بورس برای رشد به چه عواملی نیاز دارد؟

بهروز شهدایی با اشاره به فرازونشیب‌های بورس در سال جاری به خبرنگار شهرآرانیوز گفت: بازار سرمایه از اواخر اسفندماه سال گذشته تا نیمه اردیبهشت ماه رشد نسبتاً شدیدی را پشت سر گذاشت و حدود ۲۹ درصد بازدهی را کسب کرد. شاخص اصلی این بازار از یک میلیون و ۹۶۰ هزار واحد به حدود ۲.۵ میلیون واحد رسید.

کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: نیمه اردیبهشت ماه ریزش سنگینی را در بازار شاهد بودیم به طوری که در یک روز شاهد ریزش ۴ درصدی بودیم و روز دوم این ریزش به ۹ درصد رسید. این وضعیت ریزشی شدید تا ۲۳ اردیبهشت ماه ادامه پیدا کرد. اما در این مدت بازار علت ریزش را نمی‌دانست و همه سهم‌ها یکی پس از دیگری دچار فشار فروش شدید شدند.

وی ادامه داد: شایعاتی در آن روز‌ها مطرح شد که نمی‌توانست مبنای ریزش شدید بازار باشد تا اینکه پس از گذشت چند روز با انتشار اخباری مبنی بر تغییر نرخ خوراک پتروشیمی ها، مهر ابهام از این معما برداشته شد.

کاهش حجم معاملات؛ اولین عامل ریزش

شهدایی با اشاره به اینکه این شرایط بازار تاکنون ادامه پیدا کرده است، افزود: افت شدید حجم معاملات باعث شد تا بازار با گذشت ۷ ماه از آن روز‌ها همچنان روند نزولی یا بی‌تحرکی را دنبال کند.

وی ادامه داد: هر چند هفته گذشته بازار حجم خوبی پیدا کرد، اما در مقایسه با حجم معاملات اردیبهشت ماه قابل قیاس نیست. در حال حاضر نیز بازار با کاهش نسبی حجم معاملات درگیر است و به نظر می‌رسد این روند ادامه‌دار نیز باشد.

در ادامه حتما بخوانید سردی هوای پاییزی به بورس سرایت کرد | وضعیت بازار سهام (۲۲ آذر ۱۴۰۲)

این کارشناس بازار سرمایه تأکید کرد: در واقع افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها علت ریزش نبود بلکه بهانه‌ای برای ریزش شدن بازار سرمایه شد. وگرنه طبیعی است که بورس فقط از پتروشیمی‌ها تشکیل نشده و از همه صنایع و فعالیت‌ها، سهام در بورس داریم، اما همه سهم‌ها ریزشی شدند.

وی در پاسخ به این سؤال که با اعلام نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در ابتدای پاییز امسال و با از بین رفتن بهانه ریزش بازار، چرا بازار بورس به مسیر صعود بازنگشت، گفت: چند عامل در این‌باره دخیل است. اول اینکه سطح ریسک پذیری فعالان بازار سرمایه در ایران در مقایسه با سطح ریسک پذیری فعالان بازار‌های سرمایه‌ای در دنیا متفاوت است و در ایران این سطح بسیار بالاتر قرار دارد.

شهدایی افزود: با وقوع حتی اتفاقی کوچک مثل تغییر اسم توییتر به ایکس توسط ایلان ماسک، یا وقوع طوفان در خلیج مکزیک یا احتمال تسری جنگ از اوکراین به کشور‌های همسایه‌اش، بازار‌های مالی دنیا دچار تزلزل می‌شوند، در حالی که بازار سرمایه ما نسبت به این اتفاقات واکنشی ندارد یا واکنشی کوتاه مدت پیدا می‌کند که در نوسانات روزانه تقریباً گم می‌شود.

