باسرعت به‌سوی رشد صفر جمعیت می‌رویم

یکی از مسائل مهم اجتماعی ایران موضوع فرزندآوری و رشد جمعیت است. به‌تازگی یکی از رسانه‌های اصول‌گرا که حساسیت بیشتری به این موضوع نشان می‌دهد، گفت‌وگویی را منتشر کرده که کارشناس مربوط در این‌باره گفته است که «سرعت کاهش جمعیت در ایران و افزایش جمعیت سالمند از مهم‌ترین چالش‌های حال حاضر کشور است. اگر روند کاهش جمعیت ادامه یابد، در ۳۰ سال آینده ایران جزو ۵ کشور سالمند جهان خواهد شد. در ۳ دهه آینده ۳۰ میلیون نفر از جمعیت کشور بالای ۶۰ سال سن خواهند داشت و به‌عبارتی میزان نرخ رشد جمعیت بالای ۶۰ سال ۱۶ برابر می‌شود و کشور را با چالشی جدی مواجه خواهد کرد. اگر کاهش جمعیت به همین شکل ادامه یابد، در سال ۱۴۲۵ نرخ رشد جمعیت در ایران صفر می‌شود.»
در مقام یک رسانه‌نگارو ناظر اجتماعی باید گفت که گوینده دغدغه درستی را مطرح کرده است، ولی در مقام راه‌حل و نقد رفتار حکومت، واجد هیچ نکته جدیدی نیست. به‌طور کلی باید گفت که حتی مسئله را نیز درست طرح نکرده‌اند. این کارشناس باوجود ابراز حساسیت فراوان به موضوع تا حدی خوش‌بینانه نظر داده است. زیرا با روند کنونی کاهش زاد و ولد به احتمال فراوان بسیار زودتر از آنچه که او گمان می‌کند رشد جمعیت ایران صفر خواهد شد. رشد صفر یعنی تعداد مرگ و میر با زاد و ولد مساوی شود. اکنون حدود ۴۰۰هزار نفر مرگ و میر سالانه داریم، ولی زاد و ولد در سال۱۳۹۵، حدود ۱.۵۳میلیون نفر بوده است، درحالی‌که این رقم در ۲ سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به ۱.۳۷میلیون رسید و امسال نیز به حدود ۱.۲میلیون نفر خواهد رسید و اگر با همین سرعت پیش برود، کمتر از ۱۰ سال دیگر و در نهایت ۱۵سال آینده زاد و ولد با مرگ و میر برابر می‌شود و رشد جمعیت به صفر خواهد رسید.
خب! پرسش این است که برای حل این مسئله چه باید کرد؟ یک راه‌حل را رئیس بهزیستی کشور اعلام کرد که «در راستای سیاست‌های ابلاغی جمعیتی مقام معظم رهبری و با حمایت‌های دولت محترم همه خانواده‌هایی که فرزندان سه‌قلو به بالا دارند، از بهمن‌ماه به‌صورت ماهانه مستمری دریافت می‌کنند و به‌طور مستمر از کمک‌هزینه معیشتی بهره‌مند خواهند شد. مبلغ واریزی برای خانوار‌های دارای فرزندان سه‌قلو و بیشتر بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان است و در ماه‌های آینده هم تا پانزدهم هرماه واریز می‌شود.»
کل زایمان‌های سه‌قلو و بیشتر در طول هر سال شاید حدود ۲۰۰ مورد بیشتر نباشد و اصولا رقم ۴۰۰هزار تومان هیچ تأثیری در نگهداری این تعداد کودک ندارد، در عین حال که مسئله اصلی در کم‌رنگ شدن گرایش به فرزندآوری هزینه‌های اقتصادی آن است. تا هنگامی که بهبود شرایط اقتصادی را شاهد نباشیم و حمایت‌های جدی بهداشتی و درمانی و آموزشی برای کودکان فراهم نکنیم و چراغ امید به آینده را در خانواده‌ها روشن نکنیم، ممکن نیست که گرایش مردم به فرزندآوری را بتوانیم تقویت کنیم؛ بنابراین ساختار و نظام سیاست‌گذاری در ایران باید خود را برای رسیدن به رشد جمعیتی صفر آماده کند، مگر آنکه برای بهبود وضعیت اقتصادی، اشتغال، تضمین‌های درمانی و آموزشی برای کودکان اقدامی عاجل انجام دهد. هنگامی که سالانه بیش از ۱۰۰ هزار نفر از متولدان کم می‌شود، ارائه برنامه برای حدود ۲۰۰زایمان سه‌قلو که حداکثر می‌شود ۶۰۰ نوزاد، آن هم در حد پرداخت ۴۰۰هزار تومان ماهانه، فقط یک سرگرمی بی‌اثر است.