رویدادی برای تئاتر، فرصتی برای گفتگو | روایت شهرآرا از گفتمان تخصصی هنرمندان در سی وسومین دوره جشنواره تئاتر خراسان رضوی
سی وسومین دوره جشنواره تئاتر خراسان رضوی امروز با برگزاری مراسم اختتامیه به پایان می‌رسد؛ دوره‌ای که پررونق‌تر از چند سال گذشته برگزار شد و علاقه‌مندان شاهد رقابت نزدیکی میان گروه‌های نمایشی بودند.
شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ در این دوره یازده اثر در بخش صحنه ای، یازده اثر در بخش خیابانی و یک اثر در بخش جنبی روی صحنه رفتند که ما از میان آن‌ها به سراغ چهار نمایش رفته ایم و با کارگردان هایشان گفت وگویی کرده ایم که در ادامه پیش روی شماست.
جشنواره یک دانشگاه فشرده است
«عامدانه، عاشقانه، قاتلانه»، اثر محسن مسعودی فر، تنها نماینده نیشابور در بخش تئاتر صحنه‌ای سی و سومین دوره جشنواره تئاتر خراسان رضوی است؛ نمایشی مستند که در سه اپیزود مختلف به قصه سه زن قاتل می‌پردازد. مسعودی فر به علت علاقه شخصی خود به آثار اجتماعی و درام که به موضوعات روز جامعه می‌پردازند، به سراغ این موضوع جنجالی رفته است. او باور دارد که ریشه اتفاقات ناگوار را می‌توان شناسایی کرد و با فرهنگ سازی درست درجهت پیشگیری از بروز دوباره آن‌ها گام برداشت. به گفته مسعودی فر گروه نمایش «عامدانه، عاشقانه، قاتلانه» حدود شش ماه برای اجرا‌های عمومی تمرین کرده و دراین بین دوازده شب هم در نیشابور روی صحنه رفته که با استقبال خوب تماشاگران روبه رو شده است.
او که تجربه حضور در چندین دوره جشنواره تئاتر خراسان رضوی را دارد، درباره اهمیت برگزاری این رویداد می‌گوید: سال گذشته به خاطر اتفاقاتی که در کل کشور رخ داد و قبل از آن هم به خاطر شیوع کرونا، جشنواره تئاتر استان نتوانست آن چنان که باید، پررونق برگزار شود؛ اما امسال در جشنواره شاهد روی صحنه رفتن نمایش‌های خوب و باکیفیتی بودیم.
مسعودی فر جشنواره را دانشگاهی فشرده می‌داند که فرصتی برای هنرمندان فراهم می‌کند تا به تماشای آثار یکدیگر بنشینند و کیفیت کار خود را بالا ببرند. این کارگردان همچنین تأکید می‌کند: نگاه و نگرش ما در برگزاری جشنواره نباید به همان چند روز مسابقه محدود شود، چون در این شرایط شاهد پیشرفتی در تئاتر استان نخواهیم بود. اما اگر برگزارکنندگان جشنواره می‌خواهند اتفاقات بهتری را رقم بزنند، باید بعد از پایان این رویداد، از آثار حاضر در جشنواره حمایت کنند تا در شهر‌های مختلف روی صحنه بروند.
او همچنین باور دارد در ایام برگزاری جشنواره مردم هم باید بتوانند به تماشای آثار بنشینند و اینکه فقط گروه‌ها آثار یکدیگر را ببینند، خروجی خوبی نخواهد داشت. به گفته مسعودی فر، تئاتر باید میان مردم برود تا فرهنگ سازی صورت بگیرد و از آسیب‌های اجتماعی جلوگیری شود. این هنرمند با اشاره به مشکلاتی که اهالی تئاتر شهرستان‌ها با آن‌ها روبه رو هستند، بیان می‌کند: مسئولان از تئاتر شهرستان‌ها حمایت نمی‌کنند و گروه‌های نمایشی بودجه و سالن خوبی در اختیار ندارند تا بتوانند آثار باکیفیتی را روی صحنه ببرند. باوجوداین به نظر من تئاتر شهرستان از لحاظ کیفی، دست کمی از تئاتر مشهد ندارد، به طوری که در بسیاری از جشنواره‌ها خوش درخشیده است.
مسعودی فر همچنین اطمینان دارد اگر نگاه یکسانی در داوری‌ها به تئاتر مشهد و دیگرشهرستان‌ها وجود داشته باشد، امسال شاهد درخشش گروه‌های شهرستانی در جشنواره خواهیم بود.