وی با طرح این پرسش که این تفاوت نوسانات در برابر اتفاقات جهانی در بازار‌های مالی دنیا و ایران بابت چیست، تأکید کرد: به این دلیل که تریدر‌های آمریکایی در یک وضعیت اقتصادی باثباتی قرار دارند و در نتیجه کوچک‌ترین اتفاقات می‌تواند این وضعیت باثبات را متزلزل کند و بازار‌های مالی دنیا با بیش واکنشی مواجه شوند.

نبود اعتماد بر بازار سرمایه

کارشناس بازار سرمایه ادامه داد:، اما در کشور ما ممکن است مسئولی حرفی بزند، مسئولی دیگر حرف او را تکذیب کند و ...، آن‌قدر چالش‌های مختلف به وجود آمده که بازار نسبت به این چالش‌ها بی تفاوت شده است. اینکه چرا بعد از تعیین نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بازار رشد نکرد، به این دلیل است که اعتماد از بازار سرمایه رخت بر بسته است.

در ادامه حتما بخوانید انتظار رشد از بورس داشته باشیم؟ | تجدید ارزیابی شرکت‌ها و دوگانگی رشد یا افت سهام

وی خاطرنشان کرد: به طور مثال وقتی یک شرکت در آمریکا دچار ورشکستگی می‌شود، استاندارد‌های گزارشگری و حسابداری در آمریکا تغییر می‌کند تا اعتماد عمومی هر چه سریع‌تر جلب شود. با ورشکستگی یک شرکت کل بازار سرمایه آن‌ها تأثیر می‌پذیرد تا زمانی که متولیان اصلی بازار به فعالان بازار اصلاح شرایط و برطرف شدن مشکل را القا کنند.

شهدایی با اشاره به رشد‌ها و ریزش‌های شدید پی در پی از سال ۹۸ تاکنون در بازار سرمایه تصریح کرد: بورس ایران در هر یک از چالش‌های چند سال اخیر بخشی از اعتماد خود را از دست داده است.

وی افزود: اکنون شرایط به گونه‌ای شده که سهام‌داران بورسی حتی در شرایط رشد نیز آماده فرار هستند تا به محض وقوع اولین نشانه‌های افت یا ریزش فرار را به قرار ترجیح دهند. در حالی که پیش از این بسیاری از فعالان و بازیگران بازار سرمایه سال‌ها روی یک سهم می‌ماندند و مدام به خرید و فروش سهام اقدام نمی‌کردند. بازاری که قرار بود مامنی برای سرمایه‌های سرگردان باشد اکنون میزان دافعه بیشتری نسبت به جاذبه پیدا کرده است.

چالش پایین بودن ارزش معاملات

وی پایین بودن ارزش معاملات را عامل دیگری بر ادامه‌دار شدن شرایط ریزشی بورس دانست و خاطرنشان کرد: برای مثال اگر در سال ۹۸ رشد پایدار در بورس به ارزش معاملات روزانه در حدود هزار میلیارد تومان نیاز داشت اکنون این رقم مثلا به ۲هزار میلیارد تومان رسیده است.

این کارشناس بازار سرمایه تأکید کرد: اهرم و قدرتی که بتواند مسیر بورس را به سمت رشد تغییر دهد هر روز شدیدتر و قوی‌تر می‌شود.

وی با اشاره به تأثیر قیمت دلار بر بازار سرمایه نیز گفت: زمانی دلار از ۱۰ هزار تومانی به ۲۰ هزار تومان رسید و بازار بورس نیز در پی آن رشد کرد. پس از آن دلار دچار افت قیمت شد بورس هم ریزش کرد. اما چرا دلار ۳۰ هزار تومانی که به ۵۰ هزار تومان رسید، بازار بورس به همان نسبت رشد نکرد؟

شهدایی ادامه داد: در هر مقطعی یک موضوع و پارامتری می‌تواند بر بازار سرمایه تأثیر بگذارد که ممکن است مرتبه دیگر آن پارامتر برای بازار اهمیت خود را از دست داده یا کاهش پیدا کرده باشد.