میزان اتلاف آب در ایران ۳ برابر میانگین جهانی است

به گزارش شهرآرانیوز، براساس اعلام بانک جهانی الگوی مصرف آب آشامیدنی برای یک نفر در سال یک متر مکعب و برای بهداشت در زندگی به ازای هر نفر ۱۰۰ متر مکعب اعلام شده است، در حالی که در ایران این رقم به دلیل استفاده نادرست از آب آشامیدنی برای شست و شوی اتومبیل، استحمام، آبیاری باغچه‌ها، لباسشویی و ظرفشویی حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بیشتر از الگوی جهانی آن است.

همچنین میانگین آب مصرفی سرانه جهان حدود ۵۸۰ مترمکعب برای هر نفر در سال گزارش شده، در حالی که این رقم در ایران حدود ۱۳۰۰ مترمکعب است که نشان‌دهنده اتلاف منابع آب و اسراف بیش از حد این منبع حیاتی می‌باشد و طی سال‌های اخیر بار‌ها کارشناسان نسبت به وضعیت نا امید کننده ذخایر آبی طی سال‌های آینده و نزاع‌های احتمالی بر سر به دست آوردن این منبع حیاتی هشدار داده‌اند.

رودخانه‌هایی که به گِل نشسته‌اند

محمدحسین صراف‌زاده؛ رئیس کرسی یونسکو در بازیافت آب در این خصوص می‌گوید: وضعیت ذخایر آبی کشور مطلوب نیست و هر روز به دلیل بی توجهی نسبت به اقدام مناسب در این حوزه به قرار گرفتن در مسیر غیرقابل برگشتی که نتوان منابع آبی کشور را احیا کرد، نزدیک‌تر می‌شویم. در حوزه منابع آب، وضعیت آب‌های زیرزمینی به نحوی است که در دورترین نقاط کشور سطح آب‌های زیرزمینی پایین رفته است. به طوری که حتی در مناطقی که طی دهه گذشته با حفر زمین به عمق  ۱۰ متر به آب می‌رسیدند، اکنون باید زمین را به عمق حدود ۲۰۰  متر حفر کنند تا به آب برسند، ضمن آنکه پدیده فرونشست زمین نیز به دلیل کاهش ذخایر آب زیرزمینی است و همبستگی معناداری بین کاهش منابع آب زیرزمینی با افزایش فرونشست زمین وجود دارد بگونه‌ای که در مناطقی که منابع آب زیرزمینی ناهنجاری بیشتری دارد، به همان نسبت فرونشت زمین نیز بیشتر است و در برخی مناطق کشور فراتر از تصور متخصصان جهانی مشاهده می‌شود.  

دکتر صراف‌زاده، ادامه می‌دهد: در حوزه آب‌های سطحی نیز وضعیت بسیار نگران‌کننده است و شاهد اُفت‌دبی یا کاهش سطح آب در برخی از رودخانه‌های دایمی کشور هستیم بطوری که رودخانه‌هایی، چون کارون که تا چند دهه قبل در آنها کشتیرانی می‌کردیم، اکنون به گِل نشسته‌اند. بنابراین، باید این مهم را در نظر بگیریم که وقتی مسئله آب مطرح می‌شود، ضرورت دارد محیط‌زیست و حق‌آبه‌هایی که باید صرف تغذیه تالاب‌ها شود نیز مورد توجه قرار گیرد.

اولویت مدیریت آب، فقط تامین آن است

این استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران می‌افزاید: در دنیا وقتی مدیریت آب مطرح می‌شود، مدیریت منابع و مصارف آن یعنی عرضه و تقاضا  نیز به طور همزمان مورد توجه قرار می‌گیرد. اما سال‌هاست در کشور ما اولویت مدیریت آب، تامین این ماده حیاتی به هر قیمتی بوده است و این یک واقعیت است که ما در سطح کلان سیستماتیک دچار نقص اساسی هستیم. زیرا طبیعی است وقتی شرکتی تامین کننده آب و فروشنده آن باشد، نفع خود را در فروش بیشتر آب و در پی آن مدیریت تامین آب می‌بیند و مدیریت کاهش مصرف آب را از اولویت‌های خود خارج می‌کند. درحالی که آنچه امروز برای کشور حیاتی است و باید مورد توجه قرار گیرد، مدیریت مصرف پایدار منابع آب و کنار گذاشتن حق‌آبه محیط زیست است، سپس می‌توان باقیمانده آب را با اولویت تعیین شده به سایر بخش‌ها یعنی شهری، صنعت و کشاورزی اختصاص داد.  

