فقط درخت نکاریم!

امروز ۱۵ اسفند است. هر ساله در این روز شهروندان و مسئولان بسیاری در طبیعت حاضر می‌شوند تا این روز را که با عنوان روز درخت‌کاری شناخته می‌شود پاس بدارند، نهالی بکارند، آبی پای آن بریزند و این نهال کوچک را به دست تقدیر و طبیعت بسپارند تا در آینده رشد کند و در ساختن طبیعت و شهری خوب برای زندگی مؤثر باشد.

این موضوع به یک فرهنگ زیبا در کشور تبدیل شده است به این شکل که بیشتر شهروندان در آستانه بهار فرصت را غنیمت می‌شمرند تا در ساخت فردایی بهتر برای شهر و دیارشان شریک شوند چرا که کاشت نهال در صورتی که به صورت صحیح و در شرایط ایده‌آل خودش انجام شود می‌تواند به سرسبزی، زیبایی و طراوت فضای اطراف خود منجر شود.
در این بین باید از خود و اطرافیانمان که در کاشت نهال همکاری دارند، بپرسیم که کاشت نهال تا چه اندازه می‌تواند در کاستن از وضعیت نامطلوب هوا و از طرفی افزودن بر طراوت و پاکی شهر تأثیر داشته باشد؟ و آیا برای اهدافی که برای کلان‌شهری مثل مشهد مدنظر است، کاشت چند نهال در طول یک هفته کفایت می‌کند؟

نکته ابتدایی که باید اشاره کرد، تاریخی است که با عنوان روز درخت‌کاری در تقویم گنجانده شده است. اواخر زمستان با توجه به آغاز دوره گرما بهترین زمان برای کاشت نهال است چرا که سرما نهال‌های کوچکی را که هنوز در آستانه رشد هستند، تهدید می‌کند.
اما سؤال اساسی این است که کاشت چند نهال آن هم برای مدت محدودی در طول سال تا چه اندازه می‌تواند در بهبود وضع کیفی هوا در کلان‌شهر‌ها و رفع مشکل بیابان‌زدایی در بیرون شهر‌ها مؤثر است؟
اگر بخواهیم به صورت کلی به وضعیت شهری همانند مشهد نگاهی بیندازیم این گونه به نظر می‌رسد که همین الان هم شهر آنچنان با کمبود درخت مواجه نیست چرا که در بیشتر کوچه و خیابان‌ها کاشت نهال در سال‌های اخیر انجام شده است و پارک‌های موضعی و خطی زیادی هم در شهر به بهره‌برداری رسیده است، پس تنها نباید به هنگام بهار نهال بکاریم و منتظر باشیم در بهبود وضعیت کیفی هوا اتفاق ویژه‌ای بیفتد. نکته مهم این است که کیفیت پایین هوای شهر فقط ناشی از کمبود درخت نیست بلکه آلودگی‌های زیست محیطی بسیار چنین شرایطی را رقم زده است. نکته دیگری که سبب می‌شود تلاش‌های پایان سال در زمینه کاشت نهال خیلی به چشم نیاید این است که ما در طول سال شاهد قطع درخت‌های بزرگ در شهر به واسطه ساخت‌و‌ساز هستیم و توقع داریم با کاشت چند نهال نحیف در طول یک هفته خلأ آنچه هست، جبران کنیم.

این اتفاق در بیرون از شهر هم صدق می‌کند، متأسفانه به دلیل نبود قوانین سختگیرانه در برخورد با جنگل‌خواران و قاچاقچیان چوب در کشور، شاهد این هستیم که طماعان طبیعت به جان جنگل و مرتع می‌افتند و عده‌ای محدود از دوست‌داران محیط زیست در بازه‌ای محدود با کاشت نهال به دنبال احیای طبیعت از دست رفته هستند که با وجود تلاش فراوان و دغدغه‌های شریف انسانی خود نمی‌توانند توفیق چندانی را برای طبیعت حاصل کنند.

در اینجا نقدی بر کاشت نهال نیست فقط مروری داشتیم تا به این نتیجه برسیم که کاشت نهال برای حفاظت از طبیعت کافی نیست بلکه برای حفاظت از طبیعت باید دغدغه طبیعت را داشت.