اجرای خیابانی، نقطه اتصال مردم با تئاتر است
مسعود رشیدی، هنرمند قوچانی که سابقه حضور در بیش از بیست دوره جشنواره تئاتر استان را در کارنامه دارد، امسال با نمایش «چشم‌ها را نبندید» به بخش خیابانی جشنواره راه پیدا کرده است؛ نمایشی که تلفیقی از دو ژانر اجتماعی و دفاع مقدسی است و نیم نگاهی به شهدای غواص عملیات کربلای ۴ دارد. به گفته رشیدی گروه نمایش «چشم‌ها را نبندید» حدود دو ماه برای اجرای این اثر در جشنواره تئاتر استان تمرین کرده است تا به مخاطب نشان دهد تنها عده کمی بوده اند که با چشم و دست بسته توانسته اند زندگی کنند و به دیگران زندگی ببخشند.
این کارگردان باسابقه درباره اضافه شدن بخش خیابانی به جشنواره امسال بیان می‌کند: در سال‌های گذشته به تئاتر خیابانی توجه نمی‌شد و فعالیتی برای رشد و رونق آن صورت نمی‌گرفت؛ بنابراین هنرمندان هم رغبتی به اجرای تئاتر خیابانی نداشتند، مگر اینکه در زمان‌های مشخصی نمایش‌های موضوعی خاصی را روی صحنه می‌بردند؛ ازاین رو من اضافه شدن بخش خیابانی به جشنواره تئاتر استان را اتفاق بسیار خوب و مثبتی می‌دانم و فکر می‌کنم این مسئله می‌تواند به رونق گرفتن این رشته کمک کند، به طوری که در طول سال هم شاهد اجرای نمایش‌های خیابانی بیشتری در شهر‌های مختلف استان باشیم.
او همچنین تئاتر خیابانی را حلقه گم شده‌ای میان تماشاچی و تئاتر می‌داند و خاطرنشان می‌کند: خراسان رضوی مهد تئاتر خیابانی و صحنه‌ای است، ولی گاهی مواقع می‌بینیم که تماشاچی‌ها با سالن قهر می‌کنند. در این شرایط تئاتر خیابانی می‌تواند نقطه اتصال مردم با تئاتر باشد و من فکر می‌کنم با سیاست‌های جدیدی که در جشنواره اتخاذ شده است، شاهد اتفاقات خوبی در حوزه تئاتر خیابانی و جذب تماشاگر بیشتر خواهیم بود.
رشیدی با اشاره به کم رونق بودن جشنواره در چند دوره گذشته می‌گوید: جشنواره چند سالی به خاطر شیوع کرونا، کم رونق و حتی در یک دوره غیرمتمرکز برگزار شد، درحالی که جشنواره کارگاهی برای هنرمندان محسوب می‌شود و رسالتش این است که آن‌ها را کنار هم جمع کند تا دیدار‌ها یشان تازه شود و تبادل تجربه داشته باشند. در سه روز برگزاری سی وسومین دوره جشنواره تئاتر استان، اعضای گروه‌های مختلف فرصت دارند در کنار هم به تماشای آثار بنشینند و با یکدیگر بحث و گفتگو کنند. به نظر این هنرمند جشنواره فرصتی ارزشمند است و می‌تواند به بهبود وضعیت تئاتر کمک کند.
جشنواره استانی در حال بازتولید خود است
نمایش «شام آخر» به کارگردانی مصطفی لعلیان که از نمایشنامه «لیرشاه»، نوشته شکسپیر، الهام گرفته است و به مشکلات ریشه‌ای فرزندان یک خانواده با پدرشان می‌پردازد، یکی از نمایندگان سبزوار در بخش صحنه‌ای سی وسومین دوره جشنواره تئاتر خراسان رضوی است. به گفته لعلیان تولید این نمایش که در ابتدا پایان نامه کارشناسی ارشد یکی از اعضای گروه «شام آخر» بوده، از اوایل شهریور پارسال در فضایی کارگاهی آغاز شده و متن نمایش براساس بداهه پردازی بازیگران شکل گرفته است.
او که پیش ازاین با نمایش «ملودی‌های شهرزاد» در جشنواره تئاتر استان حضور داشته است، باور دارد بعد از چند دوره رکود، این رویداد در حال بازتولید خود است و در آینده رونق بیشتری خواهد گرفت. لعلیان همچنین با تأکید بر تک اجرایی بودن نمایش‌ها در جشنواره بیان می‌کند: ظرفیت نمایش‌ها در اجرای عمومی آن‌ها مشخص می‌شود و جشنواره‌ها هیچ وقت به تنهایی نمی‌توانند ملاک قضاوت و ارزیابی کیفیت یک نمایش باشند، اما جشنواره‌ها مکان‌هایی برای دورهم جمع شدن هنرمندان هستند تا آن‌ها آثار یکدیگر را ببینند و با نحوه تئاتر کار کردن شهر‌های مختلف آشنا شوند.