صراف‌زاده با بیان اینکه بهره‌وری آبی مهم‌ترین موضوع در اتلاف‌آب است، ادامه می‌دهد: باید مقدار متداول مصرف آب در بخش کشاورزی، صنعت، بخش شهری و مصرف خانگی کشورمان را با مصرف معمول آن در دنیا مقایسه کرده و تفاوت میزان مصرف خود را با آنها بررسی کنیم و با توجه به آنکه بخش کشاورزی پرمصرف‌ترین بخش اتلاف آب در کشور است، باید آمار ممیزی محصولات مختلف این بخش استخراج و بررسی شود تا مشخص شود به ازای یک کیلوگرم محصولی که تولید می‌شود، چه مقدار آب مصرف می‌کنیم و این مقدار با میزان متداول دیگر کشور‌ها چه تفاوتی دارد تا اگر مقرون به صرفه بود، تولید آن محصول ادامه یابد، در غیر این صورت تولید آن متوقف و از طریق واردات تامین شود. یعنی همان سیاستی که در همه کشور‌ها با درنظر گرفتن ممیزی آب اجرا می‌شود. همچنین در بخش صنایع باید مقدار آب مصرفی به ازای هر واحد محصولی که تولید می‌شود با مقادیر متداول دنیا بررسی شود. متأسفانه پژوهش‌ها نشان می‌دهد؛ بخش‌های صنعت، کشاورزی و تولید در کشور با بهره‌وری آبی بسیار پایین کار می‌کنند و کسی مازاد مصرف آب را حسابرسی نمی‌کند که چرا به ازای این واحد تولید محصول، این مقدار آب مصرف کرده‌اید. در نتیجه آب به صورت غیربهره‌ورانه اسراف می‌شود و نه تنها مردم، بلکه حتی مدیران کشور به‌ویژه افرادی که در حوزه آب تصمیم‌سازی می‌کنند، آب را نهاده‌ای نامحدود فرض می‌کنند و به هیچ عنوان آن را در سبد داده‌های تولید قرار نداده‌اند.  

میزان اتلاف‌آب دربخش شهری ۳ برابر میانگین جهانی است

این عضو کمیته آب‌شناسی کمیسیون ملی یونسکو همچنین می‌گوید: نیروگاه‌های برق متعلق به وزارت نیرو است و باید این وزارتخانه میزان مصرف آب نیروگاه‌ها را به ازای هر مگاوات برق تولیدی بررسی و مشخص کند که آیا در این نیروگاه‌ها به ازای برقی که تولید می‌کنند، آب بهره‌ورانه مصرف می‌شود یا خیر و اگر پاسخ منفی بود باید نیروگاه‌های برق بکوشند با استفاده از راهکار‌های مختلف بهره‌وری مصرف آب را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.  

 صراف‌زاده با اشاره به میزان اتلاف‌آب در بخش شهری ادامه می‌دهد: بخش شهری شامل بخش خانگی، کارگاه‌ها و صنایع کوچک شهری، استخرها، آبیاری فضای سبز و نیروگاه‌های تولید برق داخل شهر‌ها می‌شود و میزان اتلاف‌آب در این بخش ناشی از فرسودگی شبکه توزیع و ۳۰ درصد برآورد شده است، درحالی‌که میزان اتلاف‌آب در دنیا بین ۸ تا ۱۰ درصد است و مقایسه این آمار‌ها نشانه می‌دهد نه تنها سرانه مصرف، بلکه میزان اتلاف‌آب نیز در کشور با معیار‌های معمول جهانی همخوانی ندارد.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اهمیت پیشگیری از اتلاف آب در مدیریت این ماده حیاتی، اضافه می‌کند: برای تحقق این مهم ضرورت دارد علاوه بر عوامل اقتصادی، پارامتر‌های فرهنگی- اجتماعی و همچنین فنی- مهندسی نیز مورد توجه قرار گیرد، زیرا آموزش و فرهنگ‌سازی برای پیشگیری از اتلاف آب بسیار حایز اهمیت است و اگر مردم ارزش و اهمیت آب را بدانند، می‌کوشند تا حد امکان از اتلاف آن پیشگیری کنند. پارامتر بعدی که در پیشگیری از اتلاف آب باید مورد توجه قرار گیرد عامل اقتصادی است. چرا که وقتی کالایی قیمت بالاتری دارد، در استفاده از آن دقت بیشتری خواهیم داشت. همچنین فاکتور فنی نیز یکی دیگر از پامتر‌های مهم در رابطه با این مهم تلقی می‌شود. زیرا نوع تجهیزات نقش موثری در کاهش مصرف و پیشگیری از اتلاف آب یا افزایش مصرف و اتلاف آب در حوزه‌های مختلف دارند. به عنوان نمونه دستگاه‌های تصفیه آب خانگی یکی از تجهیزاتی است که برای بهبود کیفیت آب مورد استفاده بسیاری از شهروندان قرار می‌گیرد، درحالی که این دستگاه‌ها منجر به اتلاف حجم زیادی از آب باکیفیت می‌شود و ضرورت دارد تولیدکنندگان نسبت به برطرف کردن نقص این دستگاه‌ها اقدام کنند.  

وی در خصوص میزان مصرف آب در بخش‌های مختلف می‌گوید: براساس منابع رسمی کشور، ۹۲ درصد آب در بخش کشاورزی،  ۲ درصد در بخش صنعت و ۶ درصد در بخش شهری مصرف می‌شود. البته من این آمار را غلط می‌دانم، به‌ویژه اینکه سهم بخش صنعت در مصرف برق نزدیک به ۵۰ درصد است و نمی‌توان سهم صنعت را در مصرف آب ۲ درصد تلقی کرد. ضمن آنکه در بخش کشاورزی نیز پایه‌های محاسباتی ارقام اعلام شده از سوی وزارت کشاورزی با وزارت نیرو  متفاوت است و بنابر اعلام وزارت کشاورزی میزان مصرف آب در این بخش بیشتر از  ۷۰ درصد نیست.

صراف‌زاده در پایان یادآور می‌شود: در تقویم جهانی، ۲۲ مارس مصادف با سوم فروردین با عنوان "روزجهانی‌آب" نامگذاری شده و شعار امسال سازمان‌ملل برای این روز "آب برای صلح" اعلام شده است.

منبع: قدس آنلاین