ۲۰۰ میلیون تومان پیدا کرد و به صاحبش بازگرداند.

ماجرای پاکدستی سیدرضا از این قرار است: او درحالی که خیابان را تمیز می‌کرد، خانمی را دید که با عجله خودروش را از پارکینگ بیرون می‌آورد و وقتی که در پارکینگ را بست، کیفش را جلو در جا گذاشت و سریع سوار خودرو شد و رفت. آقا سیدرضا که متوجه می‌شود، جلو می‌رود و کیف آن خانم را برمی دارد، زنگ همان خانه را‌ می‌زند، بعد از دقایقی خانم سالمندی در را باز‌ می‌کند و وقتی که کیف را‌ می‌بیند، می‌گوید که کیف متعلق به دخترم است.

سیدرضا دوباره مشغول جارو کردن خیابان می‌شود که خانم سالمند از راه می‌رسد و‌ می‌گوید با دخترش تماس گرفته و ماجرا را برایش تعریف کرده است و شماره تماس و مشخصات آقاسید را از او می‌گیرد و برای دخترش می‌فرستد. آن دختر موضوع را با روابط عمومی خدمات شهری شهرداری مشهد درمیان می‌گذارد و بعد از چند روز، طی مراسمی به دلیل پاکدستی سیدرضا از او قدردانی می‌شود.

پاکبان کاراته کار با  قلم موی نقاشی

حسین غلامی اسدآباد نمونه یک هنرمند و ورزشکار علاقه‌مند است، متولد سال ۱۳۵۵ و اهل جاده قدیم است، اما محل خدمتش در منطقه ۱۲ مشهد است. ورودش به دنیای هنر نقاشی و خطاطی به دوران دبستان برمی گردد. احتمالا همان زنگ نصفه نیمه نقاشی مدرسه این استعداد را در او شعله ور کرد. به دنیای هنر وارد شد، آن هم بدون ساعتی نشستن پای درس معلم: خطاطی، طراحی، نقاشی و معرق کاری بلدم، اما برای هیچ کدام حتی یک روز کلاس نرفته ام. همه را با یک بار دیدن انجام دادم. الان هم هر خطی ببینم، از رویش می‌نویسم.

دوست داشتم هنرم را در کنار پاکبانی ادامه بدهم، برای همین همه کار‌های طراحی، نقاشی و دیوارنویسی منطقه را برعهده گرفتم. الان یک ماهی هست اطراف کلانتری الهیه را رنگ می‌کنم که یکی دو روز دیگر تمام می‌شود. او می‌گوید: از بچگی کلاس کاراته می‌رفتم. دوره‌های مربیگری را گذارندم و شدم رئیس کمیته مربیان سبک ریو. یک باشگاه در زیرزمین مسجدی در کوشک مهدی راه انداختم و روز‌های زوج و فرد رایگان یا با هزینه بسیار کم به بچه‌ها آموزش می‌دهم.

لباس جدید و افزایش شادابی پاکبان‌ها

اواخر سال ۱۴۰۰ بود که مراسم رونمایی از لباس‌های پاکبانان مشهدی برگزار شد؛ رویدادی که علاوه بر معرفی لباس آبی فیروزه‌ای این مردان سخت‌کوش، بخشی از دغدغه کارشناسان و پاکبانان نیز در این فرم جدید مطرح شد.

سال‌های زیادی لباس نارنجی یار جدانشدنی پاکبانان شهری بود؛ رنگی تند که به موجب آن تغییر برخی نگرش‌ها را درباره این قشر پرتلاش به‌دنبال داشت. طبق تحقیقات کارشناسان حوزه شهری و نظرات پاکبانان، استمرار استفاده از لباس‌های نارنجی باعث کاهش روحیه و شادابی این افراد شده بود. این موضوع باعث شد تا مدیریت‌شهری پس از نظرسنجی و مطالعات مختلف، تصمیم به تغییر اساسی در پوشش پاکبان‌ها بگیرد تا این خادمان شهری در سال۱۴۰۱ آراستگی بیشتری داشته باشند.

در رویدادی که به همین مناسبت در اواخر سال ۱۴۰۰ برگزار شد، مدیران شهری، استادان دانشگاهی و جمعی از پاکبانان شهر مشهد حضور داشتند و در کنار رونمایی از لباس جدید پاکبانان در سال ۱۴۰۱، توضیحات تکمیلی تیم طراحی درباره ویژگی‌ها، الزامات و استاندارد‌های لباس طراحی‌شده بیان شد.
بسیاری از پاکبان‌هااعتقاد داشتند این تغییر لازم و برای افزایش شادابی آن‌ها ضروری است.