او حضور در جشنواره را همچون یک سفر کاری می‌داند و از اینکه می‌تواند با هنرمندان شهر‌های دیگر آشنا شود، ابراز خرسندی می‌کند.
لعلیان که به همراه گروهش نمایش «شام آخر» را دی ماه سال گذشته در دانشگاه هنر تهران، سپس اردیبهشت امسال در سبزوار روی صحنه برده است، از احتمال اجرای عمومی این اثر در یکی از تماشاخانه‌های تهران خبر می‌دهد: ما برنامه ریزی کرده بودیم که «شام آخر» را بعد از جشنواره در تهران روی صحنه ببریم، اما ازآنجایی که همین الان این متن در تهران در حال اجراست، تصمیم گرفتیم صبر کنیم تا زمان بگذرد، سپس در پایتخت روی صحنه برویم. همچنین امکان دارد اگر نمایش ما برای جشنواره تئاتر فجر انتخاب شود، دوباره در سبزوار اجرای عموم داشته باشیم.
این کارگردان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به وضعیت نامناسب تئاتر سبزوار اشاره و از نبود پلاتو و سالن اجرا به عنوان معضل جدی این شهر یاد می‌کند. به گفته او، گروه‌ها باید خودشان برای اجرا در برخی پلاتو‌های سبزوار هزینه کنند تا جایگاهی برای نشستن تماشاگران بسازند، درحالی که این هزینه باید توسط مسئولان این شهر (از جمله اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن نمایش سبزوار) تأمین شود. لعلیان تأکید می‌کند: مسئولان شهر ما دلسوز هستند، ولی بودجه‌ای ندارند تا در این زمینه هزینه کنند. ما هم نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که آن‌ها از جیب خودشان هزینه ساخت سالن اجرا را تأمین کنند.
ضرورت توجه بیشتر جشنواره‌ها به آثار تجربی
علی سعادتی، هنرمند مشهدی، با نمایش صحنه‌ای «مزون» که اثری تجربی است و نمایش خیابانی «به خاطر یک مشت دلار» که پرفورمنسی طنز است، در این دوره از جشنواره حضور دارد. نمایش «مزون»، اما یک تراژدی است و به داستان دو خواهر می‌پردازد که با همکاری خدمتکار پیرشان، مرد‌هایی را که برای بردن لباس عروس به مزون می‌آیند، می‌کشند. نمایش «به خاطر یک مشت دلار» نیز داستان دو دلقک را روایت می‌کند که در زمان دزدیدن یک مجسمه بازداشت می‌شوند. به گفته سعادتی نمایش «به خاطر یک مشت دلار» به علت داشتن فرمی انعطاف پذیر، هم در بخش خیابانی، هم در بخش صحنه‌ای می‌توانسته است اجرا شود، اما گروه اجرایی تصمیم را برعهده داوران جشنواره گذاشته و درنهایت این اثر در بخش خیابانی پذیرفته شده است.
او که اولین حضورش در جشنواره تئاتر خراسان رضوی را پشت سر می‌گذارد، از ابتدا باور داشته است که هر دو اثرش به این علت که حرفی تازه برای گفتن دارند، در این رویداد پذیرفته می‌شوند؛ باوجوداین تأکید می‌کند که آثار تجربی در بسیاری از جشنواره‌ها نمی‌توانند نظر داوران را جلب کنند. سعادتی در این باره توضیح می‌دهد: متأسفانه آثار تجربی که بیشتر روی فرم تمرکز دارند و کمی از ساختار کلاسیک فاصله گرفته اند، در انتخاب داور‌ها جایی ندارند. این اتفاق باعث شده است تئاتر ما به سمت تکرار برود و گروه‌ها جرئت نداشته باشند کار‌های نو و جذاب انجام دهند.
این کارگردان اضافه شدن بخش خیابانی به جشنواره امسال را ویژگی مهم این رویداد می‌داند و خاطرنشان می‌کند: جشنواره‌ای که بخش‌های مختلفی دارد و به موضوعات متنوع می‌پردازد، محلی برای شکل گیری ایده‌های متفاوت است و تأثیرات مثبت بیشتری دارد.
سعادتی که امیدوار است تئاتر خیابانی در آینده رونق بیشتری بگیرد، درباره اهمیت این گونه نمایشی یادآور می‌شود: نمایش خیابانی به میان مردم می‌رود و می‌تواند در یک لحظه مخاطبان را جذب کند و تلنگری به آن‌ها بزند، ازاین رو می‌تواند افراد بیشتری را با تئاتر آشنا کند؛ افرادی که شاید برایشان چندان راحت نباشد در تماشاخانه‌ها به تماشای یک اثر بنشینند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
